خبری از اهدای جایزه نظامی تا انتقاد علی نصیریان

[Puyannnn]

نشان عالی یونسکو در مراسم اهدای جایزه حکیم نظامی با حضور جمعی از چهره‌های فرهنگی و هنری به برگزیدگان این رویداد اهدا شد.

آیین بزرگداشت حکیم نظامی عصر پنجشنبه، ۱۹ اسفندماه با حضور چهره‌های فرهنگی و هنری در تالار وحدت برگزار شد.

حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران در این مراسم که اجرای آن را عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو-ایران برعهده داشت، اظهار کرد: درباره حکیم نظامی چه می‌توان گفت و سخن گفتن درباره این شاعر سخت است. خوشحالیم امروز شنیده می‌شود که همه عالم تن است و ایران دل. حکیم نظامی در قرن ششم بر بام ایران ایستاد و این دوگانه زیبا را گفت که جهان بر دو بخش است ایران دل جهان است و جهان تن.

او ادامه داد: چقدر باید استادانه درباره این مهم حرف زد. دل کانون عشق و عاطفه است و مهر و دل پنجره‌ای به نور و روشنایی است و تن کانون تاریکی و ظلمت است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران توضیح داد: این دوگانه خیلی اهمیت دارد. نظامی در «پنج گنج» که گنجینه است و اساتید بزرگی این گنج را رونمایی کرده و به نسل آینده معرفی می‌کنند، نشان داد جهان دل، جهانی است که اهالی هنر در آن برتر هستند و دیگر کسی بر کسی برتری جز بر هنر ندارد.

ایوبی افزود: حکیم نظامی در اعماق قرون وسطی که قهرمانان غرب شوالیه‌ها بودند، می‌گوید «نجوید کسی بر کسی برتری. مگر کز طریق هنرپروری». این سخن برای «جهان تن» قابل فهم نبود و همین امروز نیز برای جهان تن قابل فهم نیست. این سخن قرن ششم است و حکیمان ما می‌گویند باید قدر هنر و فرهنگ را دانست.

او توضیح داد: امروز پس از ۷۵ سال در یونسکو به این نتیجه رسیده‌اند که نباید از آموختن دست کشید و این شعار امروز یونسکو است اما حکیم نظامی در قرن ششم می‌گوید «هرکه ز آموختن ندارد ننگ در برآرد ز آب و لعل از سنگ»

 

[Puyannnn]

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران تصریح کرد: جهان تن در اعماق تاریکی بود و در ایران، حکیمان ایرانی درباره فرهنگ هنر سخن می‌گفتند.

ایوبی در ادامه گفت: قصه‌های «خسرو و شیرین» را استادان گفتند؛ خسرو وقتی به یک باغبان ستم می‌کند پدرش هرمز او را ترک می‌کند و تخت و تاج را به باغبان می‌بخشد و حاکمان جهان دل این‌گونه باید باشند. هانری ماسه ایران‌شناس، در سال ۱۹۷۰ میلادی، رمان «خسرو و شیرین» را به فرانسه برمی‌گرداند و می‌گوید این نخستین رمان جهان است. ببینید که زنان در آثار نظامی چه جایگاهی دارند و نظامی تصویری مقتدر و وفادار و قدرتمند از زنان در آثارش به تصویر می‌کشد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو تصریح کرد: ما شما را به رونمایی از خط نیاکان دعوت کرده‌ایم. از حضور استادان ارجمند سپاسگزارم و از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقدیر می‌کنم. از مسوولان اراک برای بزرگداشت نظامی تقدیر می‌کنم. از مدیریت تالار وحدت سپاسگزارم. در این جلسه از بزرگان هنر که این گنج را به زبان‌های هنری به ما معرفی کردند سپاسگزاریم و برنامه‌های باشکوه بیشتری پیش‌ رو داریم.

نظامی، فردوسی دوم است

در بخش دیگری از این مراسم اصغر دادبه، استاد دانشگاه گفت: ما صبر می‌کنیم تا وقتی می‌بینیم ممکن است کار از کار بگذرد می‌دویم. باید موضوع را جدی بگیریم و کتاب‌های درسی و رسانه‌ها پاسخ دروغ‌ها را با راستی بدهند.

او ادامه داد: نظامی، فردوسی دوم است. فردوسی از طریق حماسه هویت ملی را تثبیت کرد و او از طریق داستان‌های غنایی. در همه آثارش همه دنیا تن است و ایران دل. هنر نظامی حتی فروترین مضمون را اعتلا می‌دهد.

دادبه بیان کرد: ما دو تلقی در تاریخ از اسکندر داریم. تلقی واقعی اسکندر ملعون است که بنای هخامنشیان را نابود کرد و می‌دانیم آموزش‌های ارسطو حرامش باد. تلقی دوم و خطا همان تلقی اسکندرنامه است. نظامی، متشرع و همان اندازه ایران‌دوست و میهن‌پرست است.

 

[Puyannnn]

نظامی متشرع و میهن‌پرست است

سپس در بخش دیگری از این برنامه جلال‌الدین کزازی، شاهنامه‌پژوه و استاد زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: بزم درباره یکی از فرزندان برومند ایران است. ما بر نظامی ستم روا داشتیم. او که از سالاران سخن پارسی است، در ایران ارج نهاده نشده است. همسنگ و هم‌تراز دیگر بزرگان سخن مانند فردوسی و سعدی و حافظ و مولانا نیست. هرچند او بر قلمرو خود یعنی بزم‌نامه سزای برترین است و بر سه‌تیغ ایستاده است.

او ادامه داد: عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. کسی در گوشه‌ای سخنی ناساز و بی‌پایه در میان نهاده و ما هم بر آن سر آمده‌ایم که پاسخی به این سخن بی سر و بن بدهیم. اما انگیزه هر چه باشد، این رخدادها بسیار خجسته و مایه همدلی است و شاید نظامی از سایه بیرون آید.

کزازی اظهار کرد: «خسرو و شیرین» گذشته از این‌که شاهکاری شگفت در ادب پارسی است، برترین برنامه ایرانی و جهانی است. در «خسرو و شیرین»، ما با دو چهره دلداده روبه‌رو هستیم؛ یکی چهره بنیادین یعنی خسرو و یکی چهره کنارین یعنی فرهاد. اما اگر سرگذشت بزم‌نامه‌سرایی را پی بگیریم، بر دگرگونی‌ها درنگ کنیم، در فرجام، فرهاد را به ناچار برتر از خسرو خواهیم دانست. فرهاد چهره‌ای کلیدی‌تر است زیرا بر روی بزم‌نامه‌سرایی ایرانی و پارسی در تازه‌ای برمی‌گشاید.

این استاد دانشگاه درباره بزم‌نامه و رزم‌نامه گفت: رزم‌نامه بسیار کهن است. کهن‌ترین گونه ادبی است. اما رزم‌نامه‌ای را نمی‌شناسیم که با بزم‌نامه بیگانه باشد. چه شد رزم‌نامه به بزم‌نامه گرایید؟ این‌ گمان است که آوازخوانان پرسه‌زن در ایران اشکانی و ساز نی و اروپای سده میانی، داستان‌های کهن را به آواز می‌سرودند و بخش بزم‌نامه‌ای از دل آن‌ها بیرون آمد.

 

[Puyannnn]

نظامی مردمی‌ترین شاعر ماست

همچنین در بخش دیگری از این مراسم ژاله آموزگار، استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: من هم مانند همه عاشق ایرانم و همه عاشق ایرانیم و نظامی نماینده این عشق است. دورانی که در آذربایجان و جای دیگر دانشجو بودیم، کسی جرات نمی‌کرد بگوید شاعر پارسی‌گوی ما ترکی شعر گفته است. من آذری هستم اما ایران یک زبان دارد که زبان پارسی است و این امر ما را به هم وصل می کند.

او در ادامه بیان کرد: نظامی نماینده ادبیات بزمی است، بازمانده خنیاگران که فرهنگ مردمی را نگه داشتند. باید پشت ادبیات یک قدرت باشد؛ قدرت سیاسی و یا اعتقادی و برای همین کتاب‌های دینی ما مانده‌اند. داستان‌های نظامی، بازمانده ادبیات ایران باستان است. نظامی فرهنگ ادبیات مردمی را به ما داده و مردمی‌ترین شاعر ما است.

نظامی شاعر زندگی‌ست

در ادامه این مراسم مهدی محبتی، استاد زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: نظامی شاعر زندگی‌ست و به زندگی بیش از دیگر شاعران توجه کرده است. از ابتدا نحوه سلوک شخصی او منحصر به فرد بود. او برای اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشه الگوی متناسب است و با ارباب قدرت فاصله خود را حفظ می‌کند.

محبتی افزود: نظامی حرفش را می‌زند، جایی که لازم است رهنمود می‌دهد و جایی کنار می‌کشد. او تاکید دارد می‌توان به قدرت رهنمود داد. بزرگترین سرمایه هر کسی شکفتگی درونی او است؛ مانند غنچه‌ای که باز می‌شود.

او اظهار کرد: تنها شاعری که در فرهنگ ما، کلام را به بالاترین سطح دیدار می‌رساند، نظامی است. ما از نظامی سال‌هاست غافلیم و او انسانی اخلاقی بوده است. همه کسانی که زندگی را دوست دارند، الگوهایی هستند که در آثار نظامی دیده می‌شود. او بحث عدالت را در آثارش دارد.

در ادامه مراسم نخستین جایزه حکیم نظامی، نشان عالی یونسکو به پاس فعالیت‌های هنری و پژوهشی به کیخسرو خروش (خوشنویس)، محمدباقر آقامیری (نگارگر)، بهروز غریب‌پور (کارگردان تئاتر)، خانواده زنده‌یاد حسین دهلوی (آهنگساز)، محمد روشن‌دشتی (از حوزه ادبیات)، مهدی محبتی (استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی)، سعید شفیعیون (خواننده و استاد دانشگاه)، کوروش اسدپور (خواننده)، عبدالمجید ارفعی (پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی) و حاتم عسگری فراهانی (ردیف‌دان و موسیقی‌دان) اهدا شد.

 

[Puyannnn]

بر اساس گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو ایران، بهروز غریب‌پور پس از دریافت این نشان گفت: وقتی گفتیم نظامی و ناصرخسرو و... دلیل نیست همه باور کنند این بزرگان برای ما هستند. تا اپراها و فیلم‌ها ساخته نشود و کتاب‌ها خوانده نشود این بزرگان در اختیار ما نیستند. ما همیشه در خطر هستیم. باید در تمام روزهای سال ارکستر سمفونیک ما از اشعار بزرگان اپرا بنوازد. من برای اپرای لیلی و مجنون هزینه زیادی کردم.

سعید شفیعیون نیز اظهار کرد: ارزش و اهمیت نظامی بسیار برجسته است. او بی‌نظیرترین شاعر در ادبیات جهان است که عرصه زمان و مکان را درنوردیده است‌.

 

[Puyannnn]

حاتم عسگری فراهانی نیز با گرامی‌داشتن یاد و نام نکیسا بیان کرد: سال‌ها بود دم از نظامی می‌زدم. چرا می‌گویند نظامی گنجوی و نه نظامی تفرشی؟ اولین استاد روح و روان حکیم نظامی است. عمرم را برای موسیقی گذاشتم و موسیقی ما را زنده نگه می‌دارد.

سپس با حضور منوچهرشاهسواری و علی نصیریان نشان عالی یونسکو به شهرام ناظری اهدا شد.

 

[Puyannnn]

با ما نامهربانی نکنید

در ادامه علی ‌نصیریان بیان کرد: یونسکو کار ارزشمندی کرده است و بسیار مفتخرم که این لوح را به شهرام ناظری که از یگانه‌ها و سرمایه‌ها است، تقدیم می‌کنم. تجلیل خوب است اما در این دنیای مغشوش تضادها را چگونه برای خودم حل کنم؟

او با اشاره به حواشی پیش‌آمده برای فیلم‌ سینمایی «لامینور» داریوش مهرجویی گفت: از یک طرف تجلیل می‌کنیم و از یک طرف مهرجویی را می‌رنجانیم. مهرجویی که ۵۰ سال است بهترین فیلم‌های ایران را ساخته و منحصر به فرد و از کارگردانان باسواد مملکت است. به خاطر فریادهای ۸۰ ساله مهرجویی در آن ویدیو، گریه کردم. از دکتر ایوبی بابت اهدای نشان تقدیر می‌کنم. با ما نامهربانی نکنید.
در پایان این مراسم نیز شهرام ناظری به آوازخوانی پرداخت.

سیداحمد محیط طباطبایی، محمدرضا اصلانی، علیرضا رئیسیان، یونس شکرخواه، الهه خاتمی، یدالله کابلی، محمد حیدری، شکرخدا گودرزی، مجید امامی، ایرج حسابی، سیداحمد مجرد و جمع دیگری از اهالی فرهنگ و هنر از دیگر حاضران این مراسم بودند.