مردم شناسی فرهنگی آداب و رسوم مردم یزد در ماه رمضان

[دلبر که جان فرسود از او]

ختم قرآن کریم

از رسوم پسندیده مردم این استان که هنوز هم نه تنها در یزد بلکه در تمام شهرستانهای استان مرسوم است ختم قرآن در ماه مبارک رمضان بوده و هست.

زنان یزدی در ماه رمضان دوره های قرآن خوانی دارند و هر روز یک جزء از قرآن را با هم قرائت می کنند. آنها معتقدند در پایان ماه در نوبت خواندن سوره توحید به هر ک.س که برسد در کار او گشایش ایجاد می شود و زندگی اش در طول سال توأم با خیر و برکت خواهد بود

 

[دلبر که جان فرسود از او]

از روز اول ماه رمضان زنان مومنه در قدیم در خانه یکی از آشنایان مسلط به قرائت قرآن معروف به مُلّا گردهم می آمدند و جمع حاضر هر روز یک جزء قرآن را تلاوت می کردند و تا پایان ماه مبارک، 30 جزء قرآن تلاوت می شد.

اکنون هم این رسم هر ساله تکرار می شود البته دیگر در جلسه، زنی را ملا خطاب نمی کنند بلکه تقریبا همگی به قرائت قرآن آشنایی دارند و چنانچه شخصی کمی در خواندن قرآن کریم ضعیف باشد دیگران کمک می کنند که تا پایان ماه مبارک رمضان، غلط خوانی ها برطرف شود.

البته این مراسم در زمان حاضر در امامزاده ها و مساجد هم به صورت عمومی برگزار می شود و با استقبال پرشور جوانان و نوجوانان همراه است.

 

[دلبر که جان فرسود از او]

آیین های شب های قدر

مردم یزد عقیده دارند در شب های قدر، ساعت به دنیا آمدن هر نوزاد و از دنیا رفتن هر شخص، از طرف ملک مقرب خداوند معین می شود به همین دلیل در این شبها از خداوند طلب طول عمر و داشتن فرزند می کنند.



مردم خرانق اردکان عقیده دارند موقع خواندن دعا و قرآن، اگر قرآن از سر کسی بیفتد در آن سال می میرد یا کسانی که نماز صد رکعتی بخواند اگر در وسط نماز چرتش بگیرد آن سال، سال آخر عمرش خواهد بود.

آنها همچنین معتقدند اگر کسی که بعد از ماه رمضان بمیرد، آمرزیده و عبادتش به درگاه خدا مقبول شده است

 

[دلبر که جان فرسود از او]

اهالی طزرجان تفت هم بر این باورند که مقدرات هرکس در شب بیست و سوم رقم می خورد و آنان که سال آخر عمرشان را می گذرانند بر طومار گناهانشان خط کشیده می شود به همین اعتقاد، برخی افراد، شب بیست و سوم پس از مراسم احیاء، دست راست خود را جلوی صورت می گیرند اگر سایه پنج انگشت خود را بر دیوار دیدند، معتقدند تا رمضان سال بعد زنده خواهند ماند و اگر سایه یکی از انگشتان را ندیدند تا سال دیگر می میرند.



همچنین در شب های احیا، دعای جوشن کبیر خوانده می شود و زمانی که به جمله الغوث، الغوث، خلصنا من النار یا رب رسیدند، بر ریسمانی که قبلاً آماده شده است، می دمند و آن را گره می زنند و بدین ترتیب صد گره به ریسمان زده می شود و اعتقاد دارند که هرگاه در زمان مرگ این ریسمان را بر گردن اندازند یا دور کفن خود ببندند از آتش جهنم در امان خواهند بود

 

[دلبر که جان فرسود از او]

همچنین برای شفای بیماران، با خواندن همان جمله و دمیدن آن به شیرینی و خوراندن آن به بیمار، طلب بهبود و شفای مریض را مسألت می کنند.

در روز شهادت حضرت علی(ع) نیز در حسینیه شاه ولی تفت، مراسم نخل گردانی برگزار می شود.



** تهیه آجیل مشکل گشا

این رسم در شب های ماه رمضان بخصوص شبهای احیا و قدر اجرا می شود و کسانی که حاجت دارند آجیل را تهیه می کنند.

برای این کار، فرد حاجت دار ماهانه مبلغی را کنار می گذارد و پول را به زن مومنی می دهد تا آجیل را از هفت مغز، بخرد و در مراسم خاصی بین 2 نماز در میان نمازگزاران تقسیم کند

 

[دلبر که جان فرسود از او]

شب بیست و هفتم

شب بیست و هفتم که شب قصاص ابن ملجم است، مردم در این شب به جشن و سرور می‌پردازند و اگر مراسم خواستگاری، بله‌برون، عقد و عروسی دارند در این شب برگزار می‌کنند و همچنین تازه دامادها در این شب به نوعروسان خود هدیه می‌دهند که به هدیه بیست و هفتمی معروف است.



در این شب، مردان خضاب و زنان حنا می‌بندند و لباس نو به تن می‌کنند و به منزل فامیل و اقوام می‌روند و بعد از افطار نیز غذاهای یزدی مانند شولی یا کله‌پاچه می‌خورند.

یکی دیگر از مراسم لعنت‌فرستادن بر ابن ملجم خواندن دعای «نادعلیا مظهر اعجائب، است.

مولودی خوانی، دایره زنی و دوختن پیراهن مراد از دیگر آیین‌های معروف یزدی‌ها در روز 27 ماه رمضان است.

 

[دلبر که جان فرسود از او]

این مراسم به این شکل است که اگر کسی مریض بود یا دختر دم‌بختی داشت، از هفت نفر که اسامی حضرت زهرا(س) یا ائمه را داشتند پول می‌گرفت و با آن پارچه می‌خرید و در روز 27 ماه رمضان در مسجد آن را می‌دوخت تا آن را به تن فرد مورد نظر کنند.

این رسم بیشتر در مسجد «امیرچخماق» یزد که سنگی را به نام «مراد» در خود دارد انجام می‌شود، اما در سایر مساجد نیز مرسوم است.



در گذشته گروهی به نام قاشق‌زن یا کمچلی‌زن که اغلب جوانان و نوجوانان بودند به در هفت‌خانه می‌رفتند و اشعاری می‌خواندند و صاحبخانه مقداری مواد خوراکی به آنها می‌داد که گروه آن را بین خود تقسیم می‌کردند و اگر فردی مریض بود به او می‌دادند.

عده‌ای اعتقاد دارند این کار باعث برآوردن حاجات و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی(ع) است

 

[دلبر که جان فرسود از او]

مراسم شب و روز عید فطر

نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه های تازه فصل و برنامه ریزی برای دید و بازدید در این روز از جمله مقدمات برای حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردمان مومن این استان است.



با اعلام روز اول ماه شوال و فرارسیدن عید سعید فطر، مردم پس ازعمل مستحبی غسل و پوشیدن لباس نظیف و معطر در سطح محله ها و مناطق مختلف تکبیرگویان راهی مصلای اقامه نماز عبادی سیاسی و شکوهمند این روز مبارک می شوند.

مردم با ورود به مصلای نماز عید فطر ضمن مصافحه و تبریک این عید بزرگ به هم برای اقامه نماز آماده می شوند.

رسم این است که قبل از اقامه نماز عید، مکبر و مجری این مراسم چندین مرتبه ذکرهای وارد شده این روز را بلند قرائت و نمازگران نیز با او تکرار می کنند