حقوق انواع جرم ها، جرم عمدی

[Atilla]

به جرائمی که اراده و قصد مجرم بر انجام آنها باشد، جرم عمدی گفته می‌شود. البته در خصوص جنابات (قتل و ضرب و جرح) طبق قانون مجازات اسلامی در چهار حالت جرم عمدی اتفاق خواهد افتاد:

اگر قصد فردی از انجام یک عمل، ارتکاب جنایت در حق فرد یا اشخاصی معیّن از یک جمع باشد و آن جنایت در عمل نیز اتفاق بیفتد، چه آن عمل از انواعی باشد که باعث وقوع آن جنایت و مشابه آن می‌شود و چه از آن انواع نباشد، جرم عمدی اتفاق افتاده است.

 

[Atilla]

اگر فرد عمدا کاری را انجام دهد که به صورت نوعی، موجب وقوع جنایت یا مشابه آن می‌شود، هرچند قصد انجام آن جنایت و مشابه آن را نداشته باشد امّا آگاه بوده باشد که آن کار از انواعی است که موجب ایجاد جنایت می‌شود، جرم عمدی محسوب می‌شود. (در این مورد باید گفت که ناآگاهاه بودن فرد از انجام فعل باید در دادگاه ثابت شود، مگر این که وقوع جنایت به دلیل حساسیتی بوده باشد که محل یا فرد آسیب‌دیده داشته است و آن حساسیت نیز شناخته شده نباشد.)

 

[Atilla]

اگر فردی قصد انجام جنایتی که اتفاق افتاده را نداشته باشد و عملی هم که انجام داده در خصوص افراد عادی، معمولا موجب وقوع آن جنایت نمی‌شود امّا شرایط خاص فردی که جنایت در حق او انجام شده باعث شده که آن جرم به وقوع بپیوندد، مانند: بیماری، کهولت سن، وضعیت خاص مکانی، زمانی و… به شرط این که مجرم از وضعیت خاص آن شخص باخبر بوده باشد و آگاه به وضعیت موجود باشد (این مورد باید در محکمه اثبات شود)، حکم جرم عمدی است.

 

[Atilla]

و در نهایت اگر فرد قصد انجام جنایت را داشته باشد ولی فرد یا جمعیت خاصی را در نظر نداشته باشد که جرم را در حق آنها انجام دهد و جنایت نیز به صورت عملی انجام شود، جرم عمدی اتفاق افتاده است، مانند: بمب‌گذاری در اماکن عمومی.
۲. انواع جرم؛ جرم غیرعمدی:
اگر اراده و نیّت فرد از انجام فعل، وقوع جرم نبوده باشد و نتیجه‌ای که اتفاق افتاده، بر خلاف قصد او به جرم منتهی شده است، جرم غیرعمدی محسوب خواهد شد.

 

[Atilla]

برای مثال اگر فردی به دلیل سهل‌انگاری خانه‌ای را به آتش بکشاند، مرتکب جرم غیرعمدی شده است.

با این حال جنایات (قتل و ضرب‌ و جرح) غیرعمد می‌تواند به صورت خطای محض یا جرم شبه‌ عمد باشد

 

[Atilla]

در اصطلاح لغوی جنایاتی (قتل و ضرب‌وجرح) که شبیه به موارد عمدی هستند را جرم شبه عمد می‌گویند. در ادامه مواردی که از نظر قانون می‌تواند باعث جرم شبه عمد شوند را می‌خوانید:

حالت اول زمانی است که فرد مجرم قصد جنایت بر فرد دیگری داشته باشد ولی نیّت او از انجام آن، جنایتی که اتفاق افتاده نبوده باشد و این عمل از مصادیق قانونی جرائم عمدی نباشد.

 

[Atilla]

حالت دوم زمانی است که فرد نسبت به موضوع ناآگاه باشد؛ مثلا گمان کرده جنایت منجر به آسیب رساندن به یک شیء، حیوان و نظیر آنها است و بعدا معلوم شود که عمل به یک شخص آسیب رسانده است.
و در نهایت اگر جنایتی که اتفاق افتاده، از مواردی نباشد که قانون آن را جرم عمد دانسته، هرچند مُقَصّر، فرد انجام دهنده باشد، حکم آن جرم شبه عمد است.

 

[Atilla]

موارد قانونی خطای محض
در قانون مواردی برای جرم غیرعمد به صورت خطای محض وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

مورد اول زمانی است که جرم در حالت بیهوشی، خواب و نظیر آنها اتفاق افتاده باشد؛
مورد دوم زمانی است که جرم توسط طفل زیر سن قانونی و یا فرد دیوانه انجام شده باشد؛
مورد سوم زمانی است که مجرم نه قصد دارد جنایتی در حق کسی انجام دهد و نه نیّت انجام عملی را داشته که اتفاق افتاده است، به عنوان مثال تیری را برای شکار رها کرده و سهوا به شخصی برخورد کرده است.

 

[Atilla]

(درباره مورد اول و سوم باید گفت که اگر مجرم آگاه باشد کاری که انجام می‌دهد از انواعی است که باعث وقوع جنایت می‌شود، جرم او عمدی محسوب می‌شود.)
منظور از تقصیر در قانون ، بی‌مبالاتی و بی‌احتیاطی است. مثلا مواردی مانند: بی‌مهارتی، غفلت، مسامحه، رعایت نکردن قوانین دولتی و مانند آنها.

 

[Atilla]

جرم مادی صرف
تا اینجا طبق توضیحاتی که داده شد برای مجرم شناخته شدن فرد، نیاز به اثبات سوءنیّت مجرم و مواردی بود که به عنوان استثناء بیان شد. علاوه بر این باید بدانید که جرائمی وجود دارند که به محض شروع به انجام، قانون وجود سوءنیّت مجرم را فرض خواهد کرد.

این دسته از انواع جرم، به عنوان جرائم مادی صِرف شناخته می‌شوند. به عنوان مثال صادر کردن چک بلامحل یا پرداخت نشدنی از جمله جرائم مادی صرف است.