تاریخ جهان تاریخ ترکیه

[محسا]

درود به شما کابران دوست داشتنی رمان بوک!

خوش اومدید به گردش در تاریخ ترکیه!

میخوایم با هم بریم به سال‌های دور در ترکیه و

هم‌سفر بشیم؛ امیدوارم هم‌سفر خوبی برای شما باشم

خب کوله بارمون رو جمع کنیم و راه بیافتیم!

کاروان آماده، دنبال من راه بیافتید!

 

[محسا]

میدونستین ترکیه یه زمانی توسط ایرانیان مستعمره شده؟!
ترکیه کنونی در دوران باستان، تحت حکومت دولت

شهرهای متعدّدی مانند لودیه و ایونیا قرار داشت. تا اینکه

در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، این دولت‌ها توسّط

کورش بزرگ هخامنشی منقرض شد و ترکیه زیر سلطه

هخامنشیان درآمد. پس از یورش اسکندر در سال ۳۳۳

پ.م. آسیای کوچک به دست سلوکیان افتاد؛ و پس از

اندکی رومیان جای آن‌ها را گرفتند.

 

[محسا]

بعد از امپراطوری روم مالک ترکیه چه حکومتی بود؟!

امپراتوری بیزانس

بعدها امپراتوری روم به دلیل وسعت زیاد دچار مشکل

شد، تا اینکه در سال ۳۹۵ میلادی امپراتور کنستانتین

شهر امپراتوری روم شرقی (کنستانتینوپل/قسطنطنیه/

استانبول/اسلامبول) را پایتخت خود قرار داد؛ این اقدام

مقدّمهٔ تقسیم روم به دو بخش شرقی و غربی شد. از آن

پس روم شرقی یا امپراتوری بیزانس، ترکیه کنونی را در

دست گرفت. در سال ۴۶۳ هجری قمری، ترکمانان

مسلمان سلجوقی به فرماندهی آلب ارسلان به جنگ با

امپراتوری بیزانس شتافتند و در ملازگرد، سپاه امپراتور

بیزانس، رومانوس چهارم را شکست دادند. بدین ترتیب

نیمهٔ شرقی ترکیه به دست سلجوقیان افتاد و زمینه برای

مسلمان شدن مردم آن جا و نفوذ زبان ترکی به آن جا

فراهم شد؛ ولی نیمهٔ غربی ترکیه در دست امپراتوری

بیزانس باقی‌ماند.

 

[محسا]

حکومت عثمانی و ترکیه

نگذار جمهوری ترکیه

پس از آن کوچ قبایل ترکمن مسلمان از شرق ایران به

آسیای کوچک آغاز شد و این قبایل به تدریج دولتهای

کوچک محلی در آنجا تشکیل دادند. یکی از مشهورترین

این قبایل، قبیله «قایی» بود که در نزدیکی آنقره (آنکارا)

سکونت داشتند. رهبر این قبیله به نام عثمان در سال ۶۷۸

هجری خورشیدی (۶۹۹قمری/۱۳۰۰میلادی) حکومتی

تأسیس کرد که به نام خودش عثمانی خوانده شد. از آن

پس تا حدود ۱۵۰ سال بعد حکومت عثمانی بیشتر آناتولی

را به تصرف درآورد.

در سال‌های نخست سده نهم هجری قمری، بایزید ایلدرم

سلطان عثمانی، از تیمور لنگ شکست خورد و اسیر شد.

تیمور لنگ افراد بسیاری را از ترکیه اسیر کرد تا به مناطق

دیگر ببرد، ولی به درخواست خواجه علی سیاهپوش آنان را رها کرد

بدین ترتیب این افراد ناحیه شیعه‌نشین بزرگی را در

کشورعثمانی به وجود آوردند و بسیاری از آنان در زمان

شاه اسماعیل یکم صفوی به ایران آمدند و جزئی از

قزلباش‌ها شدند.

در سال ۸۳۲ ه‍. خ (۱۴۵۳میلادی)، سلطان محمد فاتح

توانست به زندگی هزار ساله امپراتوری بیزانس (امپراتوری

روم شرقی) پایان دهد. فتح درخشان او، تسخیر قسطنطنیه

(کنستانتین) پایتخت بیزانس بود، که از آن پس استانبول

(اسلامبول) نامیده شد. این فتح مبدأ قرون جدید در تاریخ

اروپا شناخته شده‌است.

کسی که حکومت عثمانی را به امپراتوری تبدیل کرد،

سلطان سلیم یکم ملقب به یاووز (مهیب) بود. وی در اوایل

سده نهم هجری قمری به پادشاهی رسید. او در طول

پادشاهی ۹ ساله خود شام، مصر، عراق، حجاز (غرب

عربستان)، و بخش‌هایی از بالکان (در جنوب شرق اروپا) را

به تصرف درآورد و خود را خلیفه مسلمانان نامید. همچنین

او کتاب‌های بسیاری را از مناطق متصرف شده بدست آورد،

که اکنون زینت بخش کتابخانه‌های ترکیه‌است. سلطان

سلیم یکم در سال ۸۹۳ ه‍.خ (۹۲۰ق. /۱۵۱۴م) شاه اسماعیل

یکم را در جنگ چالدران شکست داد.

اوج قدرت عثمانی در زمان سلطان سلیمان یکم (قانونی)

پسر سلطان سلیم رخ داد. او مناطق بیشتری را به تصرف

درآورد و حتی به محاصره وین پرداخت. او در یکی از

جنگ‌هایش با شاه تهماسب صفوی، تا سلطانیه نیز

پیش‌آمد. پس از او امپراتوری عثمانی رو به انحطاط

گذاشت.

 

[محسا]

جمهوری ترکیه

امپراتوری عثمانی در جنگ اول جهانی از هم پاشید و مورد

تهاجم بریتانیا و متحدانش واقع شد. مصطفی کمال پاشابه

دلیل سازماندهی مقاومت ملی علیه دول خارجی قهرمان

ملی ترکیه گردید و توانست جمهوری ترکیه را در سال ۱۳۰۲
(۱۹۲۳) بر پایه اصل جدایی دین از سیاست بنا کند و ملقب

به آتاترک شد. وی خط لاتین را برای نوشتن زبان ترکی

مرسوم کرد و اقدامات بسیاری را برای صنعتی و غربی شدن ترکیه انجام داد

و دوره نوینی را در ترکیه به وجود آورد. او نظام جمهوری

ترکیه را به صورت یک جمهوری مجلس محور (پارلمانی)

تأسیس کرد و با ایجاد مجلس بزرگ میهنی ترکیه، دولت را
در برابر مجلس میهنی مسئول ساخت. آتاترک مؤسس و

رهبر حزب خلق جمهوری‌خواه ترکیه بود و به مدت پانزده

سال و به صورت مادام العمر ریاست جمهوری ترکیه را بر

عهده داشت.

در دوران اقتدار آتاترک و امین و پشتیبان او عصمت اینونو
که از آن به عنوان دوران تک حزبی یاد می‌شود، سیمایی از

اقتدار سیاسی ملی گرایانه به نمایش گذاشته شد که ابایی

از نژادپرستی و ترویج پان‌ترکیسم و به انزوا راندن اسلام و

قومیت‌ها نداشت.[۳] بعد از یک دوران تک‌حزبی در سال

۱۳۲۹ (۱۹۵۰) حزب دمکرات از گروه سیاسی مخالف قدرت را

بدست گرفت و به تعداد احزاب اضافه شد، ولی آزادی

سیاسی با دوره‌هایی از کودتاهای نظامیان در سال‌های

۱۳۳۹، ۱۳۵۰ و ۱۳۵۹ شکسته شد. در سال ۱۳۵۳ ترکیه با

دخالت نظامی خود علیه کودتای یونانیان در قبرس مانع از

الحاق قبرس به یونان شد. در سال ۱۳۷۵ باز نیروهای

نظامی دولتی را که با برنامه‌های اسلامی روی کار آمده بود،
ساقط کرد. از سال ۱۳۶۳ (۱۹۸۴) تاکنون حزب کارگران

کردستان و حکومت ترکیه درگیری‌های نظامی بسیاری

داشته‌اند که باعث مرگ بیش از ۴۵ هزار تن گردیده‌است.

ترکیه در سال ۱۳۲۵ به عضویت سازمان ملل درآمد و در

سال ۱۳۳۱ به ناتو پیوست. ترکیه عضو جنبی جامعه اروپا

است و اکنون با اجرای اصلاحاتی سعی در تحکیم و تقویت

مردمسالاری و اقتصاد خود دارد تا بتواند مذاکرات برای

عضویت در اتحادیه اروپا را آغاز نماید.