ماجرای کتاب دو قرن سکوت
اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که کتاب دو قرن سکوت درباره چیست، باید اینطور جواب بدهیم که شرح تاریخی وقایع سیاسی و اجتماعی ایران در دو قرن اول ورود اسلام، از زمان سقوط ساسانیان تا آغاز دولت طاهریان، اولین حکومت مستقل ایران بعد از ورود اسلام است. این تعریف یکخطی و کلی را روی جلد کتاب هم میبینیم. ناگفته پیداست که در این دو سده اتفاقها و حادثههای بسیاری بر این سرزمین گذشته است، از جمله جنبشهای سیاهجامگان و سپیدجامگان و تحرکات بابک خرمدین و افشین و مازیار.
دلیل پرداختن عبدالحسین زرینکوب به این بخش از تاریخ ایران این بود که عقیده داشت تاریخنویسان از این برهه به سادگی عبور کرده و آنطور که باید، در نوشتن ماجراها حق مطلب را ادا نکردهاند. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که خود نویسنده در مقدمهای که بر اولین نسخه کتاب نوشته -با کمی فروتنی- برای روشن شدن ذهن مخاطب گفته است که:
«من در این یادداشتها، که جرات نمیکنم آن را تاریخ بخوانم جز آنکه صحنهای چند از تاریخ گذشته را از روزنه وجدان و عواطف خویش، و از پشت شیشههای تاریک یا رنگارنگ اسناد و منابع موجود تصویر کنم کاری نکردهام…»