آموزشی ارکان دکلمه چیست

[اولدوز]

8. خواندن با نگاه دوم: خواندن خط به خط باعث میشود دکلماتور تمام توجه خود را به خطوط شعر معطوف بدارد. در این صورت نمیتواند حرکات و فعالیتهای بدنی و چشمی و توجه شنوندگان را تحت نظر داشته باشد. او وقتی متوجه خطوط باشد دیگر با مخاطبان خود ارتباط مستقیم برقرار نمیتواند واین موجب کاهش تأثیر گذاری شعر میگردد. بنابراین یک دکلماتور خوب باید درعین حالی که نیم نگاهی به خطوط روی کاغذ میاندازد نگاه دیگر به مخاطبین خود نیز داشته باشد. حرکات و فعالیتهای آنها را زیر نظر بگیرد.

 

[اولدوز]

9. برجسته خوانی: برخی از جاهای شعر لازم است برجسته خوانده شود. صدا بلندتر گردد و تأکید بیشتری روی آن صورت گیرد. مثل این این ابیات:



جمعه درست ساعتِ ... یادم نمی رود

در تنگ پنج متری قلبم شدی رصد

من التماس و خواهش اینکه بمان! بمان!

اما تو برصداقت این سی*ن*ه دستِ رد

گفتم کجا؟ چرا؟ چمدان تو بسته بود

گفتی که هیچ غم مخور این نیز بگذرد



( ابراهیمی غلام رضا، هبوط در پیادهرو، چاپ اول، انتشارات عرفان، تهران، 1386، ص43)

 

[اولدوز]

در ترکیبات و کلمات "درست ساعت.../ بمان، بمان!/ گفتم کجا؟/ چرا؟/ گفتی/ هیچ غم مخور" باید تن صدا بلندترگردد و با تأکید تلفظ شوند.



2- دیکلماتور: دکلماتور تنها شعر نمیخواند بلکه خود حرف میزند. او تنها یک خوانندهی متن نیست بلکه راویِ شخص اول است که با مخاطب گپ میزند. بنابراین جدا از بیان زیبا، باید ظاهر مناسب و آراسته نیز داشته باشد. لباس خوب و متناسب با شأن مجلس بپوشد. آراستگی ظاهری خود را حفظ نماید. صاف و موأدب بنشیند. یا در حالت ایستاده راست و استوار بایستد. حرکات دست وچهرهی خود را مطابق رفتار وگفتار و معنای متن تنظیم نماید. به گونهای که هر حرکت او معنا دار باشد و به القای پیام شعر کمک کند. از رنگهای تیز و شوخ و نیز زیوراتِ بسیار بپرهیزد. لب، مو، ابرو و گِرد چشم خود را به نحوی زننده آرایش نکند. سادگی را حفظ کند. به گونهای خود را بیاراید که جذابیتِ مطابق محتوای شعر و مجلس داشته باشد.

چیز مهم دیگر در یک دکلماتور، برقرار ساختن ارتباط چشمی با مخاطب است. او درحالی که سخن میگوید به مخاطب نیز نگاه میکند. و این نگاه به گونهای باشد که مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد.

 

[اولدوز]

نکتهی مهم دیگر جنسیت دکلماتور است. اگر گوینده مرد است نباید با حالت عاطفی زنانه و صدای مشابه سخن بگوید و اگر گوینده زن است نباید با لحن خشن مردانه شعر را دکلمه کند. چرا که نتیجهی معکوس در پی خواهد داشت.



علاوه براین اینها، حفظ وقار، هیبت و اعتماد شخصی در گوینده خیلی مهم میباشد. کسی که شعر دکلمه میکند باید آنقدر ویژگیهای مثبت شخصیتی در خود داشته باشد که بتواند توجه و اعتماد مخاطبین را به خود جلب کند. مثلاً کسی که ده سال را به جرم آدم کشی یا ربودن اطفال یا جرمهای مشابه دیگر در زندان سپری کرده، وقتی پشت تربیون ایستاده شده شعر میخواند، شنونده نمیتواند به گفتههای او اعتماد کند چرا که نسبت به او ذهنیت منفی دارد.



3- شنونده: شنونده رکن دیگر دکلمه است. شنوندگان یک شعر ممکن است به لحاظ سنی، جنسیتی، تعلیمی و تحصیلی متفاوت باشند. دکلماتور خوب کسی است که قبلاً از نوعیت مخاطبین خود آشنایی داشته باشد و شعر را مطابق ذوق و سلیقهی آنها انتخاب نماید. او باید بتواند روان آدمها را دریابد. سلایق و گرایشهای آنها را تشخیص دهد.