• بی‌توجهی به نثر

افراد در هر حوزه‌ای که باشند کم‌کم به شناخت چیزهایی می‌رسند که باید در آن‌ها دقیق‌تر شوند. برای مثال اگر جمعی از هنرمندان به کاخ عالی‌قاپو بروند معماران آن جمع به ساختار سازه و نقاشان به رنگ‌ کاشی‌کاری‌های آن دقت خواهند کرد. یا مثلا یک پارچه‌‌فروش قبل از خریدن پارچه به درصد الیاف طبیعی‌اش توجه نشان خواهد داد.

نویسندگان نیز باید به نثر، جمله و کلمات حساس بشوند. نویسنده هر چه نثر کتاب‌‌ها را بیشتر حلاجی کند موقع بازنویسی سرافرازتر خواهد بود و بدین‌ ترتیب متن‌هایی خواهد نوشت درخشان‌تر.

راهکار‌های موثر در بازنویسی:

• بلند خواندن متن

با دقت چند بار بلند از روی نوشته‌تان بخوانید. این روش با تمام سادگی‌اش موجب شناسایی اغلب اشکالات متن می‌شود. اگر حین خواندن حس کردید نوشته روان و راحت جاری نمی‌شود با تغییر جمله و یا حتی کلمات آن را اصلاح کنید.

• گیر دادن به یک جمله

گاهی به جمله‌ای از متن‌تان گیر بدهید. تلاش کنید بدون تغییر مضمون، آن را به ۱۰ شکل متفاوت بنویسید. این کار به‌مرور شما را در بازنویسی تواناتر می‌کند.

برای مثال جمله‌ی «من دروغ‌گو نیستم» می‌تواند نوشته شود:

• من از دروغ بیزارم.
• همه‌ی عمرم از دروغ‌گویی گریخته‌ام.
• از دریا، گرد برمی‌خیزد از من دروغ نه.
• و…

• رونویسی

همان‌طور که یک نقاش با تمرین کپی‌برداری از گلدان، میوه و اشیای بی‌جان کارش را شروع می‌کند نویسنده نیز برای حرفه‌ای‌تر شدن نیاز دارد به رونویسی از کتاب‌های موردعلاقه‌اش.

البته رونویسی به این معنا نیست که متن را نگاه کنید و عینا همان را روی کاغذ بیاورید. بلکه باید مدتی در نثر و نحو پاراگراف منتخب‌تان تامل کنید، آن را به خاطر بسپارید و بعد تلاش کنید چیزی که به یاد می‌آورید بنویسید.

• تلاش بر ایجاز و فصاحت

سروش حبیبی در مقدمه‌ی آنا کارنینا می‌گوید جملات بلند و پیچیده از ذهن‌های پیچیده برمی‌آید و مترجم نباید به خودش اجازه بدهد آن‌ها را بشکند و یا کوتاه کند.

بااین‌حال دو نوع نویسنده وجود دارد.

نوع اول با فکر و دلیل جملات بلند می‌نویسد ولی دومی فقط به خاطر ضعف نویسندگی‌اش این کار را می‌کند. حواسمان باشد در دسته‌ی دوم قرار نگیریم. بهتر است همیشه هر چیزی را که می‌نویسیم به‌دقت بررسی کنیم. هر جمله باید کاربردی داشته باشد وگرنه وجودش اضافی‌ست. در بازنویسی که وقت هرس است باید متن را تا حد امکان موجز و جملات بلند را فصیح‌ کنیم.

• اهمیت انتشار در بازنویسی

در آخر برای حفظ انگیزه و این‌که بازنویسی معنا و هدفی یابد بهتر است متن‌های ویرایش‌شده را در رسانه‌ی شخصی منتشر کرد.

Ξ پرسش‌های مهارت‌سنج:

_ برای بازنویسی متن‌تان وقت کافی گذاشته‌اید؟
_ چند پاراگراف رونویسی کرده‌اید؟
_ برای بازنویسی دوباره به متن‌های قبلی‌ سر زده‌اید؟
_ تلاش کرده‌اید جمله‌ای را به چند شکل متفاوت بنویسید؟
_ نوشته‌تان را تا حد ممکن موجز و سلیس کرده‌اید؟
_ تا چه حد از کیفیت بازنویسی‌تان راضی بوده‌اید؟ برای افزایش کیفیت آن چه کارهایی می‌توانید بکنید؟

قطعه‌ی ۴: انتشار

یکی از اولین تمرین‌های کلاس نویسندگی خلاق نوشتن یک یادداشت روزانه بود. من سال‌ها یادداشت روزانه می‌نوشتم ولی برای آن کلاس یادداشت روزم را سه بار بازنویسی کردم. سعی کردم از نوشتن واژه‌های تکراری بپرهیزم و مترادف آن‌ها را بیابم، غلط‌های دستوری آزادنویسی‌ام را تصحیح کنم و از همه مهم‌تر متن را برای مخاطبی که ذهنیتی از ماجرای یادداشت من ندارد به‌گونه‌ای روشن بنویسم که ابهامی برایش ایجاد نشود.

دفتر آزادنویسی و دفتر تمرین‌های بازنویسی شده را مقایسه می‌کردم و باورم نمی‌شد هر دو را خودم نوشته‌ام. اگر قرار نبود نوشته‌هایم را در کلاس بخوانم دلیلی برای بازنویسی‌شان نداشتم. با پایان آن دوره نگاهم به نویسندگی تغییر کرد و به تأثیر بیرون آوردن نوشته‌هایم از خلوت پی بردم و به توصیه‌ی استاد با نام خودم وبگاهی راه‌اندازی کردم تا با مسئولیتی که نامم برایم ایجاد می‌کند با دقت بیش‌تری بنویسم.

خودم را به انتشار دو مقاله در ماه متعهد کردم. تصمیم گرفتم درباره‌ی موضوع هرکدام به‌خوبی مطالعه کنم و پس از چند بار بازنویسی با دقت مقاله را منتشر کنم.

هنوز به این روش پایبندم. سبب می‌شود یک موضوع را کامل فرابگیرم؛ ولی نوشتن چنین مقاله‌هایی در آغاز راه برایم دشوار بود. گاهی ساعت‌ها فکر می‌کردم که نوشتنشان را از کجا بیاغازم. گاهی هم مراحل نوشتن بیش از برنامه‌ریزی من طول می‌کشید و در ماه فقط یک مقاله منتشر می‌کردم.

انتشار روزانه چگونه نویسندگی‌ام را نجات داد؟

از روز اول در کلاس نویسندگی از استاد درباره‌ی اهمیت انتشار روزانه می‌شنیدم ولی به آن توجه نمی‌کردم. فکر می‌کردم انتشار یادداشت‌های روزانه ساده است و اثر ویژه‌ای بر رشد نوشتنم نخواهد داشت. بااین‌حال به استاد اعتماد کردم و چند روز یک‌بار در کانال تلگرامم یادداشتی منتشر می‌کردم. کار لذت‌بخشی بود؛ چون هر وقت ایده‌ای به ذهنم می‌رسید که به آن تسلط داشتم برای کانال می‌نوشتم و با حوصله چند بار بازنویسی‌اش می‌کردم.

پس از مدتی با پذیرش تعهد به انتشار روزانه فهمیدم نویسندگانی که به انتشار روزانه‌ی خود مفتخرند دقیقا به چه می‌بالند. هرچند این روش را دوست نداشتم چون می‌خاستم حاصل همه‌ی توانم در نوشتن را منتشر کنم. محدودیت زمانی یک‌روزه را عامل کیفیت پایین کار می‌دانستم چون گاهی تا نیمه‌های روز ایده‌یی برای نوشتن نداشتم. بااین‌حال بر نظرم پافشاری نکردم و از تجربه‌ی استاد و دوستانم بهره بردم. استاد می‌گفت: «در ابتدای راه تمرکزت بر کمیت باشد و مطمئن باش کیفیت هم در پی‌اش می‌آید».