آموزشی ترجمه روان و سلیس یک متن

[-pariya-]

در ترجمه یک مقاله به زبان ساده، جدا از رعایت اصول تکنیکی ترجمه، مترجم باید ابتدا با موضوع متن آشنا باشد. شاید بارها شده باشد که مقاله یا متنی را به شما سپرده باشند، اما چون در آن زمینه تخصص یا اطلاعاتی نداشتید، نتوانستید آن چنان که باید متن را ترجمه کنید. اما سؤال دیگر این است که اگر بر موضوع اشراف داشته باشیم، چطور می‌توانیم متن را روان ترجمه کنیم؟ یک ترجمه روان چه خصوصیاتی دارد؟ در ادامه خصوصیات یک ترجمه روان را با هم مرور می‌کنیم.

 

[-pariya-]

۱) درک کامل پیش از ترجمه
گاهی مترجم پیش از اینکه جمله یا عبارتی را ترجمه کند، آن را به‌درستی درک نمی‌کند و سپس با درک سطحی خود ترجمه را شروع می‌کند. شاید این کار در بعضی مواقع سبب ترجمه اشتباه نشود، اما در جملات طولانی یا پیچیده قطعاً درک ناقص جمله سبب ترجمه اشتباه می‌شود.

 

[-pariya-]

حتی ممکن است برخی جملات دو مفهوم موازی را به ذهن مترجم بیاورند و هر دو مفهوم به‌ظاهر درست و بامعنا باشند، اما در آن متن منظور نویسنده فقط یکی از دو معنا باشد. در این گونه مواقع، مترجم باید ابتدا آن بند یا حتی کل متن را کامل بخواند تا اول متوجه مطلب شود و سپس ترجمه را آغاز کند. این گونه اشتباهات در ترجمه بسیار رایج هستند و حتی مترجمین باتجربه هم گاهی مرتکب چنین اشتباهی می‌شوند و امری ناگزیر است.

 

[-pariya-]

۲) مطالعه درباره موضوع
هر ساله کتاب‌های زیادی به زبان فارسی ترجمه می‌شود و فقط برخی از آنها پرفروش می‌شوند و در بین مردم اسم درمی آورند. شاید برایتان سؤال باشد که علت پرفروش نشدن برخی ترجمه‌ها چیست؟
یقیناً تمام مترجمینی که دست به ترجمه کتاب می‌زنند از قوانین اولیه و تکنیکی آن مطلع‌اند اما همه‌ی آنها درباره‌ی موضوع متن مطالعات کافی نداشته‌اند.

 

[-pariya-]

وقتی درباره‌ی موضوعی از قبل مطالعه کرده باشید و بدانید دقیقاً درباره چه چیزی صحبت می‌کند، راحت‌تر می‌توانید مطلب را به خواننده برسانید. خصوصاً در متون تخصصی، این امر بسیار مهم است. زیرا در اغلب این متون، واژگان تخصصی بسیاری دیده می‌شود که مترجم بدون دانش قبلی نمی‌تواند مفهوم واژه را به خواننده بفهماند یا از معادل‌هایی استفاده می‌کند که با اینکه درست هستند،

 

[-pariya-]

اما در آن حوزه رواج ندارند و خواننده با مشاهده این نوع واژگان متوجه می‌شود که مترجم هیچ آشنایی با موضوع متن نداشته است و ممکن است از خواندن آن کتاب یا مقاله منصرف شود و سراغ مرجع دیگری برود. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از ورود به ترجمه، در هر حوزه‌ای ابتدا کمی با موضوع آشنا شوید و سپس اگر در توانتان بود، ترجمه مقاله یا کتاب را آغاز کنید.

 

[-pariya-]

۳) پرهیز از اضافه‌گویی
در ترجمه کتاب و مقالات، مترجم هرگز نباید بیش از اندازه جملات را بلند کند یا از خود چیزی بگوید که ضرورتی نداشته باشد. شما باید به عنوان مترجم فقط منظور و فحوای متن را به شکلی گویا و کوتاه به مخاطب برسانید. بنابراین، نباید به دنبال حشو و اضافه‌گویی باشید.

 

[-pariya-]

نویسندگان کتابها معمولاً اگر برای بخشی از جمله نیاز به توضیح اضافی باشد، یا توضیح را در جمله می‌گنجانند و یا در پانویس کتاب می‌آورند. شما نیز به عنوان مترجم می‌بایست از نویسنده پیروی کنید و مطلبی که از صحت آن اطمینان ندارید یا سبب طولانی شدن غیرضروری جمله می‌شود، به ترجمه اضافه نکنید.

 

[-pariya-]

۴) توجه به فرهنگ و زبان مقصد
گاهی اوقات فقط جمله‌بندی و انتخاب واژگان مناسب باعث ارتقای کیفیت ترجمه نمی‌شوند. مترجم باید جدا از دستور زبان، به فرهنگ و زبان مقصد هم توجه کند. مثلاً اگر قرار است جمله «همیشه اتاقتان را تمیز کنید» را به زبان انگلیسی برگردانید، بهتر است به جای اینکه بگویید “Always clean up your room”، بگویید “Keep clean your room”.

 

[-pariya-]

درست است که ترجمه اول به لحاظ دستوری مشکلی ندارد، اما جمله دوم در فرهنگ انگلیسی بیشتر رواج دارد و یک انگلیسی‌زبان با جمله دوم انس بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین، استفاده از افعال و کلمات رایج در زبان مقصد در ترجمه روان بسیار مهم و مؤثر است