غیرپارسی ادبیات روسیه

[اولدوز]

نیکلای گوگول. اگر با ادبیات روسیه کمی آشنایی داشته باشید احتمالا نیکلای گوگول طنز پرداز شهیر جان را میشناسید که شهرتش از مرزهای روسیه گذشته و نامش هرگز در تاریخ مدفون نخواهد شد. البته وی در اکراین امروزی زاده شد ولی در گذشته این منطقه جزوی از امپراطوری روسیه بوده است.
گوگول نویسنده‌ای است با قریحهٔ استثنایی و شاید بتوان او را یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان تاریخ دانست.میرسکی از لحاظ خلاقیت، او را همتراز با شکسپیر و بلکه بالاتر از او می‌داند. به همین دلیل هم نویسندگان روس تا ۱۰۰ سال پس ازگوگول نمی‌توانستند، خود را از زیر سایه شبح گوگول رها کنند.ناگفته نماند تولستوی و داستایوفسکی و چخوف همگی خود را شاگرد مکتب نویسندگی او میدانند و همین است که گوگول را باید پادشاه ادبیات روسیه دانست.

 

[اولدوز]

گوگول معضلات و مفاسد جامعه روسیه را تهدیدی برای روسیه می‌دانست و به همین خاطر به افشای این مفاسد می‌پرداخت تا شاید بتواند از تغییرات و طوفان‌های ناگهانی جلوگیری شود. گوگول به قدری طبیعی و با جزئیات ریز صحنه‌های داستان را ترسیم می‌کند که هنگامی که در یکی از داستان های خود مخاطب با دماغی که لباس رسمی پوشیده است و روی کالسکه به سر کار می رود، مواجه می‌شود یک لحظه شک می کند که این اتفاق واقعاً افتاده است یا یک شوخی دیگر است.
مهمترین اثر او را شاید بتوان نفوس مرده انتخاب کرد که به سبک خویش به انتقاد از جامعخ روسیه زمان خویش می پردازد؛ البته بخش دوم نفوس مرده چندان موفق نبود. یکی دیگر از آثار مهم او میتوان به دماغ اشاره کرد که گفته میشود در تالیف مسخ کافکا بی تاثیر نبوده است.
از دیگر آثار وی می توان به این آثار اشاره کرد:
1.شب‌ها کنار دهکدهٔ دیکانکا
2.میرگرود
3.آرابسک
4.دماغ
5.روح های مرده
و...

 

[اولدوز]

یکی دیگر از نام آشناترین ادبای روس الکساندر پوشکین است، کسی که در عمر کوتاه خود(37 سال) دستاوردهای زیادی داشت تا جایی که عده ای او را بزرگترین شاعر روسی زبان میدانند.به نظر عده ای هنوز در زبان‌ روسی‌ چیزی‌همچون‌ آثار پوشکین‌ پدید نیامده‌ است‌. همچنین‌، پوشکین‌ نویسنده‌ نخستین‌ داستان‌ منظوم‌ روسی‌است‌.به نظر می آید او حتی سبک شاعرانه را هم در مرگ رعایت کرده است چرا که مرگ وی با دوئل رقم خورد که معشوق احتمالی همسرش را به دوئل فراخواند و پایان این دوئل با زخم شدیدی برای او همراه بود که همین زخم دو روز بعد موجب مرگ او شد.
پوشکین یکی از علاقه مندان به فرهنگ شرق و موضوعات مربوط به آن بود و عده ای معتقدند که او از سعدی هم تاثیر پذیرفته است. پوشکین در آثارش نشان داده به خوبی با بسیاری از جنبه‌های زندگی شرقی آشناست.

 

[اولدوز]

پوشکین نه تنها در ادبیات بلکه در به تصویر کشیدن جامعه ی خویش نیز هنر و ذوق فراوان داشت. پوشکین شاعری مردمی بود و به دردها و شادی های آنان می پرداخت.
این خصوصیت فکری او باعث شد که او در نوشته هایش جنبه های سـ*ـیاسی را نیز اعمال کند.پوشکین بسیار ضد جنگ بود و جنگ را برای بدست آوردن منافع بسیار نکوهش می کرد و دفاع در برابر متجاوزین را بسیار ستایش می نمود.
بیایید یکی از اشعار وی که در وصف قفقاز سروده است مرور کنیم:
آن‌ قلل‌ سنگی‌ و عظیم‌،
آن‌ چشمه‌ های‌ خروشان‌ و جلگه‌ های‌ افسرده‌،
آن‌ دشتهای‌ سوزان‌، آن‌ کرانه‌ ها
که‌ دوران‌ جوانی‌ خود را با تو گذراندم‌
در آنجا که‌ راهزنان‌ خونخوار
در غارها کمین‌ گرفته‌ بودند،
آنجا که‌ قدرت‌ خلاقه‌ و وحشی‌ الهامات‌
در خامشی‌ و آرامش‌ پنهان‌ است‌.
در دهکده‌، چرکس‌ های‌ بیکار،
میان‌ آستانه‌ های‌ خویش‌ نشسته‌ اند.
از نبردها، اضطراب‌ رزمگاهها،
از زیبایی‌ اسبان‌ خود
و از لـ*ـذت‌ عیش‌ و سرور بدوی‌،
فرزندان‌ قفقاز سخن‌ می‌ گویند،
یورشهای‌ مقاومت‌ ناپذیر
روزگاران‌ گذشته‌ را به‌ یاد می‌ آورند،
نیرنگهای‌ شاهزادگان‌ افسونکار
ضربات‌ بیرحمانه‌ قداره‌ ها
نشانه‌ گیری‌ دقیق‌ گلوله‌ های‌ اجتناب‌ ناپذیر،
خاکستر دهکده‌ های‌ ویران‌ شده‌
در خاطر ها مجسم‌ می‌ شوند
از مهمترین آثار وی میتوان به :
روسلان و لودمیلا
فواره باغچه سرای(در این اثر تاثیرپذیری وی از سعدی تا حدی مشهود است)
سوارکار برنزی
دوبروفسکی(یکی از مشهورترین آثار دنیا)
اشاره کرد. البته آثار وی تنها در اینها محصور نمی شود

 

[اولدوز]

وی هم، مانند اکثر هم دوره ای های خود(گوگول، داستایوفسکی، تولستوی) یک سبک ادبی واقع گرایانه داشت و به شدت از وضع موجود جامعه انتقاد می نمود. او اولین نویسنده ای بود که کشورهای غربی را با ادبیات روسیه آشنا کرد و دلیل آن هم باید در سالهای زیادی که در غرب زندگی کرد و عشق او به زبان روسی جستجو کرد. در زمانی که در غرب به عنوان فرزند یک ملاک زندگی میکرد، وی به شدت تحت تاثیر افکار هگل قرار گرفت و سبک تفکر هگلی روی آورد. در ابتدا او رابـ*ـطه حسنه ای با تولستوی و داستایوفسکی داشت ولی این روابط به کدورت انجامید تا جایی که حتی تولستوی او را به دوئل دعوت کرد.
تورگنیف به این دلیل که فرزند یک ملاک بود شاهد رفتار سبعانه ارباب با رعیتش بود و همین درون مایه ی سبک او را در داستان هایش تشکیل میدهد.

 

[اولدوز]

آثار تورگنیف با وجود واقع بینی در مسائل روز، از زیبایی و قدرت فراوان برخوردار است. تورگنیف با آن که از رمان نویسان و نمایش نامه نویسان بزرگ روسیه در قرن نوزدهم است، به سبب زندگی دور از وطن و محرومیت از ارزشیابی بسیار نزدیک از وقایع و محیط روسیه، نتوانست مقامی چون تولستوی و داستایفسکی به دست آورد.
مهمترین اثر او را باید پدران و پسران دانست که از بزرگترین رمانهای قرن19 نیز میباشد. از دیگر آثار مهم او میتوان به:آشیانه نجبا، در شرف وقوع، پدران و پسران و خاک بکر اشاره کرد

 

[اولدوز]

نخستین ساکنان ثبت شده روسیه اسلاوهای شرقی شعبه ای از نژاد هند و اروپایی هستند که در اطراف رود دانوب زندگی می کردند. در قرن نهم میلادی مراکز حکومتی کییف و نووگوراد بودند. در سال 988 و قبل از آنکه مردم روسیه توسط ولادیمیر کبیر به آیین ارتدوکس شرقی بگروند، به پرستش ارواح نیاکان و نیروهای طبیعی مشغول بودند. با ورود مسیحیت کتابهای مذهبی به زبان اسلاوونیک جنوبی نیز به این سرزمین وارد شد. که خود این الفبا نیز مطابق روایات در سال 855 توسط قدیس سریل که به رسول اسلاوها معروف است از تلفیق الفبای یونانی، آرامی قطبی و چند حرف ابداعی خودش اختراع شده بود. و این نخستین الفبای روسی است که پس از گذشت زمان به صورت زبان ادبی و محاوره ای درآمده است.

 

[اولدوز]

ولادیمیر کبیر و جانشینانش طرفدار دانش اندوزی و نسخه برداری کتابها و تاسیس مدارس بودند و البته عمده مدارس، مدارس تربیت روحانیون بود و کتابهایی که استناخ می شدند، بیشتر کتابهای مذهبی بودند.
حمله مغولها در سال 1238 میلادی به سرتاسر روسیه باعث ویران شدن بسیاری از شهرها شد. کییف نیز از جمله این شهرها بود که پس از ویرانی آن تحصیلکردگان رو به جانب شمال و عملاً مسکو گذاشتند، بدین ترتیب این شهر بصورت مرکز تمدن روسیه در آمد.
تاتارها به مدت 2 قرن بر مردم حکومت کردند تا سرانجام در سال 1480 توسط شاهزاده ایوان سوم بساطشان برچیده شد. او کسی بود که برای اولین بار حکومت یکپارچه همراه با استبداد را حاکم گرداند. روسیه تقریباً دویست سال از دنیا عقب بود و تا قرن هفدهم از رنسانس تاثیر نپذیرفته بود.

 

[اولدوز]

در سال 1682 با به سلطنت رسیدن پطر کبیر، غربی سازی و تشویق به غربی شدن آغاز شد و بویژه از تمدن آلمان و فرانسه تاثیر پذیرفتند. اعزام دانشجو و آوردن مربی آغاز می شود و این روند تا زمان الیزابت (یلیزاویتا) و کاترین دوم (یکاترینا) پی گیری می شود.
با وجود اینکه پطر و جانشینانش به دنبال پیشرفتهای فرهنگی بودند بر مردم ظلم و ستم روا می داشتند و تحصیلات و فرهنگ به اشراف و ثروتمندان محدود بود و برای مردم عادی تعلیم و تربیتی وجود نداشت.
اما در قرن هجدهم تفکرات آزادی خواهی با وجود سانسورها به مطبوعات راه یافت و در همین زمانها بود که الکساندر رادیشف سفرنامه ای از سنت پطربورگ به مسکو را منتشر کرد و در آن به روشنگری هایی در مورد حکومت دیکتاتوری و برده داری پرداخت که همین کتاب باعث تبعیدش به سیبری شد و اولین قربانی اصلاحات در روسیه است.

 

[اولدوز]

شکست ناپلئون به بیداری ملی کمک می کند، تا حدی که نارضایتی ها سبب کودتای نافرجام افسران ارتش پس از مرگ الکساندر اول شد که البته توسط نیکلای اول در هم کوبیده شد. انقلابیون به سرعت سرکوب شدند، نیکلای اول بعد از شکست دادن انقلابیون حکومت دیکتاتوری شدیدی را حاکم گرداند. چیزی که روشن است تا پیش از قرن نوزدهم هیچ اشرافی که بتوان آن را در ادبیات جهان مطرح دانست در روسیه خلق نشده بود. کهن ترین کتابهای باقی مانده انجیلها هستند. چیز دیگری که از گذشته باقی مانده بود سرودها و ترانه های مذهبی و غیر مذهبی بودند که سـ*ـینه به سـ*ـینه منتقل می شدند.