متفرقه الهیات

[زیبا سنم]

الهیات:
اِلهیات یا یزدان‌شناسی ادای برهان دربارهٔ خدا است. این عنوان می‌تواند به خوانش دیگر موضوعات دینی نیز اشاره کند. همچنین الهیات مطالعه انتقادی مفاهیم دربارهٔ خدا و ماهیت ایده‌های دینی است. الهیات به عنوان یک رشته مضبوط دانشگاهی در دانشگاه‌ها، سمینارها و مدارس دینی تعلیم داده می‌شود.

آگوستین قدیس معادل واژه لاتین ثئولوژی (theology) الهیات را چنین تعریف می‌کند: «استدلال و بحث دربارهٔ خدا»."; ریچارد هوکر الهیدان انگلیسی الهیات را به عنوان «علم امور الهی» تعریف کرده‌است. این واژه می‌تواند در عین حال به طیف گوناگونی از رشته‌ها و حوزه‌های مطالعاتی اطلاق شود. الهیدانان صورت‌های گوناگونی از استدلال‌ها و و تحلیل‌های مختلف فلسفی، کلامی، تاریخی و تجربی را به کار می‌برند تا از شمار زیاد موضوعات دینی دفاع کنند، یا از آن‌ها انتقاد کنند یا آن‌ها را بفهمند و تبیین کنند. الهیات می‌تواند الهی‌دانان را به صورت‌های زیر کمک کند:

• فهمیدن درست‌تر سنت‌های دینی‌شان،
• فهمیدن درست‌تر سنت‌های دینی دیگر
• مقایسه کردن میان سنت‌های دینی
• دفاع یا توجیه از یک سنت دینی
• تسهیل اصلاح کردن یک سنت خاص
• کمک به تبلیغ یک سنت دینی
• توجه به منابع یک سنت برای مخاطب قرار دادن برخی وضعیت‌ها و نیازهای حاضر
• توجه به منابع یک سنت برای جستجوی راه‌های ممکن تفسیر جهان
• کاوش ماهیت الهی بدون ارجاع به سنتی خاص
• چالش یا مخالفت یا یک سنت دینی یا یک جهان‌نگری دینی

 

[زیبا سنم]

تاریخ الهیات:​

الهیات در یونان:​

پیشینه​

پیشینه الهیات در یونان به دوران قبل از سقراط برمی‌گردد. در زمان پارمنیدس که او را پدر متافیزیک می‌نامند الهیات و متافیزیک در هم ادغام شده بود و بحث متافیزیک پارمنیدس با الهام از عالم غیب بود. افلاطون و ارسطو به ترتیب با مبنا قراردادن ایده و واقعیت و نیز با جدا کردن مباحث عالم غیب از متافیزیک الهیات یونانی را از متافیزیک به‌طور جزئی جدا کردند، اما مفاهیم استعلایی هنوز در متافیزیک افلاطون وجود داشت. در قرن‌های بعد با بحث صرف دربارهٔ وجود در معنای کلی آن متافیزیک به‌طور کامل از الهیات جدا شد.

واژه‌شناسی:​

تئولوژی در انگلیسی از واژهٔ یونانی ثئولوژیا (θεολογία) مشتق شده‌است. خود واژه ثئولوژیا از ثئوس (Θεός), به معنای خدا و لوژیا (-λογία),[۱۲] به معنای گفته‌ها و حکمت‌ها و اندرزها بکار می‌رفته‌است. لوژیا با واژه لوگوس مرتبط است است که به معنای واژه، گفتار یا استدلال است. این واژه پس از آن به لاتین به صورت ثئولوژیا (theologia) و وارد زبان فرانسه به صورت ثئولوژی (théologie) می‌شود. معنایی که این واژه در انگلیسی دارد بخش اعظمی از آن معنا مربوط به معادل‌های لاتین و یونانی است که در کاربردهای مسیحی پدرشناسی یا پدرشناسی (پاتریولوژی) و تاریخ الهیات مسیحی بکار رفته‌است. به نظر می‌رسد اولین کسی که واژه الهیات را بکاربرده، افلاطون در رسالهٔ جمهوریت است که واژه میتولوژی θεολογία را در دهان سقراط گذاشته‌است. ارسطو فلسفه نظریه را به سه بخش ریاضیات، طبیعیات یا فیزیک و الهیات تقسیم کرد. نزد ارسطو، الهیات مطابق با متافیزیک بود که در مورد گفتار درباب الوهیت بود. منابع رواقی همچون مارکوس وارو بیان می‌کنند که می‌تواند سه نوع گفتار و بحث در باب امر الهی را از هم متمایز کرد: میتولوژی که در ارتباط با اسطوره‌ها و خدایان یونان بوده‌است، عقلانی که مربوط به تحلیل فلسفی خدایان و جهان‌شناسی است، و مدنی که در باب آداب و رسوم دینی عام است.

 

[زیبا سنم]

الهیات به مثابه یک رشته مضبوط دانشگاهی:​

تاریخ مطالعه الهیات در موسسات آموزش عالی به قدمت خود این موسسات است. برای نمونه تاکسیلا، مکان اولیه برای آموزش ودایی بوده‌است و محتملا به قرن ششم قبل از میلاد یا قبل تر بازمی‌گردد. آکادمی افلاطون که در آتن در قرن چهارم قبل از میلاد بنا نهاده شد، به نظر می‌رسد شامل موضوعاتی در زمینه الهیات بوده‌است. تایسوه یا آکادمی سلطنتی آموزش در چین تعالیم کنفوسیوس را در قرن دوم قبل از میلاد تعلیم می‌داده‌است. مدرسه نصیبین مرکز یادگیری مسیحی از قرن چهارم پس از میلاد بود. نالاندادر هند مکانی برای آموزش‌های عالی بودایی در قرون ۵ و ۶ پس از میلاد بوده‌است. دانشگاه قرویین در مراکش، و دانشگاه الازهر مصر مرکز یادگیری اسلامی در قرن یازدهم بوده‌اند. دانشگاه‌های مدرن غربی از نهادها و مدارس رهبانیت و علی‌الخصوص مدارس کلیسایی اروپای غربی در دوره قرون وسطای عالیه است.