تاریخ ایران تاریخ آسيا

[اولدوز]

امپراتوری بزرگ هخامنشیان که بنیان‌گذار آن کوروش بزرگ بود در یونسکو به عنوان اولین امپراتوری جهان به ثبت رسیده‌است.

 

[اولدوز]

تاریخ آسیا را می‌توان به عنوان تاریخ جمعی چندین مناطق ساحلی حاشیه ای مجزا از قبیل آسیای شرقی، آسیای جنوبی، آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه که توسط توده داخلی استپ اوراسیا در ارتباط است، مشاهده کرد.

 

[اولدوز]

حاشیه ساحل محل زندگی برخی از نخستین تمدنها و مذاهب شناخته شده جهان بود که هریک از این سه منطقه تمدنهای اولیه را در دره‌های رودخانه حاصلخیز توسعه می‌دادند. این دره‌ها حاصلخیز بودند زیرا خاک آنجا غنی بود و می‌توانست بسیاری از محصولات را تحمل کند. تمدن‌ها در بین‌النهرین، هند و چین شباهت‌های بسیاری با یکدیگر داشتند و احتمالاً فناوری‌ها و ایده‌هایی مانند ریاضیات را تبادل می‌کردند. مفاهیم دیگری مانند نوشتار احتمالاً به صورت جداگانه در هر منطقه توسعه یافته‌است. شهرها، ایالتها و سپس امپراتوریهایی در این مناطق دشت توسعه یافته‌اند.

منطقه استپ به مدت طولانی محل سکونت عشایر سوارکار شده بود و از استپ‌های مرکزی می‌توانستند به همه مناطق قاره آسیا برسند. بخش شمالی این قاره که سیبری قسمت اعظم ان را پوشش می‌دهد به دلیل جنگل‌های متراکم و توندرا نیز برای عشایر استپی قابل دسترسی نبود. این مناطق در سیبری بسیار کم جمعیت بودند.

 

[اولدوز]

مرکز و حاشیه کوه‌ها و بیابان‌ها جدا از هم نگهداری می‌شدند. قفقاز، هیمالیا، بیابان قره‌قوم و کویر گبی موانعی را ایجاد کردند که سوارکاران استپی فقط با دشواری می‌توانستند عبور کنند. در حالی که از نظر فنی و فرهنگی ساکنان شهر پیشرفته تر بودند، آنها می‌توانستند از نظر نظامی تعداد کمی اقدام کنند تا در برابر انبوهی از استپ‌های دفاعی دفاع کنند. با این حال، این دشت‌ها به اندازه کافی زمین‌های علف برای حمایت از نیروی اسب دوانی بزرگ نداشتند؛ بنابراین عشایری که در خاورمیانه ایالتها را فتح کردند، خیلی زود مجبور شدند با جوامع محلی سازگار شوند.

تاریخ آسیا می‌تواند تحولات اساسی در سایر مناطق جهان و همچنین رویدادهایی باشد که بر سایر مناطق جهان تأثیر گذاشته‌است که شامل تجارت جاده ابریشم است که فرهنگ، زبان، ادیان و بیماریها را در کل تجارت افرو-اوراسیا گسترش می‌دهد. پیشرفت مهم دیگر نوآوری باروت در چین قرون وسطایی بود که بعدها توسط امپراتوری باروت اسلامی، عمدتاً توسط مغولان و صفویان ساخته شد که با استفاده از اسلحه منجر به جنگهای پیشرفته ای شد.

 

[اولدوز]

گزارشی از باستان‌شناس راکش تیواری در لاهورادووا، هندوستان، داده‌های جدید C14 را نشان می‌دهد که بین ۹۰۰۰ تا ۸۰۰۰ پیش از میلاد در ارتباط با برنج است، و باعث می‌شود لاهورادووا اولین مکان جدید نوسنگی در کل آسیای جنوبی باشد.[۱]

سایت پیش از تاریخ بیفودی در نزدیکی یزیان در استان هبی، چین، حاوی یادگارهایی از فرهنگ معاصر با فرهنگ‌های سیشان و زینگلونگوا در حدود ۸۰۰۰–۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، فرهنگ‌های نوسنگی در شرق کوه‌های تایهانگ است، و شکاف باستان‌شناسی بین دو فرهنگ چینی شمالی را پر می‌کند. مساحت خاکبرداری شده بیش از ۱۲۰۰ متر مربع و مجموعه یافته‌های نوسنگی در محل از دو مرحله تشکیل شده‌است. در حدود ۵۵۰۰ سال پیش از میلاد، فرهنگ حلافین در لبنان، اسرائیل، سوریه، آناتولی و بین‌النهرین شمالی بر اساس کشاورزی دیم ظاهر شد.

در جنوب بین‌النهرین دشتهای آبرفتی سومر و ایلام وجود داشت. از آنجا که بارندگی کمی وجود داشت، سیستم‌های آبیاری لازم به وجود آمده بود. فرهنگ عبید از سال ۵۵۰۰ پیش از میلاد شکوفا شد.

 

[اولدوز]

دوره مس‌سنگی (یا عصر مس) حدود ۴۵۰۰ قبل از میلاد آغاز شد، سپس عصر برنز در حدود ۳۵۰۰ قبل از میلاد آغاز شد و جایگزین فرهنگ‌های نوسنگی شد. تمدن دره سند از نمونه تمدن‌های عصر برنز (۳۳۰۰–۱۳۰۰ پیش از میلاد؛ دوره بالغ ۲۶۰۰–۱۹۰۰ پیش از میلاد) بود که عمدتاً در قسمت غربی شبه قاره هند بود. به نظر می‌رسد که شکل اولیه هندوئیسم در طول این تمدن شکل گرفته‌است. برخی از شهرهای بزرگ این تمدن شامل هاراپا و موهن‌جو دارو هستند که از سطح بالایی از شهرسازی و هنر برخوردار بودند. علت تخریب این مناطق در حدود سال ۱۷۰۰ پیش از میلاد قابل بحث است، اگرچه شواهد نشان می‌دهد که این امر در اثر بلایای طبیعی (به ویژه سیل) ایجاد شده‌است.[۳] این دوره نشانگر دوره ودایی در هند است که تقریباً از ۱۵۰۰ تا ۵۰۰ پیش از میلاد به طول انجامید. در این دوره، زبان سانسکریت توسعه یافت و وداها نوشته شدند، سرودهای حماسه ای که حکایت‌های خدایان و جنگ‌ها را روایت می‌کرد که مبنای مذهب ودایی بود که سرانجام پختگی پیدا کرده و به هندوئیسم روی می‌آورد.

 

[اولدوز]

خاور نزدیک باستان گهوارهٔ کهن‌ترین تمدن‌ها و دربرگیرندهٔ خاورمیانهٔ کنونی، میان‌رودان (عراق، جنوب باختری ایران، جنوب شرقی ترکیه، شمال شرقی سوریه و کویت کنونی)، مصر باستان، ایران باستان (شامل عیلام و تاریخ ایران)، آناتولی، سرزمین کوهستانی ارمنستان، شام، قبرس و شبه‌جزیره عربستان می‌باشد. مطالعات مربوط به این برهه در زمینه‌های باستان‌شناسی خاور نزدیک و تاریخ باستان انجام می‌پذیرد. در ظاهر تاریخ این جغرافیا سنتاً از هزاره چهارم (پیش از میلاد) و با سومریان آغاز می‌شود اما در واقع آثاری کشف شده در چغامیش (دزفول) نشان از تمدنی بسیار قدیمی تر(۷۰۰۰ سال ق. م) و بسیار قدیمی تر از سومریان و اعصار برنز و آهن را دربرمی‌گیرد.

خاور نزدیک باستان را یکی از نقطه‌های رشد بشری می‌دانند. پیشرفت کشاورزی، قشربندی، پدیداری دولت مرکزگرا، ادیان و جنگ‌های سازماندهی‌شده، نخستین امپراتوری‌ها و … از اینجا آغاز شدند. همچنین این منطقه را مهد اختراع موسیقی، دریانوردی، خط، حقوق، چرخ، اخترشناسی و ریاضیات می‌دانند

 

[اولدوز]

عصر آهن شاهد استفاده گسترده از ابزارآلات آهنی، سلاح و زره در کل تمدنهای مهم آسیا بود. جامعه‌های کهن تغییرهایی در زمینه کشاورزی، باورها و شیوه‌های هنری نسبت به گذشته یافت. پایان عصر آهن – که زمانش بسته به هر منطقه متفاوت است و نخستین بار در غرب آسیا و با ظهور شاهنشاهی هخامنشی به پایان رسید – را آغاز تاریخ بشر می‌پندارند. آهن که در اعصار سه‌گانه پس از عصر برنز جای می‌گیرد. زمان رخداد این دوره در جاهای گوناگون متفاوت است. به گونه سنتی آغاز این زمان را سده دوازدهم پیش از میلاد در خاور نزدیک باستان، هندوستان باستان و یونان باستان می‌دانند. در دیگر بخش‌های اروپا این دوره دیرتر آغاز گشت. عصر آهن در کرانه‌های مدیترانه با فتوحات امپراتوری روم، در هندوستان با بودایی‌گری و جینیسم، در چین با کنفوسیوس‌گرایی و در شمال اروپا با سده‌های میانی آغازین (پایان قرن هشتم میلادی) به پایان رسید.

 

[اولدوز]

شاهنشاهی هخامنشی، که توسط کوروش بزرگ تأسیس شد، در طی قرنهای ۶ تا ۴ قبل از میلاد از یونان و ترکیه تا رودخانه ایندوس و آسیای میانه را شامل می‌شد که توسط این حکومت اداره می‌شد. سیاست پارسی شامل تحمل فرهنگ‌های دیگر، یک دولت بسیار متمرکز و تحولات مهم زیرساختی بود. بعداً، در دوره داریوش بزرگ، سرزمینها یکپارچه شدند، بوروکراسی توسعه یافت، اشراف به درجات نظامی منصوب شدند، جمع‌آوری مالیات با دقت سازماندهی شد و جاسوسان برای اطمینان از وفاداری مقامات منطقه استفاده شدند. دین اصلی ایران در این زمان، مزدیسنا بود که توسط فیلسوف و ابر انسان تاریخ زمان زرتشت توسعه یافت و این یک شکل اولیه یکتاپرستی را به منطقه معرفی کرد. این آیین قربانی کردن حیوانات و استفاده از مسمومیت‌ها را در آیین‌ها ممنوع می‌کرد؛ و مفهوم نجات معنوی را از طریق عمل اخلاقی شخصی، یک زمان پایان، و داوری عمومی و خاص با یک بهشت یا جهنم معرفی کرد. این مفاهیم به شدت تحت تأثیر امپراتوران بعدی و توده‌ها قرار می‌گرفت. مهمتر از همه، آیین زرتشت پیشرو مهمی برای مذاهب ابراهیمی مانند مسیحیت، اسلام یا یهودیت شده‌است. امپراتوری پارس در برقراری صلح و ثبات در خاورمیانه موفق بود و تأثیر عمده ای در هنر، سیاست (تأثیرگذاری بر رهبران هلنیستی) و دین داشت.

 

[اولدوز]

امپراتوری‌های موریا و گوپتا را عصر طلایی هند می‌نامند و با اختراعات و اکتشافات گسترده‌ای در علم، فناوری، هنر، دین و فلسفه مشخص شده‌اند. مذاهب هندوئیسم و بودیسم، که از زیر قاره هند آغاز شد، تأثیر مهمی در جنوب، شرق و جنوب شرقی آسیا داشتند.

تا سال ۶۰۰ قبل از میلاد، هند به ۱۷ ایالت منطقه ای تقسیم می‌شد که گهگاه میان خود دچار اختلاف می‌شدند. در سال ۳۲۷ پیش از میلاد، اسکندر با دید فتح کل جهان به هند آمد. او از شمال غربی هند عبور کرد و استان باختر را ایجاد کرد اما نتوانست بیشتر حرکت کند زیرا ارتش وی می‌خواست به یونان برگردند. اندکی قبل، سربازان چاندراگوپتا مائوریا شروع به کنترل رودخانه گنگ کردند و به امپراتوری موریا تأسیس شد. امپراتوری موریا (سانسکریت: मौर्य राजवंश، مائوریا ریژاوانا) یک امپراتوری گسترده و قدرتمند در هند باستان بود که از سال ۳۲۱ تا ۱۸۵ قبل از میلاد تحت سلسله مائوریان بود که یکی از بزرگترین امپراتوری‌های جهان در زمان خود به‌شمار می‌آید. دولت توسط چاندراگوپتا مائوریا که یک پادشاه مستبد بود اداره می‌شود، که در درجه اول به ارتش متکی بود تا قدرت خود را تأیید کند. [۴] این کشور همچنین از بوروکراسی استفاده می‌کرد و حتی از یک سرویس پستی پشتیبانی می‌کرد. [۴] نوه چاندراگپتا، اشوکا، با تسخیر بیشتر هند امروزی، امپراتوری را به شدت گسترش داد. سرانجام او به بودیسم گروید و زندگی مسالمت آمیز را آغاز کرد که در آنجا او دین و روش‌های انسانی را در سراسر هند ترویج کرد. امپراتوری موریا خیلی زود پس از مرگ آشوکا از هم پاشید و توسط مهاجمین کوشان از شمال غربی فتح شد و امپراتوری کوشان را تأسیس کرد.