روانشناسی اجتماعی آزمایش‌های جالب روانشناسی

[ثنـٰاء]

آیا مردم واقعاً زیبایی‌های جهان اطراف خود را درک نمی‌کنند؟ جامعه چگونه می‌تواند افرادش را تشویق به انجام رفتارهای سالم کند؟ آیا می‌توان کاری انجام داد که بین گروه‌های متعارض آشتی ایجاد کرد؟ روانشناسان اجتماعی به این سؤال‌ها پاسخ داده‌اند.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش پارک وابرز کیو
یکی از آزمایش های جالب روان شناسی درباره نحوه‎ی ایجاد دست درازی در گروه‎هاست. چرا بین گروه‌های مختلف دست درازی ایجاد می‌شود؟ بر اساس نظر مظفر شریف، دست درازی‌های بین گروهی در نتیجه‌ی دست درازی بر سر منابع، کلیشه‌ها و تعصب‌ها بوجود می‌آید. در یک آزمایش بحث‌برانگیز پژوهشگران ۲۲ پسر بین ۱۱ تا ۱۲ ساله را در یک کمپ در پارک رابرز کیو در اوکلاهاما قرار دادند. پسر ها به دو گروه تقسیم شده بودند و اولین هفته آزمایش با دیگر اعضای گروه ارتباط داشتند.

در مرحله دوم آزمایش به بچه‌ها گفته شد که گروه دیگری نیز وجود دارد. در این مرحله دو گروه را در رقابت مستقیم با یکدیگر قرار دادند. این کار منجر به اختلاف قابل ملاحظه‌ای شد. پسرها به طور واضح اعضای گروه خود را خوب و اعضای گروه دیگر را پست می‌دانستند. در سومین مرحله پژوهشگران اعضای دو گروه را بر سر انجام کاری با هم همکار کردند. این کار مشترک باعث شد که اعضای دو گروه یکدیگر را بشناسند و سرانجام باعث شد که دو گروه با هم آشتی کنند.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش نوازنده ویلون در مترو
آزمایش نوازنده ویلون در مترو یکی از آمانش‌های جالب روانشناسی است که نشان می‌دهد ما زیبایی‌های اطراف خود را در ک نمی‌کنیم. در ۲۰۰۷ مردی وارد ایستگاه متروی واشینگتن دی سی شد و شروع به نواختن ویلون کرد. این مرد در عرض ۴۵ دقیقه، شش قطعه از بهترین قطعات باخ را نواخت. سه دقیقه گذشته بود که مرد میانسالی متوجه نوازنده شد. از سرعت قدم‌هایش کاست و چند ثانیه‌ای توقف کرد، بعد با عجله به سمت مقصد خود براه افتاد.

یک دقیقه بعد، نوازنده‌ی ویلون اولین انعام خود را دریافت کرد. خانمی بی‌آنکه توقف کند یک اسکناس یک دلاری به درون کاسه‌اش انداخت و با عجله براه خود ادامه داد. چند دقیقه بعد، مردی در حالیکه گوش به موسیقی سپرده بود، به دیوار پشت‌ سر تکیه داد، ولی ناگهان نگاهی به ساعت خود انداخت و با عجله از صحنه دور شد. کسی که بیش از همه به نوازنده‌ی ویلون توجه نشان داد، کودک سه ساله‌ای بود که مادرش با عجله و کشان کشان به همراه می ‌برد. کودک یک لحظه ایستاد و به تماشای نوازنده‌ی ویلون پرداخت، مادر محکم‌تر کشید و کودک در حالیکه همچنان نگاهش به نوازنده‌ی ویلون بود، به همراه مادر براه افتاد، این صحنه، توسط چندین کودک دیگر نیز به همان ترتیب تکرار شد، و والدین‌شان برای بردن‌شان به زور متوسل شدند. در طول مدت ۴۵ دقیقه‌ای که نوازنده‌ی ویلون می‌نواخت، تنها شش نفر، اندکی توقف کردند.

بیست نفر انعام دادند، بی‌آنکه مکثی کرده باشند، و سی و دو دلار عاید نوازنده‌ی ویلون شد. وقتی که نوازنده‌ی ویلون از نواختن دست کشید و سکوت بر همه جا حاکم شد، نه کسی متوجه شد، نه کسی تشویق کرد، و نه کسی او را شناخت. هیچکس نمی‌دانست که این نوازنده‌ی ویلون همان جاشوا بل یکی از بهترین موسیقیدانان جهان است، و نوازنده‌ی یکی از پیچیده‌ترین قطعات نوشته شده برای ویلون به ارزش سه ونیم میلیون دلار، می‌باشد.

جاشوا بل، دو روز قبل از نواختن در سالن مترو، در یکی از تئاترهای شهر بوستون، برنامه‌ای اجرا کرده بود که تمام بلیط‌هایش پیش‌فروش شده بود، و قیمت متوسط هر بلیط یکصد دلار بود. این یک داستان حقیقی است، نواختن جاشوا بل در ایستگاه مترو توسط واشینگتن‌پست ترتیب داده شده بود، و بخشی از تحقیقات اجتماعی برای سنجش توان شناسایی، سلیقه و اولویت ‌های مردم بود.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش پله‌های پیانویی
یکی دیگر از آزمایش‌ های جالب روانشناسی آزمایش پله‌های پیانویی است. چگونه می‌توان مردم را تشویق کرد که سبک زندگی روزانه‌ی خود را تغییر دهند و رفتارهای سالمتری را انجام دهند. شرکت اتوموبیل سازی Volkswagen در یک آزمایش و مسابقه جالب و دیدنی در استکهلم نشان داد که می‌توان با تبدیل پله‌های عادی مترو به یک پیانو که با فشار پا ملودی‌های یک پیانوی طبیعی را به صدا در می‌آورد، مردم را از استفاده از پله برقی باز دارد. مسئولان این سایت بعد از این آزمایش اعلام کردند که این کار باعث شد که ۶۶ درصد مردم بیشتر از پله‌های عادی در هنگام این آزمایش استفاده کنند. این آزمایش مطرح می‌کند که اضافه کردن یک موضوع جالب می‌تواند مردم را تشویق کند که رفتار خود را تغییر داده و رفتارهای سالمتری را انتخاب کنند.

 

[ثنـٰاء]

توانایی کنترل خود با آزمایش شیرینی مارشمالو

در اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ روانشناسی به نام والتر میشل آزمایش‌هایی را بر روی برآروده ساختن تأخیری نیازها انجام داد. میشل می‌خواست بداند که آیا توانایی به تعویق انداختن ارضای نیازها می‌تواند موفقیت‌های بعدی زندگی را پیش‌بینی کند یا خیر. در این آزمایش تعدادی کودکان ۴ یا ۶ ساله را در یک اتاق و در جلوی میزی می‌نشاندند که روی آن یک شیرینی یا پاستیل پفی یا یک بیسکویت قرار داشت. به کودکان مورد آزمایش گفته می‌شود اگر ۱۵ دقیقه صبر کنند و شیرینی را نخورند یک شیرینی دیگر نیز به آنها داده خواهد شد. یک پنجم بچه‌ها توانستند در برابر وسوسه‌ی شیرینی مقاومت کنند و ۱۵ دقیقه صبر کنند تا دو تا دریافت کنند. اما یک پنجم بچه‌ها حتی ۱ دقیقه هم نتوانستند مقاومت کنند و شیرینی را همان موقع می‌خوردند. آزمایش شیرینی مارشمالو یکی از آزمایش‌ های جالب روانشناسی است که نکات جالبی را به ما نشان داده است.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش اتاق سیگاری
فکر می‌کنید که اگر مشاهده کنید کسی به دردسر افتاده است ممکن است به او کمک کنید؟ روانشناسان با انجام یکی از آزمایش‌ های جالب روانشناسی فهمیده‌اند که پاسخ به این سوال به تعداد مردمی بستگی دارد که در آنجا حضور دارند. به احتمال زیاد زمانی کمک می‌کنیم که ما تنها شاهد قربانی باشیم اما زمانی که دیگرانی هم وجود دارند احتمال کمک کردن ما بسیار کم می‌شود.

این پدیده بعد از قتل وحشتناک خانمی به نام کیتی گنوس توجه عمومی را به خود جلب کرد. در حالیکه افراد زیادی شاهد حمله به او بودند اما کسی کمک نکرد تا اینکه دیر شده بود. این پدیده تحت عنوان اثر تماشگر شناخته می‌شود. این اثر به این معنا است که زمانی که افراد دیگری در صحنه وجود دارد احتمال کمی وجود دارد که اقدامی برای کمک صورت بگیرد.

در یک آزمایش کلاسیک پژوهشگران شرکت‌کنندگان را در یک اتاق قرار دادند تا پرسشنامه‌هایی را تکمیل کنند. ناگهان اتاق پر از دود سیگار می‌شود. در برخی موارد شرکت‌کننده تنها بود، در برخی موارد نیز سه شرکت‌کننده در اتاق بودند و در برخی موارد یک شرکت‌کننده و دو همدست آزمایشگر. در موقعیت آخر همدستان آزمایشگر دود سیگار را نادیده می‌گرفتند و به پر کردن پرسشنامه‌ها ادامه می‌دادند.

زمانی که شرکت‌کننده تنها بود در سه چهارم موارد اتاق را ترک می‌کرد تا ماجرای دود سیگار را به پژوهشگران گزارش کند. زمانی که سه شرکت‌کننده واقعی وجود داشت کمتر از ۴۰ درصد موارد دود گزارش می‌شد. در موقعیت آخری که همدستان آزمایشگر دود را نادیده می‌گرفتند کمتر از ۱۰ درصد شرکت‌کنندگان دود سیگار را گزارش کردند.

این آزمایش نمونه خوبی است از اینکه چگونه مردم بر واکنش‌های دیگران به عنوان راهنمای عمل خود تکیه می‌کنند. زمانی که اتفاقی می‌افتد اما هیچ کسی واکنشی نشان نمی‌دهد مردم به این نتیجه می‌رسند که نیازی به واکنش نیست.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش اثر هاله‌ای
ادوارد ثرندایک یکی از بزرگترین روانشناسان معاصر است و یکی از آزمایش‌ های جالب روانشناسی را او انجام داده است. ثرندایک در مقاله‌ای که در ۱۹۲۰منتشر کرد آزمایشی را شرح داد که در آن از فرماندهان ارتش خواسته بود خصوصیات زیردستان خود را درجه‌بندی کنند. ثرندایک در پی این بود که چگونه اثر یک ویژگی با کیفیت مانند هوش، سایر خصوصیات شخصی دیگر مانند رهبری، وفاداری و صداقت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ثرندایک کشف کرد زمانی که افراد یک برداشت خوب از یکی از خصوصیات یک فرد انجام می‌دهند تمایل پیدا می‌کنند که سایر خصوصیات آن فرد را نیز خوب بدانند.

به عنوان مثال به این فکر کنید که یک فرد جذاب می‌تواند اثر هاله‌ای ایجاد کند. در این صورت مردم گمان می‌کنند که او همچنین یک شخص مهربان، باهوش و جالبی است. اثر متضاد این موضوع نیز رخ می‌دهد. احساسات منفی نسبت به یک خصوصیت فرد ممکن است سایر خصوصیات دیگر وی را نیز منفی جلوه بدهد.

 

[ثنـٰاء]

آزمایش موافقت دروغین

یکی از بهترین نمونه‌های خوب از آزمایش‌ های جالب روانشناسی آزمایش موافقت دروغین است. در اواخر دهه ۱۹۷۰، لی راس آزمایش جالبی را انجام داد. در یک آزمایش پژوهشگران به شرکت کنندگان امکان انتخاب شیوه پاس‌خدهی به یک دست درازی تخیلی را دادند و اینکه مردم چگونه راه حل مشابه را انتخاب می‌کنند. آنها به این نتیجه رسیدند که اهمیتی ندارد که چه راه حلی انتخاب می‌شود، افراد تمایل دارند که باور داشته باشند که اکثریت مردم همان راه حلی را انتخاب می‌کنند که آنها انتخاب کرده‌اند.

در یک مطالعه دیگر آزمایشگران از دانشجویان خواستند که در اطراف یک کمپ قدم بزنند و تبلیغاتی را به مردم نشان دهند. سپس آزمایشگران از دانشجویان خواستند که برآورد کنند چقدر امکان دارد که افراد دیگر هم این کار را انجام دهند. آنها به این نتیجه رسیدند که آنهایی که موافقت کرده بودند تبلیغات را انجام دهند معتقد بودند که اکثریت مردم نیز با پوشیدن لباس تبلیغات نیز موافقت می‌کنند. آنهایی که نیز موافقت نکرده بودند معتقد بودند که دیگران نیز موافقت نخواهند کرد.

نتایج این آزمایش‌ها آنچه را که در روانشناسی اثر موافقت دروغین نامیده می‌شود تأیید کردند. اهمیتی ندارد که باورها، انتخاب‌ها و رفتارهای ما چه هستند زیرا ما تمایل داریم که معتقد باشیم اکثر مردم با ما موافق هستند و به همان شیوه‌ی ما عمل می‌کنند.