آموزشی آشنایی با قالب نمایش‌نامه

[-pariya-]

​

 

[-pariya-]

واژه‌ی نمایش‌نامه از لغت فرانسویِ pièce de théâtre برگرفته شده‌است. و به همین خاطر، گاهی با واژه‌های پی‌اِس یا تئاترنوشت هم از آن یاد می‌شود. این واژه متنی را شامل می‌شود که بتوان آن را برای اجرای یک نمایش استفاده کرد. طبیعتاً به نویسنده‌ی چنین متنی، نمایش‌نامه‌نویس گفته می‌شود

 

[-pariya-]

اما اصطلاحاً، نمایش‌نامه داستانی است که به منظور اجرای گفتاری و نمایشی بر صحنه‌ی تئاتر، نوشته می‌شود. تاریخچه‌ی نمایش‌نامه‌نویسی به به تراژدی‌های دوران یونان باستان برمی‌گردد.

 

[-pariya-]

و از آن زمان، در قومیت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون با اشکال متفاوتی از نمایش‌نامه روبه‌رو بوده‌ایم. مانند نمایش‌نامه برای اجرای سربسته، روباز، نمایش‌نامه‌ی تک‌راوی (نقالی)، نمایش‌نامه‌ی خلق‌الساعه (فی‌البداهه) مانند روحوضی و… .

 

[-pariya-]

از نظر محتوایی هم می‌توانیم گونه‌هایی چون «کمدی، درام، ملودرام، تراژدی، طنز، هجو، لغو و…» را برای یک نمایش‌نامه در نظر بگیریم. به طور کلی، متن یک نمایش‌نامه، منقطع و در مراحل «مقدمه‌چینی، شخصیت‌پردازی، ساخت گره داستان، تعبیه‌ی حس دلهره، درگیری که در اوج داستان اتفاق می‌افتد و نهایتاً نتیجه‌گیری» تقسیم‌بندی می‌شود. اما نویسنده می‌تواند به تناوب از وجود این عناصر گذر کند

 

[-pariya-]

ساختار نمایش‌نامه
چه می‌شود که به یک متن، نمایش‌نامه می‌گوییم. و چنین متنی اساسا از چه عناصر یا ویژگی‌هایی بهره می‌برد که قالب آن را از فرم بیرونی متون دیگر، متمایز می‌کند؟! نمایش‌نامه نسبت به یک داستان یا رمان، اجزای بیشتری را در آغاز، میانه و نهایت خود دارد که این تفاوت بنیادین را رقم می‌زنند

 

[-pariya-]

هر نمایش‌نامه از چند پرده و صحنه تشکیل می‌شود. به هرکدام از قسمت‌های نمایش که با جلو عقب رفتن پرده‌ی نمایش (و طبیعتا تعویض دکورِ صحنه) همراه است، یک پرده می‌گویند. و بعد از این اتفاق، می‌گویند پرده عوض شده است.

 

[-pariya-]

هنگامی هم که در یک پرده‌ی خاص، بدون تعویض دکور، صرفاً ماجرا یا زمان و مکان عوض می‌شوند، می‌گویند صحنه عوض شده است. و به هرکدام از این قسمت‌ها یک صحنه می‌گویند. مکان و زمان اتفاقات یا توضیح درباره‌ی صحنه، در ابتدای نمایش یا ابتدای هرکدام از پرده‌ها و صحنه‌ها قید می‌شوند.

 

[-pariya-]

معمولاً در آغاز نمایش‌‌نامه، شخصیت‌های نمایش‌نامه، نام برده می‌شوند. و سپس شرح مختصری از محیط داستان، سن و سال، قد و چهره‌‌ی آنان داده می‌شود.

 

[-pariya-]

علاوه بر متن گفتاوردها (دیالوگ) در نمایش‌نامه با کارها، حرکات و حالات چهره‌ی بازیگران هم مواجه هستیم که معمولاً متن توضیحی برای چنین حرکاتی داخل کروشه [ ] نوشته می‌شود