حقوق جرم تهمت و افترا

[BARAN_KH_Z]

بسم الله الرحمن الرحیم

 

[BARAN_KH_Z]

آبرو و اعتبار افراد از ارزشمندترین سرمایه‌های اجتماعی به شمار می‌رود که هرگونه خدشه به آن می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. جرم تهمت و افترا، به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های حقوقی، با هدف تخریب حیثیت دیگران شکل می‌گیرد و تأثیرات منفی عمیقی بر روابط فردی و اجتماعی می‌گذارد. درک ابعاد قانونی این جرم و شناخت پیامدهای آن، گامی اساسی در پیشگیری از این رفتار ناپسند و ایجاد جامعه‌ای امن‌تر به شمار می‌رود

 

[BARAN_KH_Z]

مفهوم تهمت و افترا
۱. تهمت: تهمت به معنای نسبت دادن امری دروغین به فردی دیگر است که از نظر اجتماعی، اخلاقی یا قانونی مذموم تلقی می‌شود. تهمت معمولاً ناظر بر ایراد اتهام به دیگری است، بدون آنکه مدرکی برای آن وجود داشته باشد.

 

[BARAN_KH_Z]

۲. افترا: در حقوق کیفری، افترا به معنای نسبت دادن جرم مشخصی به فردی است که اثبات نشده و فرد نسبت‌دهنده نیز از دروغین بودن آن آگاه باشد. این عمل زمانی جرم محسوب می‌شود که موجب خدشه به اعتبار و حیثیت فرد شود

 

[BARAN_KH_Z]

انواع تهمت و افترا
جرم تهمت و افترا بر دو قسم است. عملی و لفظی.

افترای عملی: در افترای عملی فرد با انجام اقداماتی سعی در مجرم و متهم نشان دادن فردی می کند. مثلا با پرونده سازی برای یک فرد، اقدام به بردن آبروی او می کند. بر اساس ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی: «هرکس عالما، عامدا و به قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می شود، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است، بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب شود، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از ۶ ماه تا سه سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.»

 

[BARAN_KH_Z]

افترای لفظی: بر اساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی: «هر ک.س، به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر، به کسی، امری را صریحا، نسبت دهد یا آن ها را منتشر نماید که مطابق قانون، آن امر، جرم محسوب می شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است، به جزای نقدی درجه شش، محکوم خواهد شد. تبصره – در مواردی که نشر آن امر، اشاعه فحشا محسوب گردد، هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید، مرتکب به مجازات مذکور، محکوم خواهد شد.»

 

[BARAN_KH_Z]

بنابراین جرم تهمت و افترای لفظی، یعنی نسبت دادن صریح عملی که قانونا جرم بوده و قابل اثبات نیز نباشد به فردی، به وسیله الفاظ، چه این الفاظ مکتوب باشند و یا این که از دهان شخص خارج شوند.

 

[BARAN_KH_Z]

البته باید توجه کرد که حتی اگر جرم تهمت قابل اثبات باشد، اما گفتن آن سبب اشاعه فحشا گردد، مرتکب مجازات خواهد شد.

پس اگر کسی مرتکب روابط نامشروع شود و شما حتی بتوانید آن را اثبات کنید، حق بیان آن در عموم را نخواهید داشت. زیرا سبب اشاعه فحشا خواهد بود و در صورت بیان مجازات خواهید شد.

 

[BARAN_KH_Z]

ارکان جرم تهمت و افترا
برای اثبات جرم تهمت یا افترا، وجود سه رکن اصلی ضروری است:

۱. رکن قانونی

قوانین کیفری در اکثر کشورها، صراحتاً نسبت دادن اتهام دروغین به افراد را جرم‌انگاری کرده‌اند. در ایران، ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی به جرم افترا پرداخته است. بر اساس این ماده:

«هر ک.س به وسیله اوراق چاپی، نوشته یا هر وسیله دیگری امری را صراحتاً به دیگری نسبت دهد، در صورتی که نتواند صحت آن را اثبات کند، به مجازات حبس یا جزای نقدی محکوم می‌شود

 

[BARAN_KH_Z]

۲. رکن مادی

رکن مادی جرم شامل رفتار فیزیکی یا گفتاری است که از سوی مرتکب انجام می‌شود. این رفتار می‌تواند به صورت شفاهی (تهمت زبانی)، کتبی (نوشته‌ها، نامه‌ها)، یا از طریق رسانه‌های اجتماعی صورت گیرد. شرط اصلی تحقق جرم، علنی بودن یا قابل‌دسترس بودن این عمل برای دیگران است.