آموزشی جناس زاید

[BALLERINA]

در جناس زاید یا افزایشی، که به نوعی می‌توان آن را جناس ناقص نیز در نظر گرفت، دست کم یکی از چند کلمه نسبت به کلمات دیگر یک حرف بیشتر دارد. برای مثال، در بیت زیر از حافظ، «جان» و «جهان» جناس زاید یا افزایشی دارند:

جان بی جمال جانان میل جهان ندارد
هرکس که این ندارد حقا که آن ندارد​

 

[BALLERINA]

جناس زاید(افزایشی)

«جناس زاید» آن است که یکی از کلمات متجانس را حرفی بر دیگری زیادت باشد و آن حرف زاید، گاه در اول کلمه باشد. مانند: (طاعت و اطاعت، صاف و مصاف، تاب و عتاب). گاهی آن زیادت در آخر کلمه باشد. مانند: (خام و خامه، جام و جامه، نام و نامه). گاه زیادت در وسط کلمه باشد مانند:
(کف و کنَف، نرد و نبَرد، قامت و قیامت)

 

[BALLERINA]

در بیت زیر، میان واژگان «کوه» و «شکوه» جناس زاید هست.

اگر پای در دامن آری چو کوه
سرت ز آسمان بگذرد در شکوه​

بوستان سعدی​

 

[BALLERINA]

مثالی دیگر؛

در این بیت، میان واژگان «لطیفه» و «لطیف» جناس زاید هست.

به یکی لطیفه گفتی ببرم هزار دل را
نه چنان لطیف باشد که دلی نگاه داری​

سعدی​