جامعه ایرانی آداب و رسوم مردم بوشهر

[- گیتی -]

هر شهری دارای فرهنگ و آداب و رسوم منحصر به فرد خود است. بوشهر نیز با قدمتی طولانی و فرهنگی غنی از این قاعده مستثنی نیست و اهالی آن برای برگزاری آیین ها و مراسم های مختلف آداب و رسوم خاصی دارند.
امروزه بعضی از آیین های سنتی به طور کامل از بین رفته و یا به صورت پراکنده در روستاهای بوشهر اجرا می شود.

 

[- گیتی -]

عید تلخیکا در روز عید فطر:
عید تلخیکا که آن را با نام عید مرده ها نیز می شناسند از آیین های سنتی بوشهر می باشد. در روز عید تلخیکا، کسانی که یکی از اعضای خانواده‌شان فوت کرده مراسمی در خانه برگزار می کنند و مردم برای عرض تسلیت به منزل آن ها می روند. هنگام سحر بعد از اینکه اذان صبح روز عید فطر گفته شد، به قبرستان رفته و بر سر مزار مرده های خود سفره ای از اطعام پهن می کنند و هنگام بازگشت از قبرستان نماز عید فطر را برگزار می کنند.

 

[- گیتی -]

دَم دَم سحری:
دم دم سحری ، از ترکیب دم دم + سحر+ ی ساخته شده . دم دم ، یک آهنگ صوتی است و از ضرب آهنگ کوبش چوب بر روی ” دمام ” یعنی همان وسیله ای که در وقت سحر و به گاه رمضان برای بیدار کردن مردم از خواب ، بر آن نواخته می شود، نام به خود گرفته است.
همه ساله معمول چنین بود که در ماه روزه گرفتن ، حداقل دو نفر از افراد در حالی که به دست یکی ، چراغ فانوس و در کول دیگری ” دمام ” بود. به درِ یک یک خانه های محل خود می گشتند و علاوه بر دق الباب کردن خانه ها ، بازدن ضربه های آهنگین بر ” دمام ” ( با ریتم سه ضربی ) و همراه با خواندن بعضی اشعار دعاگونه ، افراد خانواده را از خواب بیدار می نمودند.
اجرای ” دم سحری ” در محلات نواحی مرکزی و حاشیه ای بوشهر ، بیشتر از نواحی بیرونی به کار گرفته می شد و معمولا در هر محله ، افراد خاصی به انجام آن دست می زدند.

 

[- گیتی -]

مراسم چهارشنبه سوری:
مراسم چهارشنبه سوری از آداب و رسوم دیرینه مردم بوشهر است. بوشهری‌ها اعتقاد دارند که در روزهای پایانی سال، 1999 بلا و مصیبت نازل می شود که 999 بلا در شب چهارشنبه سوری است. به همین خاطر طبق رسمی دیرینه در این شب نباید هیچکس شخص دیگری را مورد نفرین قرار دهد یا سخن ناروایی گفته بگوید. آنها در این شب با شکستن کوزه ای قضا و بلاها را از خود و خانواده دور می سازند. از دیگر آیین های شب چهارشنبه سوری مراسم لیوا یا مراسم زار می باشد. این مراسم ریشه ای آفریقایی دارد و ظاهرا از حبشه وارد بوشهر شده است. در این مراسم که برای فرد بیمار برگزار می شود، زنان و مردان با پوشیدن لباس های مخصوص و زدن عطری خاص خود را آماده می کنند. طبق این رسم، از هفت روز قبل معجونی از گیاهان زعفران، گیاه زبان جوجخ، ریحان، کندرک، هل، گشنه و جوز تهیه می کنند و مقداری از آن را به دهان بیمار ریخته و باقی آن را بر بدنش می مالند. در این رسم بوشهری بیمار اگر مرد باشد او را به دور از چشم زنان و یا اگر زن باشد به دور از چشم مردان نگهداری می کنند و بعد از اینکه از بیماری رها شد، باید همیشه لباس سفید و تمیز بپوشد و همواره معطر باشد و هیچ کار خلافی انجام ندهد.

 

[- گیتی -]

آیین طلب باران:
از مراسم های محلی بوشهر آیین طلب باران می باشد. این مراسم معمولا در مناطق خشک و کم آب برگزار می شود و بوشهر نیز جزو استان های کم آب کشور است. اگر بارش باران به شدت کم شود مردم آیین های مختلفی انجام می دهند مانند گل گلین و تک تکو. در مراسم گل گلین مردم در کوچه ای جمع می شوند و یک نفر را با گریم و لباس های خاصی به شکل مضحک درمی آورند و شاخی روی سرش قرار میدهند. او در کوچه ها راه میرود و مردم روی او آب می ریزند. این فرد که گلی نام دارد به خانه همسایه ها می رود و هدیه ای طلب می کند. از هدیه هایی که گلی جمع کرده حلیم می پزند و یک ریگ یا دانه مهره در آن می اندازند. این حلیم را بین حاضرین پخش کرده و اگر ریگ در ظرف هر کسی دیده شود او را کتک می زنند. در این زمان یک سید یا ریش سفید محل ضامن او می شود و او را به اصطلاح نجات می دهد. او می گوید:
"من ضامن این شخص هستم و تا چند روز دیگر باران می آید. اگر باران نیامد دوباره او را بزنید."
سپس فرد را به سوی امامزاده محل می برند و در حال حرکت اسم امامزاده را صدا می کنند و از او می خواهند تا باران ببارد.

 

[- گیتی -]

پختن نان محلی:
یکی از نان های محلی استان بوشهر که طرفداران زیادی دارد نان گرده می باشد. زنان بوشهری این نان را برای مراسم های مختلف ماه رمضان، عروسی و به همراه غذای نذری محرم می پزند. این نان بافت نرمی دارد و بیشتر در ماه رمضان برای افطار پخته میشود.