«سعدیا خوشتر از حدیث تو نیست/ تحفه روزگار اهل شناخت

آفرین بر زبان شیرینت / کاین همه شور در جهان انداخت

(سعدی ، دیوان اشعار، غزلیات)

آغاز اردیبهشت به نام نیک شاعر و سخنوری نامبردار شده است که سایه‌سار شعر و سخنش نه تنها شعر و ادب پارسی که بلندای ادبیات جهان را هم در نوردیده و به مدد مکتب رندی و لطیفه آرزومندی، نامش نه تنها افتخار ایران زمین که فخر بشریت است.

نام سعدی و آثار گرانبهایش دیر زمانی است که حافظه تاریخی جهان را مزیّن ساخته و این افتخاری سترگ است که تا امروز و همیشه تاریخ، مایه مباهات همه پارسی زبانان خواهد بود. این حقیقتی است که زبان فارسی پس از فردوسی مدیون سعدی، شهریار ملک سخن است و ما ایرانیان بعد از گذشت هفت قرن هنوز با سعدی زندگی می کنیم و با زبان او سخن می گوییم. کلام سعدی با آن که مشحون از مضمون های بلند معنوی و نکته های ژرف اجتماعی است، از دیدگاه زیبایی شناختی و هنری نیز نامبردار است و از همین رو این شاعر بزرگ به شایستگی در مقام استاد مسلّم سخن، بر ستیغ شعر فارسی ایستاده است.

سعدی را باید نماد خردورزی، کرامت و منزلت انسانی دانست. سعدی پرچمدار عدالت است و گلستان او بابی برای آیین کشورداری است. عدالت گستری، مددجویی از رأی خردمندان و اصحاب اندیشه، آزمودن صاحب منصبان و دولتمردان قبل از گماشتن ایشان بر مناصب، تدبیر در مواجهه با دشمن و دوری گزیدن از مغرضان؛ بخشی از آموزه های اوست. اندرزهایی که سعدی می دهد در پاسداشت فضایلی است که آدمی را از دیگر آفریدگان خداوند متمایز می سازد و برخورداری از آن فضایل است که او را به مقامی می رساند که فرشته را نیز به آن راه نیست.

سعدی هیچگاه از جاده شریعت و اسلام خارج نشده است. سخنانش مستند به آیات و روایات است و بهره مندی او از احادیث در بوستان و گلستان، به اندازه ای است که با در نظر گرفتن حجم این دو کتاب، به جز مثنوی مولانا دشوار است شاهکاری را یافت که به اندازه این دو اثر مشحون از مضامین و مبانی حدیث باشد.

روزگار ما همچنان به سعدی و جهانبینی، اندیشه ها و آموزه های او نیازمند است. از سعدی نه تنها شیوه سخن گفتن که شیوه زندگی کردن را باید آموخت. از این رو، بزرگداشت شیخ اجل و برگزاری روز سعدی را نباید رخدادی صرفاً گاه شمارانه تلقی کرد، بلکه این نامگذاری و آیین هایی از این دست را باید دستمایه نگرشی تازه به زیستن قرارداد؛ زیستنِ سرشار از شور و معنا و انسان دوستی و خداباوری.

بدون تردید، پیام های انسان دوستانه و اخلاقمدار سعدی، می تواند در جهان خسته از خشونت و افراطی گرایی امروز، بیشتر مورد توجه جهانیان قرارگیرد؛ جهانی که عرصه « نبرد اراده ها» و «جنگ روایت ها» است. زبان و سخنِ سعدی نسخه ای حیاتبخش برای زمانه ماست. سعدی در مقابل ظلم بیدادگران میایستد و باورمند به خدمت خلق و حاکمیت مردم است. او و حافظ، هر دو دغدغه انسانِ آزاد دارند. هر دو از ستمی که بر انسان های روزگارشان می رود در رنجاند؛ هر دو از دروغ و تزویر و ریا بیزارند و هر دو به تعالی انسان و آزاد بودن اندیشه انسانی تأکید می ورزند.

روز بزرگداشت شیخ اجل، سعدی شیرازی را بر تمامی فارسی زبانان به ویژه دوستداران فرهنگ و ادبیات ایرانی تبریک می گوییم و تقارن روز اول اردیبهشت را با شب های پربرکت قدر و ضربت خوردن و شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع)، فرصتی بی همتا میدانم برای تهذیب نفس و نیل به کمالات انسانی؛ خاصه از آن رو که حکمت های علوی در سروده های سعدی بی شمار است و این شهسوار بی بدیل عرصه نظم و نثر فارسی، متأثر از بلاغت و مفاهیم متعالی کلام امام علی(ع) بوده است. امید آن که به شعر سعدی از وجه تعلیمی آن نیز بنگریم و میراث عظیم اجتماعی و اخلاقی او را بیشتر مورد توجه قرار دهیم. پند سعدی را که مایه گرفته از معارف قرآن و حدیث است ارج می نهیم و این بیت درخشان را نثار روح بلندش می کنیم:

« سخنی که با تو دارم به نسیم صبح گفتم/ دگری نمی شناسم تو ببر که آشنایی» .