مجموعه اشعار ابوالفضل بیهقی

[DELARAM]

مجموعه اشعار
« ابوالفضل بیهقی »

 

[DELARAM]

چو مرد باشد بر کار و بخت باشد یار

ز خاک تیره نماید بخلق زر عیار

فلک بچشمِ بزرگی کند نگاه در آنک‌

بهانه هیچ نیارد ز بهرِ خردیِ کار

سوار کش نبود یار اسبِ راه سپر

بسر درآید و گردد اسیر بخت‌ سوار

بقابِ قوسین‌ آن را برد خدای که او

سبک شمارد در چشمِ خویش وحشتِ غار

بزرگ باش و مشو تنگدل ز خردیِ کار

که سال تا سال آرد گلی زمانه ز خار

 

[DELARAM]

بلند حصنی‌ دان دولت و درش محکم‌

بعون‌ کوشش بر درش مرد یابد بار

ز هر که آید کاری درو پدید بود

چنان کز آینه پیدا بود ترا دیدار

پگاه خاستن آید نشان مرد درو

که روزِ ابرهمی باز به رسد بشکار

شراب و خواب و رباب و کباب و تره و نان‌

هزار کاخ فزون کرد با زَمی هموار

چو بزمِ خسرو و آن رزمِ وی بدیده بوی‌

نشاط و نصرتش افزون‌تر از شمار شمار

 

[DELARAM]

همانکه داشت برادرت را بر آن تخلیط

همو ببست برادرت را بصد مسمار

چو روزِ مرد شود تیره و بگردد بخت‌

همو بد آمد خود بیند از به آمد کار

نکرد هرگز ک.س بر فریب و حیلت سود

مگر کلیله و دمنه نخوانده‌ای ده بار؟

چو رأیِ عالی چونان صواب دید که باز

ز بلخ آید و مر ملک را زند پرگار

بشهر غزنین از مرد و زن نبود دو تن‌

که یک زمان بود از خمرِ شوقِ او هشیار

 

[DELARAM]

نهاده مردم غزنین دو چشم و گوش براه‌

ز بهر دیدنِ آن چهره چو گل ببهار

درین تفکّر بودند کافتابِ ملوک‌

شعاعِ طلعت کرد از سپهرِ مهد اظهار

بدارِ ملک‌ درآمد بسان جدّ و پدر

بکامِ خویش رسیده‌، ز شکر کرده شعار

از آن سپس که جهان سر بسر مر او را شد

نه آنکه گشت بخون بینیِ کسی افگار

بزاد و بود وطن کرد، ز انکه چون خواهد

که قطره دُر گردد آید او بسویِ بحار

 

[DELARAM]

ز بهرِ جنبش گرد، جهان برآمد شاه‌

نه ز آنکه تاش چو شاهان کنند سیم نثار

خدایگان‌ فلک است و نگفت ک.س که فلک‌

مکانِ دیگر دارد کش اندروست مدار

ایا موفق بر خسروی‌ که دیر زییی‌

بشکر نعمت زاید ز خدمتت بسیار

از آن قبلِ که ترا ایزد آفرید بخاک‌

ز چاکرانِ زمینِ است گنبدِ دوّار

بر آن امید که بر خاکِ پات بوسه دهد

بسویِ چرخ برد باد سال و ماه، غبار

 

[DELARAM]

درم رباید تیغِ تو زانش در سرِ خصم‌

کنی بزندان وز مغزِ او دهیش زوار

اگر ندیدی کوهی بگشت بر یک خشت‌

یکی دو چشم بر آن راهوارِ خویش گمار

شتاب را چو کند پیر در ورع رغبت‌

درنگ را چو کند بر گنه جوان اصرار

نه آدمی است مگر لشکرِ تو خیلِ قضاست‌

که بازشان نتوان داشت بر در و دیوار

نَعُوذُ بِاللّه‌ اگر زان یکی شود مُثله‌

ز حرصِ حمله بود همچو جعفرِ طیّار

 

[DELARAM]

بدان زمان که چو مژّه بمژّه از پیِ خواب‌

در اوفتند به نیزه دو لشکر جرّار

ز بس رکوع و سجودِ حسام‌ گوئی تو

هوا مگر که همی بندد آهنین دستار

ز کرکسانِ زمین کرکسان گردون راند

ز زینِ اسبان از بس که تن کند ایثار

ز کفکِ‌ اسبان گشته کُناغ بار هوا

ز بانگِ مردان در پاسخ آمده اقطار

یکی در آنکه جگر گردد از پیِ حمیت‌

یکی در آنکه زبان گردد از پیِ زنهار

 

[DELARAM]

چنان بسازد با حزم تو تهوّر تو

چنانکه رامش را طبع مردمِ می خوار

فلک چو دید قرارِ جهانیان بر تو

قرار کرد و جهانت بطوع‌ کرد اقرار

ز فرّ جود تو شد خوار در جهان زر و سیم‌

نه خوار گردد هر چیز کان شود بسیار؟

خدایگانا برهانِ حق بدست تو بود

اگر چه باطل یک چند چیره شد نهمار

نیاید آسان از هر کسی جهانبانی‌

اگر چه مرد بود چرب دست‌ و زیرک‌سار

 

[DELARAM]

نیاید آن نفع از ماه کاید از خورشید

اگر چه منفعتِ ماه نیز بی‌مقدار

بسروری و امیری رعیّت و لشکر

خدای، عزّ و جلّ، گر دهد مثال تبار

که اوستاد نیابی به از پدر ز فلک‌

پدر چه کرد همان پیشه کن بلیل و نهار

بداد کوش و بشب خسب ایمن از همه بد

که مردِ بیداد از بیمِ بد بود بیدار

ز یک پدر دو پسر نیک و بد عجب نبود

که از درختی پیدا شده است منبر و دار