آموزشی انواع اکسیدها

[ترنم واژه ها]

انواع اکسید

بسته به خاصیت اسید باز اکسیدها، رفتار شیمیایی آن‌ها به سه دسته اسیدی،‌ بازی و خنثی (آمفوتر) طبقه‌بندی می‌کنند. البته اکسیدهای فلزی و غیرفلزی نیز نوع دیگری از دسته‌بندی را تشکیل می‌دهند و زیرمجموعه‌ای از دسته‌بندی زیر به شمار می‌آیند. در ادامه این دسته‌ها را بررسی می‌کنیم.

اکسیدی که با آب ترکیب شود و اسید تولید کند، موسوم به اکسید اسیدی است.
اکسیدی که در آب، باز تولید کنید، اکسید بازی نام دارد.
محلول آمفوتر نیز به ماده‌ای می‌گیوند که هم به عنوان اسید و هم باز وارد واکنش می‌شود.

البته به این نکته توجه داشته باشید که یک اکسید می‌تواند اسیدی یا بازی نباشد اما همچنان در دسته اکسیدهای خنثی تقسیم‌بندی شود. خواص دیگری نیز وجود دارند که به کمک آن‌ها می‌توان انواع اکسید را شناسایی کرد. واژه «بی‌آب» (Anhydride) یا انیدرید به ترکیبی می‌گویند که برای تشکیل اسید یا باز، مولکول آب را جذب می‌کند.

 

[ترنم واژه ها]

اکسیدهای اسیدی​

اکسیدهای اسیدی به اکسیدهای عناصر نافلز (گروه‌های ۱۴ تا ۱۷ جدول تناوبی) می‌گویند. چنین اسید انیدریدهایی با آب، اسید تشکیل می‌دهند. برخی از این اسیدها به همراه واکنش در زیر آورده شده‌اند.

سولفوروس اسید:

SO2+H2O→H2SO3SO2+H2O→H2SO3

سولفوریک اسید:

SO3+H2O→H2SO4SO3+H2O→H2SO4

کربنیک اسید:

CO2+H2O→H2CO3CO2+H2O→H2CO3

اکسیدهای اسیدی با نام اسید انیدرید هم شناخته می‌شوند. به طور مثال، گوگرد دی‌اکسید را با نام سولفوروس انیدرید و گوگرد تری‌اکسید را با نام سولفوریک انیدرید نیز می‌شناسند. زمانی که این اکسیدها با باز ترکیب شوند، نمک تولید می‌کنند.

SO2+2NaOH→Na2SO3+H2O

 

[ترنم واژه ها]

اکسیدهای بازی​

به طور کلی، عناصر مربوط به فلزات قلیایی و قلیایی خاکی (گروه اول و دوم)، اکسید بازی یا باز انیدرید تولید می‌کنند.


K2O(s)+H2O(l)→2KOH(aq)K2O(s)+H2O(l)→2KOH(aq)

اکسیدهای بازی،‌ اکسیدهایی فلزی هستند. این اکسیدها اگر در آب، انحلال پذیری باشند، در واکنش با آب، هیدروکسید تولید می‌کنند.

CaO+H2O→Ca(OH)2MgO+H2O→Mg(OH)2Na2O+H2O→2NaOHCaO+H2O→Ca(OH)2MgO+H2O→Mg(OH)2Na2O+H2O→2NaOH

این اکسیدهای بازی را با نام باز انیدرید نیز می‌شناسند که در اثر واکنش اسیدها نمک تولید می‌کنند.

MgO+2HCl→MgCl2+H2ONa2O+H2SO4→Na2SO4+H2OMgO+2HCl→MgCl2+H2ONa2O+H2SO4→Na2SO4+H2O

اکسیدهای آمفوتری​

همانطور که گفته شد، اکسیدهای آمفوتری به اکسیدهایی می‌گویند که خواص هم اسیدی و هم بازی از خود نشان می‌دهند. به طور مثال، زمانی که HSO−4HSO4− با آب واکنش می‌دهد، هم هیدروکسید و هم یون هیدرونیوم تولید می‌کند.

HSO−4+H2O→SO2−4+H3O+HSO−4+H2O→H2SO4+OH−HSO4−+H2O→SO42−+H3O+HSO4−+H2O→H2SO4+OH−

اکسیدهای آمفوتری زمانی که با یک اسید واکنش می‌دهند، آب و نمک تولید می‌کنند و رفتاری بازی از خود نشان می‌دهند. همین اکسیدها اگر با بازها وارد واکنش شوند، آب و نمک تولید می‌کنند اما خاصیتی اسیدی از خود نشان می‌دهند.

به طور مثال، اکسید روی با فرمول ZnOZnO، رفتاری بازی در واکنش با HClHCl خواهد داشت.

ZnO+2HCl→ZnCl2+H2OZnO+2HCl→ZnCl2+H2O

همچنین، این ماده در واکنش با سدیم هیدروکسید،‌ رفتاری اسیدی دارد:

ZnO+2NaOH→Na2ZnO2+H2OZnO+2NaOH→Na2ZnO2+H2O

به طور مشابه، Al2O3Al2O3 رفتاری بازی در واکنش با H2SO4H2SO4 خواهد داشت.

Al2O3+3H2SO4→Al2(SO4)3+3H2OAl2O3+3H2SO4→Al2(SO4)3+3H2O

همین اکسید در واکنش با سدیم هیدروکسید، رفتاری اسیدی دارد:

Al2O3+2NaOH→2NaAlO2+H2O

 

[ترنم واژه ها]

اکسیدهای خنثی​

اکسیدهای خنثی هیچ خاصیت بازی یا اسیدی نشان نمی‌دهند. بنابراین، به هنگام واکنش با اسیدها یا بازها، نمک تولید نمی‌کنند. از جمله این اکسیدهای خنثی می‌توان به ترکیبات زیر اشاره کرد:

کربن مونواکسید (CO)
نیتروس اکسید (N2O)(N2O)
نیتریک اکسید (NO)