آموزشی ادبیات گوتیک چیست؟ 10 مؤلفه اصلی ادبیات گوتیک

[شیر کاکائو]

اصطلاح "گوتیک" اولین بار در رابطه با سبک معماری قرون وسطایی استفاده شد که در قرن دوازدهم از فرانسه سرچشمه گرفت. استفاده از این اصطلاح در ادبیات تا دوران رمانتیک یعنی اواخر قرن هجدهم، معمول نبود. اولین بار که به واژه گوتیک در ادبیات اشاره شد در کتاب "قلعه اُترانتو"، از نویسنده انگلیسی هوراس والپول بود که در سال 1764 منتشر شد. والپول با نوشتن عبارت "یک داستان گوتیک" زیر عنوان کتاب این کلمه را به کار گرفت. استفاده از این کلمه درواقع یک نوع شوخی پیچیده بود با این هدف که اینطور نشان داده شود که این داستان یک اثر قدیمی است با اینکه تنها یک داستان تخیلی بود.

 

[شیر کاکائو]

والپول کلمه "گوتیک" را به معنای "برگرفته از قرون وسطا" به کار برد و بسیاری حتی به این باور اعتقاد داشتند که داستان وی حقیقت داشته است. داستان عشق، مرگ و عناصر فراطبیعی او زمینه را برای ژانری داستانی فراهم کرد که توسط نویسندگان برجسته ای چون ادگار آلن پو، خواهران برونته و بسیاری دیگر بعدها مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه کتابهای این نویسندگان پرکار قرنها پیش منتشر شده است، اما امروزه آنها ارتباط محکمی را به گذشته برقرار می کنند و منبع مهمی برای نویسندگان داستان های معاصر و مشتاقان ادبیات هستند.

 

[شیر کاکائو]

ادبیات گوتیک چیست؟​

ادبیات گوتیک ژانری است که در اواخر دهه 1700 به عنوان یکی از عجیب ترین اشکال تاریک رومانتیسم ظهور یافت. این ژانر ادبی بخشی از جنبش بزرگتر رمانتیسم است. رمانتیسم تاریک با بیان ترس، روایت های وحشتناک، عناصر ماوراء طبیعی و مناظر تاریک و زیبا به نمایش در می آید. این ژانر داستانی عناصر مختلفی را در بر می گیرد و از بدو شروع تاکنون تجدید شده است.

 

[شیر کاکائو]

مؤلفه های معرّف ادبیات گوتیک​

بسیاری از عناصر تعیین کننده ادبیات گوتیک با عناصر قرون وسطایی همخوانی دارند، و مضامین و فضاسازی های مشابهی را دربر می گیرند. جنبه های بسیاری از ادبیات گوتیک وجود دارد که آن را برای خوانندگان قدیم و جدید جذاب می کند. داستان های گوتیک حس رازآلود و نامعلومی دارند، در محیط و فضاسازی خاصی اتفاق می افتند و در آن ها معمولاً پیشگویی و نفرین وجود دارد.

 

[شیر کاکائو]

1. مؤلفه رازآلودگی و ترس در ادبیات گوتیک​

یکی از مؤلفه های مهم یک داستان گوتیکِ جذاب این است که احساس تعلیق و ترس را در خواننده برانگیخته کند. هر چیزی که فراتر از درک علمی باشد، راهی برای ایجاد رمز و راز در داستان خواهد بود و محیط ها و فضاهای گوتیک این اصل را به کار می گیرند. بسیاری از آثار گوتیک شامل صحنه ها، حوادث و اشیایی مانند مراسم تدفین، سوسو زدن شمع ها، معجون های شیطانی و سایر مفاهیم رعب آور است.

این مطلب را در رمان اَن رادکلیف با نام "اسرار اودولفو " می بینیم. داستان در مورد دختری یتیم به نام امیلی سنت آبرت است که توسط نگهبانان تحت ظلم قرار گرفته و در قلعه هایی زندانی می شود. این اثر شامل اتفاقات عجیب، ترسناک و فضایی دلهره آور است که در بعدها به عنوان معرف این ژانر شناخته شد.

همچنین در رمان "فرنکشتاین" از مری شلی (1818)، از گورستان، قلعه های تاریک و یک هیولای ترسناک برای تأکید بر عنصر ترس استفاده شده است.

هیچ ک.س نمی تواند وحشت مرا از این کار مخفیانه و پرزحمت درک کند. حتی الان هم وقتی به فکر آن روزها که بدون اجازه داخل قبرهای نمور را می گشتم یا حیوانات زنده را شکنجه میدادم تا به گِلِ مرده ای زندگی ببخشم، می افتم، دست و پیام می لرزد و چشمانم پر از اشک می شود.

 

[شیر کاکائو]

2. مؤلفه پیشگویی و نفرین در ادبیات گوتیک​

از پیش خبر دادن به حوادث آینده (forshadow)، یک ابزار ادبیست که از آن برای اشاره به رویدادهای آینده استفاده می شود، که در قالب رویاها، پیشگویی ها و نفرین ها از طریق روایت های بسیاری در ادبیات گوتیک صورت می گیرد. غالباً، قبل از وقوع تراژدی ها، بدشانسی هایی برای شخصیت های اصلی داستان رخ می دهد. به عنوان مثال، ممکن است یک شیء از جایی بیافتد و شکسته شود یا شبهی در تاریکی دیده می شود. ادگار آلن پو از این عنصر در داستان کوتاه خود با عنوان "گربه سیاه" که در سال 1843 منتشر شد استفاده می کند. ماهیت خرافاتی عنوان کتاب به خودی خود بدشگون است و پو با نامگذاری یکی از گربه ها به نام "پلوتو"، که اشاره ایست به خدای مردگان در اساطیر رومی، از پیش خبر از اتفاقات آینده می دهد.

در رمان خانه هفت شیروانی از ناتانیل هائورن (1851)، هائورن داستان خانواده ای را می گوید که بخاطر اینکه جد آن ها مردی را به دار آویخته مورد نفرین قرار گرفته اند.

 

[شیر کاکائو]

3. جو و فضاسازی

رمان نویسان گوتیک با انتخاب دقیق موقعیت مکانی یک صحنه، لحن داستان را تعیین می کنند، زیرا جو و فضاسازی یک رمان گوتیک مستقیماً در بوجود آوردن احساس ترس و اضطراب نقش دارد. نویسندگان غالباً از فضاهایی مانند جنگلهای تاریک، مناطق کوهستانی رعب آور، شرایط آب و هوایی منحوس و طوفانهای تهدیدآمیز استفاده می کردند. قلعه ها نیز در نوشته های اولیه گوتیک نقش بزرگی داشتند. به عنوان مثال، مری شلی، نویسنده گوتیک، صحنه های داستان های خود را در میان مکانهای وحشت آوری چون گورستان ها و قلعه های تاریک پیاده سازی می کرد، و حتی در رمان ترسناک خود به نام فرانکشتاین که در سال 1818 منتشر شد شخصیت یک هیولای عجیب و غریب را ایجاد کرد.

بسیاری از نویسندگان اولیه به شرق و قلمروهای ناشناخته علاقه داشتند. رمان "واتک" از ویلیام بکفورد که در سال 1786 منتشر شد، در مورد خلیفه عربی است که حکومتش با آشفتگی و ناآرامی همراه شده است. این داستان که در خاورمیانه اتفاق می افتد باعث شد فرهنگ عربی و شرقی مورد توجه قرار بگیرد.

در رمان "قلعه اُترانو" از هوراس والپول (1764) والپول داستان خود را در یک قلعه قدیمی فضاسازی کرده است که گذشته ای رازآلود و مسیرهای زیرزمینی مخفی دارد.

 

[شیر کاکائو]

4- مؤلفه ماوراء الطبیعه و فعالیت غیرطبیعی در داستان های گوتیک​

بخش اعظم جذابیت ادبیات گوتیک ناشی از رویدادهای ماوراء طبیعی یا غیرقابل توضیح در این ژانر است، مانند اشیاء بی جان که زنده می شوند، ارواح و خون آشام مثلاً در داستان گوتیک و تخیلی "دراکولا" از بِرم اِستوکر که در سال 1897 منتشر شد. اِستوکر از خون آشامان و گرگینه ها، سایه های مخوف، صدای زوزه باد برای ایجاد حس ترس از ناشناخته استفاده کرده است.

نمونه ای مدرن تر این ژانر، رمان "دلبند" از تونی موریسون است که در سال 1987 منتشر شد و به عنوان نسخه ای مدرن از یک رمان سنتی گوتیک تلقی می شود. داستان در رابطه با یک برده سابق به نام سِت و دخترش است که خانه اش توسط روحی که تصور می شود متعلق به دختر بزرگتر سِت باشد، تسخیر شده است. این رمان نیز مانند کتاب های این ژانر، برای ایجاد ترس و وحشت از عناصر ماورای طبیعی مانند روح برای پیش بردن طرح داستان استفاده می کند.

 

[شیر کاکائو]

5- مؤلفه داستان عاشقانه در ژانر گوتیک​

از آنجا که اعتقاد بر این است که ادبیات گوتیک برگرفته از ادبیات رمانتیک است، این دو ژانر دارای ویژگی های مشترکی هستند. در بسیاری از رمان های گوتیک یک داستان عاشقانه پرشور وجود دارد که غالباً به غم و اندوه و فاجعه منجر می شود. آثار چارلز دیکنز متمرکز بر رابطه ای عاشقانه به سبک رمانتیک بود، اما همچنین ضدقهرمان های وحشتناک و فضاسازی گوتیکی را نیز به نمایش می گذاشت.

در کتاب "بلندی های بادگیر" اثر امیلی برونته (1847) عشقی بین کَترین و هیت کلیف رشد می کند که بخاطر کارشکنی خانواده ها از بین می رود.

 

[شیر کاکائو]

6. مؤلفه شخصیت شرور در ژانر گوتیک​

تقریبا همانند ژانرهای مختلف ادبی، شخصیت های شرور هم نقشی اساسی در ادبیات گوتیک بازی می کنند. در رمان های سنتی گوتیک، این شخصیت های شرور به شکل شخصیت هایی مستبد، مردانه و غالباً دارای موقعیت های شغلی معتبری (کشیش یا پادشاه) به تصویر کشیده می شدند. آنها شخصیت هایی پیچیده دارند و در ابتدا دلسوز هستند تا خواننده را نسبت به ماهیت فریبنده خود گمراه کنند. شخصیت هایی مانند دراکولا و آقای هاید از رمان "پرونده عجیب دکتر جکیل و آقای هاید" نمونه هایی از شخصیت های پیچیده و شرور هستند.

در رمان "جین اِیر" که در سال 1847 منتشر شد، شارلوت برونته شخصیت اِدوارد روچستر را بصورت شخصیتی خشن به تصویر کشیده است که به رفتارهای غیر اخلاقی کشیده می شود.