آموزشی کلیشه‌های رایج ژانر فانتزی

[ROKH]

ژانر فانتزی با تخیل گسترده، جادو و جهان‌های خیالی شناخته می‌شود، اما درست همین گستردگی باعث شده بسیاری از نویسندگان به الگوهای آماده و تکراری تکیه کنند. وظیفه منتقد این است که تشخیص بدهد:
● آیا نویسنده کلیشه‌ها را بازآفرینی خلاقانه کرده یا فقط همان مسیر بارها تکرارشده را دنبال کرده؟

 

[ROKH]

1. قهرمان برگزیده (The Chosen One)

نوجوان یا فردی معمولی که «سرنوشت» او را برای نجات دنیا انتخاب کرده.

اگر بدون عمق روانی و فقط به‌خاطر «پیشگویی» قهرمان باشد → کلیشه.

 

[ROKH]

2. نبرد خیر و شر مطلق

شر همیشه تاریک، زشت و بی‌رحم است و خیر همیشه نورانی و کامل.

اگر خاکستری‌ها و تضادهای اخلاقی حذف شوند → کلیشه.

 

[ROKH]

3. جادوی همه‌چیزحل‌کن (Deus Ex Machina)

در لحظه‌های حساس، جادوی جدیدی ظاهر می‌شود که همه مشکلات را حل می‌کند.

اگر جادو هیچ محدودیتی نداشته باشد → کلیشه.

 

[ROKH]

4. یار وفادار و همراه طنزپرداز

شخصیت فرعی که فقط برای کمک و شوخی کنار قهرمان است، بدون هیچ تحول شخصی.

 

[ROKH]

5. پیر خردمند/جادوگر راهنما

پیرمرد یا جادوگری که بسیار داناست و همیشه راه درست را نشان می‌دهد.

اگر فقط وسیله‌ای برای جلو بردن داستان باشد و خودش شخصیت‌پردازی نشود → کلیشه.

 

[ROKH]

6. سفر پیشگویی‌شده

«سفر قهرمان» به سرزمین‌های دور برای پیدا کردن شیء جادویی یا شکست دشمن تاریک.

اگر مسیر سفر پر از الگوهای تکراری (غول، سرزمین ممنوعه، درخت سخنگو) باشد → کلیشه.

 

[ROKH]

7. شیء جادویی که همه‌چیز را تغییر می‌دهد

یک شمشیر، حلقه یا سنگ که قدرت نهایی را در خود دارد.

اگر اهمیت آن فقط در قدرت جادویی‌اش باشد، بدون معنای عمیق → کلیشه.

 

[ROKH]

8. نژادهای خیالی بدون تفاوت واقعی

الف‌ها، کوتوله‌ها، اژدهاها … که فقط ظاهر متفاوت دارند ولی شخصیت و فرهنگ عمیق ندارند.

 

[ROKH]

چگونه منتقد کلیشه‌ها را تشخیص دهد؟

1. بپرسید: «آیا این عنصر را در ده‌ها داستان مشابه دیده‌ام؟»

2. بررسی کنید: «آیا این عنصر فقط تکرار است یا معنای تازه‌ای گرفته؟»

3. ببینید: «آیا شخصیت یا جهان با این کلیشه رشد می‌کند یا فقط تزئینی است؟»