جامعه ایرانی آداب و رسوم مردم قشم

[- گیتی -]

یکی از جذابیت های سفر به جزیره عجیب و زیبای قشم آشنایی با فرهنگ و آداب رسوم مردم قشم است؛ چیزی فراتر از سنت های مرسوم مردم، چرا که از تاریخ و فرهنگی غنی می آید و قدمت طولانی دارد؛ آنچه که قشم را جزیره ای با عجایب هفتگانه و جذاب به جهانیان معرفی کرده است علاوه بر آثار طبیعی منحصر به فرد و جاذبه های دیدنی آن، تاریخ و فرهنگی قدیمی قشم است که به خوبی در بین بومیان آن حفظ شده است؛ ما در این مطلب سعی کرده ایم مهم ترین آن ها را برایتان شرح دهیم.

 

[- گیتی -]

مراسم زنبیل گردانی:
کودکانی که پس از دوسال نمی‌توانند راه بروند، پدر و مادرهای زیادی را نگران می‌کنند. در میان آداب و رسوم شهر قشم، یک مراسم برای این کودکان برگزار می‌شود که طی آن، خانواده‌های این کودکان، آن‌ها را در زنبیلی که از برگ درخت خرما و چوب آن تهیه شده، می‌‌گذارند. فرزندان بزرگتر همسایه‌ها، زنبیل را نگه می‌دارندو شعرهای مخصوصی می‌خوانند. مردم قشم اعتقاد دارند که این اشعار باعث می‌شود کودکان بتوانند به زودی راه بروند.

 

[- گیتی -]

جشن میگو:
جشن میگو نیز مانند جشن نوروز صیاد هدفی به جز شکرگزاری و قدردانی ندارد. از آنجایی که شغل بسیاری از مردم قشم به خصوص در گذشته، صیادی بوده است و بسیاری از آن‌ها به صید میگو می‌پرداختند. اکنون نیز حدود 1400 صیاد میگو در قشم وجود دارند که در درگهان، تولا، چاهو و سیریک به صید میگو می‌پردازند. جشن میگو را در پایان فصل صیادی برگزاری می‌کنند تا از این نعمت خدادادی شکر گذار باشند.

 

[- گیتی -]

جشن نخل و خرما:
جنوب کشور عزیزمان ایران پر است از نخلستان‌های زیبا. بخشی از مردم قشم نیز درآمد خود را مدیون همین درختان سر به فلک کشیده زیبا هستند. یکی از پرطرفدارترین آداب و رسوم مردم جزیره قشم مربوط به جشن نخل و خرماست که طی آن، باغداران خرماهای تازه خود را به فروش می‌رسانند و محصولاتی را که از خرما تهیه می‌کنند (مانند شیره، سرکه، نان، بیسکوییت، رولت، مربا و...) را عرضه می‌کنند. محصولات دیگری مانند زنبیل، سبد، دمپایی، جارو و ... نیز که از درخت نخل تهیه می‌شوند در این جشن پیدا می‌شود.
در جشن نخل و خرما که بخشی از فرهنگ مردم جزیره قشم را نشان می‌دهد، موسیقی‌های سنتی و بازی‌های متنوع اجرا می‌شود. اگر با تور قشم به این شهر سفر می‌کنید می‌توانید خرماهای تازه آلوستری، مصلی، مرداسنگ، شیخ کمالی و هلیلی را از مردم محلی به عنوان سوغات قشم خریداری نمایید.

 

[- گیتی -]

جشن نوروز صیاد:
یک آیین سنتی به همراه آداب و رسوم چند صدساله! جشنی به نام نوروز صیاد که در یک مردادماه هرسال در برخی روستاهای قشم برگزار می‌شود. اما چرا مردمان قشم یک مردادماه را برای برگزاری یک آیین سنتی انتخاب کرده‌اند؟ در این روز فصل صید کوسه‌ها و بسیاری از ماهیان به پایان رسیده و مردم به خاطر شکرگزاری سال جدید این روز را جشن می‌گیرند. از جمله آداب این جشن، می‌توان به پوشیدن لباس‌های رنگی و انداختن لباس در درون آب دریا به خاطر بیرون رفتن نحسی اشاره کرد. در این روز هیچ ک.س برای صید به دریا نمی‌رود، چرا که مردم بومی قشم معتقدند صید کردن در این روز، برکت را از آن‌ها دور می‌کند. نوروز صیاد، روزی برای شنا کردن نیز هست و مردم محلی قشم اعتقاد دارند شنا کردن و ریخت آب‌های معدنی در دریا سبب می‌شود از بیماری‌های خود دور بمانند. البته برخی مانند سالمندان که نمی‌توانند شنا کنند در این روز فراموش نمی‌شوند و جوان‌ترها در این روز کاسه‌های آب را بر سر و روی آن‌ها می‌ریزد. رنگ کردن درختان با رنگ سرخ نیز جزئی از فرهنگ مردم جزیره قشم در روز نوروز صیاد محسوب می‌شود. اگر کسی حیوان اهلی داشته باشد در این روز به سراغ دعاخوان‌ها می‌روند تا حیوانات وحشی و بیماری از حیواناتشان دور شود. به این دعا لوبن گفته می‌شود. تعداد افراد کمی قادر به خواندن این دعا هستند و مردم قشم معتقدند که اگر کسی که این دعا را بلد است، آن را به فرد دیگری آموزش دهد، دعاهای خودش دیگر اثر نخواهد داشت. این جشن بیشتر در روستای سلخ برگزار می‌شود.

 

[- گیتی -]

مولودی خوانی:
مولودی خوانی از دیگر آداب و رسوم مردم قشم است که 4 بار در سال و در زمان وقایع تاریخی اسلامی برگزار می‌شود. این مراسم در روز معراج پیامبر (بیست و هفت رجب)، عید فطر، عید قربان و ولادت پیامبر اکرم در تمامی مساجد قشم برگزار می‌شود. مراسم مولودی خوانی قشم از ساعت 8 شب آغاز شده و زنان، مردان و کودکان در مساجد گرد هم جمع می‌شوند، یکی از افراد مولودی خوانده و دیگران با او همراهی می‌کند، شمع و چراغ‌های زیبایی روشن می‌کنند و گلاب می‌پاشد. این مراسم در ساعت 11 شب به پایان می‌رسد.

 

[- گیتی -]

آیین زار:
درباره آیین زار در هرمزگان قبلا در یکی از وبلاگ‌هایمان به صورت مفصل صحبت کرده‌ایم. در فرهنگ بومی مردم جزیره قشم و استان هرمزگان، بادهای سحرآمیزی وجود دارد که می‌تواند آ‌ن‌ها را جادو یا بیمار کند. طبق اعتقادات این مردم، اگر کسی بیماری لاعلاجی داشته باشد، حتما برخوردی با بادهای زار داشته است و برای درمان باید جنی که بر او نفوذ کرده را طبق یک مراسم بیرون آورند. افرادی که توانسته‌اند بر باد زار فائق شوند، بابا زار یا ماما زار نام دارند و مراسمی برای بیرون آوردن باد زار از بدن افراد مبتلا برگزار می‌کنند. پیش از اجرای مراسم باید افرادی با چوبی از جنس خیزران در آبادی‌ها بگردند و اهالی را از برگزاری مراسم زار آگاه کنند. مردم برای شرکت در این مراسم، باید لباس‌های تمیز بپوشند و عطر بزنند. این مراسم که اغلب در روزهای چهارشنبه برگزار می‌شود و طی آن ماما زار یا بابازار یک دهل را در دست گرفته و آن را می‌نوازند. شرکت کنندگان در آیین زار، نه سلام می‌کنند و نه هیچ صحبتی خواهند کرد. در نهایت موی بز در مراسم آتش زده می‌شود تا جن از بدن بیمار بیرون بیاید. خواندن آواز و نواختن آهنگ زار، نقطه پایانی مراسم است.