بعد از آنکه زنی مهریه اش را مطالبه کند سه حالت قابل تصور است اول آنکه مرد توان مالی داشته و مهریه را می پردازد دوم آنکه توان پرداخت تنها قسمتی از مهریه را داشته و سوم آنکه توان پرداخت مهریه را ندارد . حالت اول در بحث ما نمی گنجد و قسط بندی مهریه در حالت دوم و سوم مطرح می شود در واقع زمانی مهریه توسط دادگاه قسط بندی می شود که زوج توان پرداخت نداشته و به اصطلاح معسر باشد .

اگر بخواهیم یک تعریف ساده در مورد معسر ارائه کنیم باید بگوییم معسر کسی است که به دلیل نداشتن مال و دارایی به غیر از مستثنیات دین یا در دسترس نبودن آن توانایی پرداخت بدهی های خود را ندارد . زمانی که دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند ، زوج ( شوهر ) تا 30 روز فرصت دارد که دادخواست اعسار خود از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه کند .

در صورتی که زوج ظرف 30 روز دادخواست اعسار خود را تقدیم دادگاه کرده باشد ، تا زمان تعیین تکلیف و رسیدگی به دادخواست اعسار بابت مهریه جلب نخواهد شد ، در غیر این صورت امکان جلب او وجود دارد . اگر دادخواست اعسار توسط دادگاه پذیرفته شود به تناسب وضعیت مالی زوج ، یک پیش قسط و اقساط ماهیانه یا چند ماهه برای پرداخت مهریه مشخص می گردد .

البته پیش قسط و اقساط باید به صورت منظم و کامل پرداخت شود وگرنه امکان جریمه و جلب مدیون وجود دارد . نکته مهم دیگری که در مورد اعسار وجود دارد آن است که امکان توقیف مستثنیات دین برای پرداخت مهریه وجود ندارد اما مستثنیات دین چه مواردی را شامل می شود ؟

طبق ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی : " مستثنیات دین صرفا شامل موارد زیر است :
الف ) منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد .
ب ) اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است .
ج ) آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می شود .
د ) کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آنها
هـ ) وسایل و ابزار کار کسبه ، پیشه وران ، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است .
و ) تلفن مورد نیاز مدیون
ز ) مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود ، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد . "

موارد بالا جزو مستثنیات دین محسوب شده و اگر مدیون جز این موارد مال دیگری در اختیار نداشته باشد معسر محسوب می شود . نکته ای که توجه به آن ضروری است آن است که اتومبیل جزو مستثنیات دین محسوب به حساب نمی آید