آموزشی برخی نکات نگارشی

[fatemeh bano]

برخی نکات نگارشی​

این نوشتار حاوی نکات ابتدایی ولی مهم در نگارش متون فارسی است. نکات گردآوری‌شده در این صفحه به‌ هیچ‌ وجه کامل نیست، ولی دربردارنده‌ی حداقل مواردی است که رعایت آن‌ها در نگارش متون فارسی به‌وسیله‌ی رایانه ضروری به نظر می‌رسد.

فاصله‌گذاری​

1. علائم سجاوندی مانند نقطه، ویرگول، دونقطه، نقطه‌ویرگول، علامت سؤال، و علامت تعجب (. ، : ؛ ؟ !) بدون فاصله از کلمه‌ی پیشین خود نوشته می‌شوند، ولی بعد از آن‌ها باید یک فاصله‌ قرار گیرد. مانند: من، تو، او.
2. علامت‌های پرانتز، آکولاد، کروشه، نقل قول و نظایر آن‌ها بدون فاصله با عبارات داخل خود نوشته می‌شوند، ولی با عبارات اطراف خود یک فاصله دارند. مانند: (این عبارت) یا {آن عبارت}.
3. دو کلمه‌ی متوالی در یک جمله همواره با یک فاصله از هم جدا می‌شوند، ولی اجزای یک کلمه‌ی مرکب باید با نیم‌فاصله‌‌ از هم جدا شوند. مانند: کلاسِ درس، محبت‌آمیز، دوبخشی.
   توضیح: «نیم‌فاصله» فاصله‌‌ای مجازی است که در عین جدا کردن اجزای یک کلمه‌ی مرکب از یک‌دیگر، آن‌ها را نزدیک به هم نگه می‌دارد. معمولاً برای تولید این نوع فاصله در صفحه‌کلید‌های استاندارد از ترکیب Shift+Space استفاده می‌شود

شکل حروف​

1. در متون فارسی به جای حروف «ك» و «ي» عربی باید از حروف «ک» و «ی» فارسی استفاده شود. همچنین به جای اعداد عربی مانند ٥ و ٦ باید از اعداد فارسی مانند ۵ و ۶ استفاده نمود.
2. عبارات نقل‌قول‌شده یا مؤکد باید درون علامت نقل قولِ «» قرار گیرند، نه "". مانند: «کشور ایران».
3. کسره‌ی اضافه‌ی بعد از «ه» غیرملفوظ به صورت «ه‌ی» نوشته می‌شود، نه «هٔ». مانند: خانه‌ی علی، دنباله‌ی فیبوناچی.
   تبصره‌: اگر «ه» ملفوظ باشد، نیاز به «‌ی» ندارد. مانند: فرمانده دلیر، پادشه خوبان.
4. پایه‌های همزه در کلمات، همیشه «ئـ» است، مانند: مسئله و مسئول، مگر در مواردی که همزه ساکن است که در این ‌صورت باید متناسب با اعراب حرف پیش از خود نوشته شود. مانند: رأس، مؤمن.

جدانویسی​

1. اجزای فعل‌های مرکب با فاصله از یک‌دیگر نوشته می‌شوند، مانند: تحریر کردن، به سر آمدن.
2. علامت استمرار، «می»، توسط نیم‌فاصله از جزء‌ بعدی فعل جدا می‌شود. مانند: می‌رود، می‌توانیم.
3. شناسه‌های «ام»، «ای»، «ایم»، «اید» و «اند» توسط نیم‌فاصله، و شناسه‌ی «است» توسط فاصله از کلمه‌ی پیش از خود جدا می‌شوند. مانند: گفته‌ام، گفته‌ای، گفته است.
4. علامت جمع «ها» توسط نیم‌فاصله از کلمه‌ی پیش از خود جدا می‌شود. مانند: این‌ها، کتاب‌ها.
5. علامت صفت برتری، «تر»، و علامت صفت برترین، «ترین»، توسط نیم‌فاصله از کلمه‌ی پیش از خود جدا می‌شوند. مانند: بیش‌تر، کم‌ترین.
   تبصره‌: کلمات «بهتر» و «بهترین» را می‌توان از این قاعده مستثنی نمود.
6. «به» همیشه جدا از کلمه‌ی بعد از خود نوشته می‌شود، مانند: به‌ نام و به آن‌ها، مگر در مواردی که «بـ» صفت یا فعل ساخته است. مانند: بسزا، ببینم.
7. «به» همواره با فاصله از کلمه‌ی بعد از خود نوشته می‌شود، مگر در مواردی که «به» جزئی از یک اسم یا صفت مرکب است. مانند: تناظر یک‌به‌یک، سفر به تاریخ‏.

جدانویسی مرجح​

1. اجزای اسم‌ها، صفت‌ها، و قیدهای مرکب توسط نیم‌فاصله از یک‌دیگر جدا می‌شوند. مانند: دانش‌جو، کتاب‌خانه، گفت‌وگو، دل‌خواه.
   تبصره: اجزای منتهی به «هاء ملفوظ» را می‌توان از این قانون مستثنی کرد. مانند: راهنما، رهبر.
2. پیشوندها و پسوندهای جامد، چسبیده به کلمه‌ی پیش یا پس از خود نوشته می‌شوند. مانند: همسر، دانشکده، دانشگاه.
   تبصره‌: در مواردی که خواندن کلمه دچار اشکال می‌شود، می‌توان پسوند یا پیشوند را جدا کرد. مانند: هم‌میهن، هم‌ارزی.
3. ضمیرهای متصل چسبیده به کلمه‌ی پیش‌ از خود نوشته می‌شوند. مانند: کتابم، نامت، کلامشان.

 

[شاهدخت]

عمده‌ترین کاربردهای نیم‌فاصله​

کاربرد	مثال صحیح	مثال اشتباه
فعل	پیشوند "می"	می‌روم	میروم، می روم
مجموعه "ام، ای، ایم، اید، اند"	خسته‌ام	خسته ام
اسم	نشانه جمع	کتاب‌ها	کتابها، کتاب ها
مجموعه "ام، ات، اش، مان، تان، شان"	خانه‌اش	خانه اش
اسم‌های دو جزیی	نیم‌فاصله	نیم فاصله
اسم‌های چند جزیی	دست‌دوم‌فروشی	دست‌ دوم‌ فروشی
صفت	پسوند "تر"	کوچک‌تر	کوچکتر، کوچک تر
پسوند "ترین"	بزرگ‌ترین	بزرگترین، بزرگ ترین
صفت‌های دوجزیی	کم‌سواد	کم‌ سواد
صفت‌های چندجزیی	به‌هم‌ریخته	به ‌هم‌ ریخته
قید	قیدهای دوجزیی	دست‌کم	دست‌ کم
قیدهای چندجزیی	روی‌هم‌رفته	روی ‌هم‌ رفته