جامعه ایرانی آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری مردم تبریز

[AYSAL.]

یکی از آداب و رسوم کهن و قدیمی مردم ایران زمین، برگزاری جشن چهارشنبه سوری است.چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز در آخرین سه شنبه سال خورشیدی با برافروختن آتش، پریدن از روی آن و مراسمی دیگر برگزار می‌ شود.

واژه «چهارشنبه سوری» از دو واژه “چهارشنبه” که نام یکی از روزهای هفته و “سوری” که در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنی سرخ و جشن است گرفته شده و برگزاری آن به قرن‌ها پیش و دوران ایران باستان باز می‌گردد.در آن زمان مردم برای دفع شر، بلا و برآورده شدن آرزوهایشان در شب آخرین چهارشنبه سال مراسمی را اجرا می‌کردند و از آنجایی که آتش برای زرتشتیان و مردم ایران باستان مقدس است یکی از مهمترین مراسم آن روشن کردن آتش و پریدن از روی آن بود که هنگام پریدن از روی آن ترانه “زردی من از تو، سرخی تو از من” را می‌خواندندآشنایی با آداب و رسوم چهارشنبه سوری در تبریزدیگر مراسمی که در چهارشنبه سوری برگزار می‌شد خوردن آجیل مشکل گشا، کوزه شکنی، قاشق زنی، فال گوشی و شال انداختن بود. مردم تبریز نیز مثل اکثر نقاط سراسر کشور، در روز چهارشنبه سوری رسم و رسوماتی دارند که بعضی از این رسوم و رسومات مختص این دیار بوده ودر بسیاری از خانواده ها هنوز هم اجرا می شودآشنایی با آداب و رسوم چهارشنبه سوری در تبریزدر تبریز صبح روز سه شنبه (یک روز قبل از چهارشنبه سوری) جوانان پیش از طلوع آفتاب به کوچه می رفتند و هفت بار از روی جوی آب می‌پریدند و در همان حال ترانه “آتیل ماتیل چهارشنبه آینا تکین بختیم آچیل چهارشنبه” را می‌خواندند.
مردم تبریز در این جشن به روی هم آب یا گلاب می‌ پاشند و حتی از پشت‌ بام خانه‌ها بر سر عابرین نیز آب می‌ ریختند و اعتقاد داشتند این کار، زندگی را با سعادت می‌کند.
آشنایی با آداب و رسوم چهارشنبه سوری در تبریزدیگر مراسم تبریز در چهارشنبه سوری این بود که مردم همراه اعضای خانواده عصر روز سه‌شنبه برای خرید به چهارشنبه بازاری می‌رفتند و شیرینی، میوه خشک و آجیل می‌خریدند که به آن “چارشنبه یمیشی” که ترکیبی از مغز گردو، بادام، فندق، کشمش و نخود بود می‌گفتند.
همچنین در تبریز رسم بود که پدر و مادر تازه عروس‌ها، “چهارشنبه لیق” که از پارچه، پیراهن برای داماد، آجیل چهارشنبه سوری تشکیل می‌شد را برایش می‌فرستادند. شب چهارشنبه سوری در پشت‌بام‌ها، آتش روشن می‌کردند و هنگام پریدن از روی آن ترانه “آتیل باتیل …” را می‌خواندند.
مردم تبریز به رسم قدیم همچنان بعضی از این مراسم را اجرا می‌کنند اما بعضی از آنها به دست فراموشی سپرده شده است. از ترانه های خوانده شده در این روز می توان به این شعر اشاره کرد:

آتیل ماتیل چرشنبه
بختیم آچیل چرشنبه
آغریم اوغروم تؤکولسون
اودا توشوب کول اولسون
یانسین اَلُو ساچیلسین
منیم بختیم آچیلسین
آغیرلیغیم، اوغورلوغوم گِئت
قادا بالام، یورقونلوقوم گِئت

دختران و پسران جوان در شب چهارشنبه نیت کرده و پشت در خانه‏ ها فالگوش می ‏ایستادند. بسته به لحن و کلام اهالی خانه، فالشان خوب و یا بد می‏ آمد. درست به همین دلیل است که همه در این شب با ترانه‏ ها مکالمه می ‏کنند، سخن بد نمی ‏گویند، کثیف نمی ‏مانند و رفتار بد نمی‏ کنند.
آشنایی با آداب و رسوم چهارشنبه سوری در تبریزرسم چارشنبه یمیشی در تبریز

از دیگر رسم های این دیار این بود که مردم همراه اعضای خانواده روز سه شنبه و به خصوص عصر روز سه شنبه برای خرید به چهارشنبه بازاری می رفتند و خوردنی هایی همچون آجیل و شیرینی تهیه می کردند و به آن آجیل، چهارشنبه یمیشی که ترکیب آن عبارت بود از مغز گردو، بادام، فندق، کشمش، نخود و …می گفتند

آشنایی با آداب و رسوم چهارشنبه سوری در تبریز