موضوع نویسنده
Puyannnn
سطح
4
مهمان
- Sep
- 12,928
- 21,871
- مدال‌ها
- 3
انواع و اشکال تسبیب
در خسارت، صرف ورود خسارت و اثبات آن برای حکم کردن کافی نیست؛ بلکه لازم است که رابطه علیت بین خسارت و فعلی که موجب خسارت شده احراز شود.
از طرفی دیگر ممکن است یک فرد به تنهایی مسبب ورود خسارت نباشد و بیشتر از یک فرد دخالت داشته باشند در اینجا لازم است که میزان مشارکت فرد برای تعیین میزان مسئولیت وی معلوم شود زیرا هر کسی به اندازه ای که خطا کرده باید تاوان بدهد.
۱- تسبیب محض
تسبیب محض همین مطلبی است که بحث شد و وقتی واژه ” محض” را می آوریم برای این است که از باقی حالات مثل جمع شدن سبب و مباشر دوری کنیم که در ادامه می آید.
باید گفت بحث تسبیب محض زمانی مطرح می شود که مباشری وجود داشته باشد اما آن مباشر انسان نباشد مثلا طبیعت باشد یا حیوان یا هر موجود دیگر که مسئولیت متوجه آن نباشد.
برای مثال اگر کسی دیگری را زخمی کند و در اثر زخم ک سرایت عفونت و میکروب ها فوت شود این میکروب ها و عفونت باعث مرگ فرد شده اما هر آدم عاقلی ذهنش به سمت انسانی می رود که وی را زخمی کرده است و وی را ضامن و مسئول می داند.
تسبیب محض
۲- اجتماع سبب و مباشر
این بحث زمانی مطرح می شود که مباشر یعنی فاعل اصلی زیان زننده انسان باشد و اگر انسان نباشد همان مورد بالا می شود که تسبیب محض است.
در این حالت اکثر فقها در اجتماع سبب و مباشر، مباشر را ضامن می دانند و مباشر بر سبب مقدم است در مثال فقهی باید گفت اگر کسی چاهی یکند (سبب) و دیگری وی را در آن بیندازد (مباشر) این فرد مباشر است که ضامن می باشد.
در ماده ۳۳۲ قانون مدنی نیز به این امر اشاره شده است.
در قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۲۶ اما دید وسیع تری وجود دارد به این معنا که:
اگر سبب و مباشر دخالت کنند عاملی مسئول است که جنایت مستند به وی باشد چه مباشر باشد یا سبب. اما اگر ایجاد جنایت مستند به همگی باشد به صورت تساوی مسئولیت دارند مکر این که میزان تاثیر عمل آن ها متفاوت باشد که بر اساس آن تعیین می شود ولی اگر سبب قوی تر باشد وی ضامن است.
ماده ۵۲۶- هرگاه دو یا چند عامل، برخی به مباشرت و بعضی به تسبیب در وقوع جنایتی، تأثیر داشته باشند، عاملی که جنایت مستند به اوست ضامن است و چنانچه جنایت مستند به تمام عوامل باشد؛ به طور مساوی ضامن می باشند مگر تأثیر رفتار مرتکبان متفاوت باشد که در این صورت هریک به میزان تأثیر رفتارشان مسئول هستند.
در صورتی که مباشر در جنایت بی اختیار، جاهل، صغیر غیر ممیز یا مجنون و مانند آنها باشد فقط سبب، ضامن است.
اجتماع سبب و مباشر
۳- سبب اقوا از مباشر
طبق منطق و عرف و قانون، مباشر قوی تر از سبب می باشد اما گاهی اینگونه نیست و استثنائا سبب، قوی تر می باشد و ضامن شناخته می شود.
باید گفت اگر عرفا تلف مستند به مباشر نباشد و مربوط به سبب تلقی شود سبب اقوا از مباشر بوده و وی ضامن می باشد.
مثل آنچه در ماده ۵۲۶ قانون مجازات آمده است.
برای مثال هم می توان گفت اگر فردی یک بچه را مجاب کند که از فلان جا جنسی یا کلایی را بردارد در اینجا سرقت مستند به فرد مزبور است نه بچه و سبب اقوا از مباشر می باشد..
در اکراه و اجبار هم همینطور است اگر مباشر در یکی از این حالت ها تحت سیطره سبب باشد بازهم مباشر ضامن نیست و سبب اقوا به شمار می رود.
در نتیجه می توان گفت طبق قانون مجازات که قانون موخر است در ارتباط با اجتماع سبب و مباشر همیشه نباید گفت مباشر ضامن است بلکه باید به رفتار ارتکابی دقت کرد.
در خسارت، صرف ورود خسارت و اثبات آن برای حکم کردن کافی نیست؛ بلکه لازم است که رابطه علیت بین خسارت و فعلی که موجب خسارت شده احراز شود.
از طرفی دیگر ممکن است یک فرد به تنهایی مسبب ورود خسارت نباشد و بیشتر از یک فرد دخالت داشته باشند در اینجا لازم است که میزان مشارکت فرد برای تعیین میزان مسئولیت وی معلوم شود زیرا هر کسی به اندازه ای که خطا کرده باید تاوان بدهد.
۱- تسبیب محض
تسبیب محض همین مطلبی است که بحث شد و وقتی واژه ” محض” را می آوریم برای این است که از باقی حالات مثل جمع شدن سبب و مباشر دوری کنیم که در ادامه می آید.
باید گفت بحث تسبیب محض زمانی مطرح می شود که مباشری وجود داشته باشد اما آن مباشر انسان نباشد مثلا طبیعت باشد یا حیوان یا هر موجود دیگر که مسئولیت متوجه آن نباشد.
برای مثال اگر کسی دیگری را زخمی کند و در اثر زخم ک سرایت عفونت و میکروب ها فوت شود این میکروب ها و عفونت باعث مرگ فرد شده اما هر آدم عاقلی ذهنش به سمت انسانی می رود که وی را زخمی کرده است و وی را ضامن و مسئول می داند.
تسبیب محض
۲- اجتماع سبب و مباشر
این بحث زمانی مطرح می شود که مباشر یعنی فاعل اصلی زیان زننده انسان باشد و اگر انسان نباشد همان مورد بالا می شود که تسبیب محض است.
در این حالت اکثر فقها در اجتماع سبب و مباشر، مباشر را ضامن می دانند و مباشر بر سبب مقدم است در مثال فقهی باید گفت اگر کسی چاهی یکند (سبب) و دیگری وی را در آن بیندازد (مباشر) این فرد مباشر است که ضامن می باشد.
در ماده ۳۳۲ قانون مدنی نیز به این امر اشاره شده است.
در قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۲۶ اما دید وسیع تری وجود دارد به این معنا که:
اگر سبب و مباشر دخالت کنند عاملی مسئول است که جنایت مستند به وی باشد چه مباشر باشد یا سبب. اما اگر ایجاد جنایت مستند به همگی باشد به صورت تساوی مسئولیت دارند مکر این که میزان تاثیر عمل آن ها متفاوت باشد که بر اساس آن تعیین می شود ولی اگر سبب قوی تر باشد وی ضامن است.
ماده ۵۲۶- هرگاه دو یا چند عامل، برخی به مباشرت و بعضی به تسبیب در وقوع جنایتی، تأثیر داشته باشند، عاملی که جنایت مستند به اوست ضامن است و چنانچه جنایت مستند به تمام عوامل باشد؛ به طور مساوی ضامن می باشند مگر تأثیر رفتار مرتکبان متفاوت باشد که در این صورت هریک به میزان تأثیر رفتارشان مسئول هستند.
در صورتی که مباشر در جنایت بی اختیار، جاهل، صغیر غیر ممیز یا مجنون و مانند آنها باشد فقط سبب، ضامن است.
اجتماع سبب و مباشر
۳- سبب اقوا از مباشر
طبق منطق و عرف و قانون، مباشر قوی تر از سبب می باشد اما گاهی اینگونه نیست و استثنائا سبب، قوی تر می باشد و ضامن شناخته می شود.
باید گفت اگر عرفا تلف مستند به مباشر نباشد و مربوط به سبب تلقی شود سبب اقوا از مباشر بوده و وی ضامن می باشد.
مثل آنچه در ماده ۵۲۶ قانون مجازات آمده است.
برای مثال هم می توان گفت اگر فردی یک بچه را مجاب کند که از فلان جا جنسی یا کلایی را بردارد در اینجا سرقت مستند به فرد مزبور است نه بچه و سبب اقوا از مباشر می باشد..
در اکراه و اجبار هم همینطور است اگر مباشر در یکی از این حالت ها تحت سیطره سبب باشد بازهم مباشر ضامن نیست و سبب اقوا به شمار می رود.
در نتیجه می توان گفت طبق قانون مجازات که قانون موخر است در ارتباط با اجتماع سبب و مباشر همیشه نباید گفت مباشر ضامن است بلکه باید به رفتار ارتکابی دقت کرد.
