آموزشی تحلیل و تجزیه تابلوی شام آخر داوینچی

[elena_ar]

تابلوی شام آخر اثر لئوناردو داوینچی یکی از شاهکارهای تاریخ هنر جهان به شمار می‌رود که آخرین شب زندگی مسیح پیش از به صلیب کشیده شدن را به تصویر کشیده است. رویداد24 در این مقاله به قلم علیرضا نجفی بررسی کرده که اهمیت شام آخر در چیست و فیلسوفان بزرگ درباره آن چه گفته‌اند.

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: «شام آخر صرفا تجسمی از یک واقعه دینی نیست، بلکه تاملی ژرف در باب حقیقت وجود انسان، پیچیدگی ارتباطات انسانی و تنش بنیادین امور الهی و بشری است.»

 

[elena_ar]

تابلوی شام آخر یکی از روایات مهم و دراماتیک مسیحیت را ترسیم می‌کند. بر اساس روایتی که در اناجیل آمده، عیسی مسیح در شب پیش از به صلیب کشیده شدن، یک وعده غذا با شاگردانش صرف کرد. عیسی در آن شب سخنان مهمی زد و گفت خون او روی صلیب ریخته شد تا بهای گناهان بشر پرداخت شود. پس از آن پیاله‌ای شراب به‌دست شاگردانش داد و گفت همگی از آن بنوشند.

 

[elena_ar]

سپس نان را برداشت و آن را پاره کرد و به ایشان داد و گفت: «این بدن من است که در راه شما فدا می‌شود. این را به یاد من بجا آرید.» به همین ترتیب، پس از شام پیاله‌ای دیگر به ایشان داد و گفت: «این پیاله، نشانهٔ پیمان تازه خداست که با خون من مهر می‌شود، خونی که برای نجات شما ریخته می‌شود.»

 

[elena_ar]

مسیحیان این سخنان و اعمال عیسی را با مراسم «عشای ربانی» تکریم می‌کنند و اعتقاد دارند شرابی که در این مراسم می‌نوشند خون عیسی و نانی که می‌خورند بدن عیسی است و با این کار جسم خود را با گوشت و خون عیسی متبرک خواهند کرد. در فصل ششم «انجیل یوحنا» عیسی مسیح خطاب به حواریون چنین می‌گوید: «من نان حیات هستم. هر که نزد من آید، دیگر گرسنه نخواهد شد و کسانی که به من ایمان آورند، هرگز تشنه نخواهند گردید. آن نان زنده که از آسمان نازل شد، منم. هر که از این نان بخورد، تا ابد زنده می‌ماند. این نان در واقع همان بدن من است که فدا می‌کنم تا مردم نجات یابند. ولی کسی که بدنم را بخورد و خونم را بنوشد زندگی جاوید دارد، و من در روز قیامت او را زنده خواهم ساخت. چون بدنم خوراک واقعی و خونم نوشیدنی واقعی است»

 

[elena_ar]

عیسی مسیح همچنین در آن شب از اعدام قریب‌الوقوع خود گفت و به حواریون خود اعلام کرد یکی از آن‌ها به وی خ*یانت خواهد کرد. شام آخر به سفارش صومعه فرقه دومینیکن‌ها کشیده شد تا سالن غذاخوری صومعه را مزین کند. لئوناردو داوینچی منظر این نقاشی را با تمرکز بر قسمت بالایی سالن غذاخوری کشیده است و نصب آن در غذاخوری صومعه به گونه‌ای است که گویی نقاشی امتداد سالن غذا خوری است و شخصیت‌های تابلو حضوری زنده در سالن دارند.

 

[elena_ar]

به گزارش رویداد۲۴ یادآوری و تجسم شام آخر می‌بایست در برابر چشمان راهب‌های صومعه و هنگامی که آن‌ها برای صرف غذا به دور هم جمع بودند به نمایش در می‌آمد. اجرای لئوناردو از صحنه شام آخر مسیح بی‌نظیر است و طیف وسیعی از واکنش‌های انسانی به سخن مسیح -که از خ*یانت غریب الوقوع یکی از یارانش می‌گوید- را نشان می‌دهد.

 

[elena_ar]

داوینچی برای کشیدن این تابلو به کتاب مقدس رجوع کرد. در «انجیل متی» می‌خوانیم مسیح در واپسین شام خود به حواریون گفت «حقیقتی را بر شما آشکار می‌کنم، که یکی از شما مرا تسلیم خواهد کرد.» این جمله باعث اندوه و شگفتی حواریون شده و هر یک به عیسی گفتند: «خداوندا آیا من آنم؟» و هر کدام در شک فرو رفتند.

 

[elena_ar]

ادامه ماجرا را در انجیل یوحنا چنین می‌خوانیم: «شاگردان به یکدیگر نگاه می‌کردند و حیران بودند که این را درباره که می‌گوید. یکی از شاگردان عیسی به سی*ن*ه او تکیه زده بود و عیسی او را محبت می‌نمود. شمعون پطرس به او اشاره کرد که بپرسد درباره کِه این را گفت. پس او در آغوش عیسی افتاده، بدو گفت، خداوندا کدام است؟ عیسی جواب داد، آن است که من لقمه را در طعام فرو برده بدو می‌دهم. پس عیسی لقمه را در طعام فرو برده و به یهودای اسخریوطی داد.» (یوحنا، باب سیزدهم، آیات ۲۱ تا ۲۶)

 

[elena_ar]

به تعبیر ارنست گامبریچ، این پرسش و پاسخ‌ها و اشاره کردن‌ها به صحنه حرکت می‌دهد و داوینچی در اثر خویش این متحرک بودن را به خوبی بیان کرده است. زمانی که مسیح جملات خود را می‌گوید، حواریون وحشت‌زده شده و خود را عقب می‌کشند. برخی از آن‌ها گویی بر عشق و بی‌گناهی خود تاکید می‌کنند و برخی با یکدیگر بحث می‌کنند که منظور سرورمان کیست و برخی دیگر مانند پطرس و یوحنا گویی منتظرند مسیح بگوید که منظورش کیست. در میان یاران عیسی، فقط یهوداست که خونسرد به نظر می‌رسد. او سوالی نمی‌پرسد و فقط با تحیر و خشم به مسیح می‌نگرد.

 

[elena_ar]

شخصیت‌های تابلوی شام آخر​

ناتانائیل: یار وفادار عیسی مسیح که به دلیل حمایت از دین و خدای عیسی زنده زنده پوست کنده شد.

یعقوب پسر جلفا: که با نام یعقوب کوچک نیز شناخته می‌شود. برخی او را برادر عیسی و پسر مریم و یوسف نجار می‌داند. اندریاس قدیس: دیگر حواری و یار نزدیک عیسی که پس از عیسی به صلیب X کشیده شد. این ایکس روی پرچم اسکاتلند و بریتانیا دیده می‌شود چرا که اندریاس قدیس حامی این سرزمین است.

یهودا اسخریوطی: شاگرد خائن عیسی مسیح و دلیل اصلی صلیب کشیده شدن وی که مکان عیسی را به رومیان نشان داد. از او به عنوان نماد پستی و خ*یانت بسیار یاد می‌شود. وی در عوض ۳۰ سکه نقره مکان عیسی را نشان داد، اما پس از آن بسیار پشیمان شد و عذر خواهی بسیار کرد و خود را بعد از مصلوب شدن عیسی حلق‌آویز کرد.

پطرس: یار محبوب عیسی که بعد از عیسی اولین پاپ و برگزیده است. او را موسس کلیسای رم و انتکیه می‌دانند. آرامگاه وی در زیر کلیسای واتیکان است.

یوحنا: محبوب‌ترین حواری نزد عیسی که انجیل او یکی از معتبرترین انجیل‌ها در دین مسحیت نیز به شمار می‌رود. مسیح بر صلیب این سخن را گفت که «مادر زین پس یوحنا پسر تو و‌ای یوحنا زین پس مادرم مریم مادر توست.»

توما: حواری و یار عیسی که پس از رستاخیز نخست عیسی به زنده شدنش شک کرد و برای باور این موضوع انگشت خود را به درون زخم‌های عیسی فرو برد.

برنابا: یوسف معروف به بَرنابا یا بارناباس از یهودی‌های اورشلیم بود که به عیسی مسیح ایمان آورد. او مزرعه‌اش را فروخت و وجه آن را به عیسی تقدیم کرد.