جامعه ایرانی آداب و رسوم عجیبی که تا به حال نشنیده ایم

[Rozaleh]

میخواهیم با آداب و رسوم عجیب و جذاب آشنا شویم

 

[Rozaleh]

رسم نارنج‌زنی در شمال​

در برخی از استان‌های شمالی کشور، رسمی به‌نام نارنج‌زنی وجود دارد. در مراسم ازدواج، داماد با نقل و سکه به استقبال عروس خانم رفته و بعد نارنج به سمت او پرتاب می‌کند. سپس به همراه یکدیگر، دور چاهی گشته و عروس خانم به امید سفیدبختی، سکه‌ای داخل چاه می‌اندازد. اهمیت ویژه‌ای این مراسم در میان شماری از مردمان خون‌گرم شمال کشور داشته و این مراسم رواج دارد. گفته شده که رسم نارنج‌زنی، در مناطق کوهپایه‌ای سرزمین‌های شمالی کشور رایج بوده و شاید الان رنگ باخته باشد.

رسم نارنج زنی یا پرتقال زنی، از جمله رسوم عروسی عجیب در برخی از شهرهای شمالی کشور بوده و در میان گیلکی‌ها، مرسوم بود. هر چند امروزه، این رسم جایی در فرآیند عروسی‌های رنگارنگ و جذاب و دیدنی مردمان خطه شمال نداشته باشد. رسم و رسوم عروسی و خواستگاری در میان مازنی‌ها و گیلکی‌ها، جالب توجه بوده و می‌توان آن را در فهرست آداب عجیب ایرانیان در سال‌های نه چندان دور قرار داد.

خواستگاری در گیلان، زن‌خواهی نیز نامیده می‌شود و در دو مرحله صورت می‌گیرد.

 

[Rozaleh]

رسم عجیب تعارف کردن!
یکی دیگر از آداب و رسوم عجیب در میان مردمان ایران که هیچ ربطی هم به گیلکی‌ها یا مازنی‌ها یا سیستانی‌ها یا اصفهانی‌ها یا یزد‌ی‌ها یا جنوبی‌ها ندارد، رسم عجیب و باورنکردنی تعارف است. کلمه تعارف، برگردان خاصی در زبان انگلیسی ندارد. یعنی آن‌چه که ما ایرانی‌ها از آن به عنوان تعارف یاد می‌کنیم، تقریبا معادلی در زبان انگلیسی ندارد.

 

[Rozaleh]

تعارف های عجیب!

اصلا چنین رسم و آدابی در فرهنگ غیر ایرانی مشاهده نمی‌شود که بخواهند برایش واژه‌سازی کنند. شاید یکی از ایرادات به فرهنگ امروز ایرانیان که در کتاب‌های جامعه شناسی خودمانی نیز به آن اشاره می‌شود، همین فرهنگ عجیب و غریب تعارف است.

تعارف یا همان اصطلاح همیشگی روزمره ما: قابل شما را ندارد. مهمان ما باشید، یکی از عجیب‌ترین سنت‌های فراگیر در میان همه استان‌های کشور است. یعنی در ۳۱ استان کشور و بین میلیون‌ها خریدار و فروشنده کالا و خدمات در سرزمین پهناور ایران، سنت عجیب تعارف، دیده می‌شود. البته در برخی از شهرهای کشور، این فرهنگ عجیب، در بخشی از تاریخ معاصر آن سرزمین نیز عجین شده مثل تعارف شاه‌عبدالعظیمی!

 

[Rozaleh]

تعارف شاه عبدالعظیمی یا شابدوالعظیمی!، اشاره به این موضوع دارد که فردی، چیزی را پیشنهاد می‌دهد که از صمیم قلب او نیست و در واقع، به دروغ، ادعایی را به شنونده تحویل می‌دهد. البته تعارف شاه عبدالعظیمی روایتی از تاریخ معاصر در عصر قجر که مردم با ماشین دودی به زیارت شاه عبدالعظیم حسنی رفته و رانندگان، الکی از اصطلاح قابل ندارد استفاده می‌کردند! لذا این اصطلاح تعارف شاه‌عبدالعظیمی مد شد و مثل پیراهن عثمان، تبدیل به ضرب‌المثلی در میان ایرانیان گردید.

 

[Rozaleh]

خلاصه در ایران عصر پست مدرن و اینستاگرام نیز هم‌چنان شاهد فرهنگ عجیب و غریب فراگیری به نام تعارف هستیم که حتی بعضا ردپایش در سفرنامه سیاحان و ایرانگردان اروپایی مثل پزشک مخصوص ناصرالدین شاه قاجار نیز به چشم‌می خورد. در کتاب سفرنامه دکتر پولاک، پزشک مخصوص سلطان صاحب قران، داستان‌هایی از تعارف ایرانیان عصر قجر نقل شده که خواندنی است.

 

[Rozaleh]

ادوارد براون، شرق‌شناس شهیر انگلیسی که به ایران سفر کرده بود، در کتاب یک سال در میان ایرانیان، به طور ضمنی به فرهنگ عجیب تعارف ایرانیان اشاره دارد.

 

[Rozaleh]

این‌که شما چه در حال خرید انگشتر مرصع زمردنشان از معروف‌ترین جواهری ایران باشید چه در حال پرداخت پول خرید یک دبه ماست پاستوریزه، فروشنده به شما می‌گوید قابل ندارد و مهمان ما باشید! یک ضد فرهنگ در فرهنگ شیرین و کهن ایرانیان است که باید تلاش کنیم از فرهنگ ما حذف شود.

 

[Rozaleh]

این‌که به دروغ، دیگران را به خانه خود، شرکت خود، ماشین خود، ویلا خود، به خوردن غذای خود دعوت کنیم درحالی که هیچ‌ علاقه‌ای به عملی کردن این دعوت نداریم، نه تنها در ترویج و توسعه دوستی و روابط صمیمانه، تاثیری ندارد، بلکه در درازمدت، ریشه‌های نفرت و خشونت و حقه‌بازی و دورویی را در جامعه پرورانده که زمینه ساز مشکلات اساسی در فرهنگ عامه خواهد شد.

 

[Rozaleh]

البته شاید شما خواننده این گفتار معتقد باشید که فرهنگ تعارف ایرانیان، ریشه در مهمان‌نوازی ایرانیان دارد. اما خوب می‌شود جور دیگری هم به مساله نگاه کرد و از زوایای جامعه شناختی و روان‌شناختی هم مساله را مورد بحث و بررسی قرار داد. البته ما قصد نداریم در این گفتار، حکمی کلی درباره فرهنگ تعارف ایرانیان عصر مدرن ارائه کنیم، اما به هر حال باید بدانیم که فرهنگ تعارف، آن‌طور که در مثال‌های بالا اشاره شد، ارتباطی به مهمان‌نوازی و نوع‌دوستی و فرهنگ کهن ایرانیان ندارد.