آموزشی آرایه ادبی سجع

[شاهدخت]

آرایه ادبی سجع​

 

[شاهدخت]

بیشتر ما با آرایه ادبی سجع در دوران تحصیل در مدرسه آشنا شدیم. ساده‌ترین تعریف می‌تواند این‌طور باشد که سجع در نثر همانند قافیه در شعر است. البته سجع تنها مختص نثر نیست و در شعر هم کاربرد دارد.

 

[شاهدخت]

آرایه سجع چیست؟
سجع در ادبیات، آرایه‌ای برای نثر و شعر است که جملات را آهنگین می‌کند. اولین کسی که از صنعت سجع استفاده کرد خواجه عبدالله انصاری در مناجات‌نامه بود و بعد از او سعدی، جامی و نصرالله منشی این آرایه را به حد کمال خود رساندند.

 

[شاهدخت]

نمونه‌ای از آرایه ادبی سجع در مناجات‌نامه:

الهی، اگر بهشت چون چشم و چراغ است، بی دیدار تو درد و داغ است.

چراغ و داغ باهم سجع دارند.

 

[شاهدخت]

آنچه در ادامه راجع به آرایه سجع می‌آموزیم:
تعریف سجع
انواع سجع
سجع متوازی
سجع متوازن
سجع مطرف
فرق بین سجع و جناس
تفاوت بین سجع و تصریع
تمرین و مثال از انواع سجع
سخن پایانی

 

[شاهدخت]

تعریف سجع در ادبیات
تسجیع یا همان آرایه‌ سجع با تلفظ‌های نزدیک کلمات به متن زیبایی می‌بخشد. به کلماتی که با یکدیگر هم‌آهنگ هستند، ارکان سجع و به موسیقی بین کلمات، سجع می‌گویند.

 

[شاهدخت]

به جمله‌ای که در آن‌ از آرایه‌ی سجع استفاده شده «مسجع» و به جمله‌های بعد از آن که با کلمات هم‌آوا تمام شده «قرینه» می‌گویند.

 

[شاهدخت]

نکته: آرایه ادبی سجع جزو صنایع لفظی است. در این آرایه‌ها شکل تلفظ کلمه اهمیت دارد و نه شکل نوشتاری آن‌ها.

 

[شاهدخت]

انواع سجع
قبل از اینکه سراغ انواع سجع برویم باید با دو اصطلاح «وزن» و «حرف‌رَوی» آشنا شویم.

وزن: یک تعریف کوتاه و ساده از وزن این است که وقتی کلمات از نظر تعداد حروف و زمان بیان کردن با هم مساوی باشند هم‌وزن هستند.

 

[شاهدخت]

حرف‌رَوی: به حروف پایانی یک کلمه حرف‌رَوی گفته می‌شود که اگر با کلمه‌ی دیگری مشترک باشد سجع یا قافیه داریم.