جامعه ایرانی آداب‌ و رسوم مردم تبریز

[- گیتی -]

مردم تبریز آیین‌ها و رسوم ساده و صمیمی‌ای دارند که می‌خواهیم به آن ها بپردازیم. اما پیش از آن بد نیست بدانید که بسیاری از فرهنگ‌ها و آیین‌ها که امروزه بخشی جدانشدنی از فرهنگ ایرانی هستند درگذشته‌های دور از راه جاده ابریشم و گذرگاه شهر تبریز وارد فلات ایران شده بودند. درواقع تبریز از دیرباز دروازه ورود مقولات جهانی به ایران‌زمین بوده است.

 

[- گیتی -]

عاشیق‌خوانی:
عاشيق‌ها، ميراث داران موسيقي نواحی و اصيل محلي هستند که از نزدیک به هزار سال پيش تا همین امروز، براي صيانت و انتقال سينه‌به‌سينه این موسیقی، کوشیده‌اند.
در دنياي دین مبین اسلام هم به اندازه موسيقي عاشيق‌ها نمي‌توانیم نوایی بیابیم که مهر و ارادت به پيغمبر (ص) و اهل بيت (ع) را نمایان کرده باشد.
عاشق در تعریفی ساده، عارف و آوازخوانی لولی‌وش و کولی است که می‌نوازد و اشعار خودش را با لحنی محلی می‌خواند. عاشیق‌خوانی بخشی از موسیقی فولکلور و آیینی‌ ایران است که در آذربایجان و تربت جام هنرمندان بسیاری آن را زنده‌نگه داشته‌اند.
عاشیق‌ها در روستاها و خود شهر تبریز هم هستند و گاهی فضای شنیداری خیابان‌های شهر را با موسیقی‌شان وزین و پرطنین می‌کنند.

 

[- گیتی -]

تکم‌گردانی:
یا به معنای دیگر، بزچرانی، رسمی است که به مناسبت فرا رسیدن فصل بهار، یک نفر عروسک‌گردان با لباس محلی، عروسکی نخی از یک بز زنگوله‌پا را می‌گرداند و همراهش مردم را تهییج می‌کند که بهار در راه است و نوروز به پشت در خانه‌ها رسیده.
رسم زیبایی که حتما باید از نزدیک ببینید. به عروسک‌گردان در این فرهنگ تکم‌چی می‌گویند. تکم‌چی هنرمندی است که هر سه هنرهای عروسک‌گردانی، رقص و نقالی را با هم اجرا می‌کند و بسته به توانایی‌اش هنرش نیز زیباتر می‌شود.

 

[- گیتی -]

بایرام پایی:
بایرام پایی به نوعی معکوس آیین «مادرزن سلام» در فرهنگ فارس‌ها است.
به عبارتی تبریک عید مادر به دختران شوهر کرده‌اش هست که بیشتر مرسوم است که به تازه عروس‌ها تبریک می‌گویند و عیدی می‌دهند و این قبیل دید و بازدید‌ها و محبت‌های شیرین مادر و دختری را به جا می‌آورند. غذا می‌پزند، برای عروس می‌فرستند و عمو‌ها و دایی‌ها به نوعی پشتیبانی‌شان را با فرستادن هدیه‌ از تازه عروس نشان می‌دهند.
مادران هم با طبخ غذاهایی مانند پلو و مرغ، کوکوسبزی، قیمه نثار و قیمه سیب‌زمینی و ماهی‌دودی آب‌پز مناسب تعداد اعضای خانواده به همراه هدایایی مانند چادرگل‌گلی و پارچه‌های رومبلی، در مجموعه‌های مسی بایرام پایی آن‌ها را به خانه عروس می‌فرستند.

 

[- گیتی -]

قاباخلاما، آیین ماه مبارک رمضان:
قاباخلاما به زبان ترکی یعنی پیشواز کسی یا چیزی رفتن.
مردم آذربایجان‌شرقی روز پیش از رویت ماه مبارک رمضان، شروع به روزه‌داری می‌کنند و به این کار پسنیدیده «قاباخلاما» می‌گویند. یعنی اینکه به پیشواز و استقبال از ماه مبارک رمضان می‌روند تا هرچه بیشتر از برکات این ماه عزیز بهره‌مند شوند.

 

[- گیتی -]

خوانچه، آیین همسرداری شب یلدا برای مردان جوان تبریزی:
خوانچه و یا به تلفظ «تبریز‌یها»، «خونچا» به هدایایی گفته می‌شود که داماد جوان در شب یلدا برای تازه‌عروسش می‌فرستد یا با دست خودش می‌برد و تقدیم می‌کند.
خوانچه هندوانه دارد، شیرینی‌هایی مثل باسلوق هم همیشه هست و پارچه حریر و ابریشم و ترمه‌های گرانقیمت هم در آن پیدا می‌شود. خوانچه یک تزئین حسابی و چشم‌نواز دارد که نشان از علاقه پسر به دختر است.

 

[- گیتی -]

کشتی محلیِ آشیرها:
کشتی‌ باستانی و کشتی‌محلی تبریزی‌ها و آذری‌ها خودش یک آیین محلی و بومی است و بخشی از آداب و رسوم این مردم.
درواقع این قبیل بازی‌ها، صرفا یک ورزش یا بازی نیستند بلکه حقیقت زندگی را بازتاب می‌دهند آن هم به شکلی سمبلیک.
کشتی گیر‌ها با نرمش‌های قدرت‌نمایانه، که همراه است با صدای ساز و دهل کشتی را شروع می‌کنند و پس از نرمش و گرم شدن، داوران که از پیشکسوتان هستند کمربند‌های کشتی‌گیرها را آزمایش می‌کنند تا محکم بسته شده باشد.
برنده ورزشکاری است که بتواند کمر حریف دیگری را گرفته و او را بلند کند و به زمین بکوباند. کمی خشن است اما دیدنش واقعا جالب توجه است.