آموزشی حفاظت شیمیایی پوست

[Ramina.p]

اطلاعات اولیه
پوست ، ساختار پروتئینی دارد. پوست ، همچون اندامهای دیگر بدن ، بافت یکسان ندارد و ‏ساختار آن چند وظیفه مهم انجام می‌دهد که عبارتند از حفاظت ، احساس دفع و کنترل ‏دمای بدن. بخش خارجی شده که استراتوم (کورنیم) یا لایه شاخی نامیده می‌شود، ‏جایی است که غالب مواد آرایشی در آنجا بر پوست اثر می کنند. لایه شاخی بطور ‏عمده از سلولهای مرده تشکیل شده است و رطوبتی در حدود 10% دارد.br>
پروتیین اصلی ، لایه شاخی کراتین است که از 22 آمینو اسید گوناگون ترکیب یافته است. ‏ساختمان آن به گونه ای است که در آب ، نامحلول است، اما در مقابل آب ، اندکی نفوذپذیری ‏دارد. پوست اگر خشک باشد ایجاد ناراحتی می‌کند و پوست بیش از حد مرطوب هم ‏میزبان خوبی برای جانداران قارچی است. نوعی ترشح روغنی شکل بنام سبوم توسط ‏غده‌های سباسه ترشح می‌شود که پوست را در برابر از دست رفتن رطوبت زیاد و ‏خشک شدن محافظت می‌کند.‏

برای کنترل رطوبت موجود در لایه شاخی و جلوگیری از خشک شدن و پوست اندازی ‏سریع ، می‌توان مواد رطوبت‌زا به پوست افزود. پوست عادی ، اندکی اسیدی و ‏PH‏ آن ‏حدود 4است. انواع فراورده‌های شیمیایی برای پوست که برای بهداشت ، زیبایی و ‏خوشبویی پوست بکار می‌روند، در زیر آمده است.‏

 

[Ramina.p]

کِرم‌ها
کرم‌ها ، معمولا امولسیونهایی از نوع روغن در آب یا از نوع آب در روغن هستند. امولسیون ‏بطور کلی ، محلول معلق کلوییدی یک مایع در مایع دیگر است. امولسیون روغن در آب ‏قطرکهای ریز یک ماده ، ماهیت روغنی یا مومی است که در سراسر یک محلول آبی ‏پراکنده است (شیر همگن شده نمونه این نوع امولسیون است). امولسیون آب در روغن ‏، قطرکهای ریز آب است که در سراسر نوعی روغن پراکنده است (نفت طبیعی و کره ذوب ‏شده ، نمونه هایی از این نوع امولسیون‌اند).

دست آغشته به امولسیون روغن در آب با ‏آب معمولی شسته می‌شود، اما امولسیون آب در روغن ، یک سطح چرب و دافع آب در ‏دستها ایجاد می‌کند.‏ کرم دست ، در اصل امولسیونی از گلاب در مخلوطی از روغن بادام و موم زنبور بوده است. ‏بعدا اجزای دیگری به آن اضافه می‌شد تا امولسیون پایدارتری تولید شود. نمونه یک کرم خوب ، مرکب از روغن بادام 35% ، موم زنبور 12% ، لانولین 15% ، اسپرماستی (روغن ‏سر نهنگ) 8% و گلاب قوی 30% به جای قسمتی یا تمام روغن بادام روغن‌های دیگر را ‏می‌توان بکار برد. لانولین ، امولسیون را پایدار می‌کند. هرگونه محصول روغنی که ‏رطوبت پوست را حفظ کند یک محصول رطوبت‌زا خواهد بود.

کرم محو شونده ، محلول معلقی از اسید استئاریک در آب است که یک پایدار کننده ‏‏(امولسیون کننده) به آن اضافه شده است تا از جدا شدن اجزای آن جلوگیری کند. پایدار ‏کننده آن ممکن است صابونی مانند استئارات پتاسیم باشد. این کرمها واقعا محو نمی‌شوند، بلکه پوشش صاف و نازکی روی پوست ایجاد می‌کنند.

انواع کرمها را می‌توان به ‏عنوان پایه محصولات آراینده دیگر بکار برد، در این صورت اجزای دیگری به آنها افزوده ‏می‌شود تا خواص مطلوب را تولید کنند. مثلا ، اگر کلرید آلومینیوم آبپوشیده به کرم افزوده ‏شود خاصیت دفع بو پیدا می‌کند.‏

 

[Ramina.p]

ماتیک
پوست لب بالا از شاخی نازکی پوشیده شده و عاری از چربی است و بنابراین زود ‏خشک می‌شود. رطوبت لب معمولا از دهان تامین می شود. ماتیک علاوه بر جنبه ‏زیبایی ، در شرایط ناملایمی که بافت لب خشک می‌شود، به مرطوب نگهداشتن آن ‏کمک می‌کند.‏ ماتیک مرکب از محلول یا محلول معلقی از عوامل رنگ کننده در مخلوطی از هیدروکربنها ‏یا مشتقات هیدروکربنها ، یا هر دوی آنهاست که وزن مولکولی زیادی دارند.

محصول بدست ‏آمده باید به قدر کافی نرم باشد که وقتی روی لب فشرده می‌شود، قشر مسطح و ‏ملایمی ایجاد کند و این قشر نازک نباید به سهولت زیاد جدا شود یا ماده رنگین خود را از ‏دست بدهد. ماتیک را معطر می‌کنند تا بوی مطبوعی داشته باشد.‏ رنگ ماتیک معمولا از یک رنگینه (لاک) حاصل از رنگینه‌های ایوسین بدست می‌آید. لاک ، ‏رسوبی از یک یون فلزی (‏‏Ni3+ ‎‏ ، 3+‏CO‏ ، 3+Fe ) با یک رنگینه آلی است.

یون فلزی ، رنگ ‏یا تغییرات رنگ رنگینه را تشدید می‌کند و مانع حل شدن رنگینه می‌شود. دو رنگینه ‏مناسب که بطور مخلوط و با لاکهای مربوط به خود بکار برده شوند، دی بُر فلوئورسین ‏‏(قرمز ـ زرد) و تترا برمو فلوئورسین (ارغوانی) هستند.‏

 

[Ramina.p]

پودر صورت
پودر صورت برای آن بکار می رود که با پوشاندن ترشحات روغنی پوست که معمولا ‏ظاهری براق ایجاد می‌کنند، سیمای صورت را صاف و هموار کنند. این پودر باید بدون ‏کدری آشکار ، توانایی پوشانندگی و پنهان کردن داشته باشد. پودری که ظاهر مناسب ، ‏خواص چسبندگی ، خاصیت جذب ترشحات روغنی پوست و توانایی گستردگی و ‏پراکندگی داشته باشد، معمولا از چند جزء ساخته شده است. ‏

 

[Ramina.p]

لوسیونهای آفتابزدگی
طول موج‌های کوتاه نور فرابنفش خورشید برای پوست بسیار مضر است. بنابراین کسانی ‏که می‌خواهند حمام آفتاب بگیرند باید از این طول موجهای کوتاه دوری کنند و به نحوی ‏در معرض آفتاب قرار گیرند که طول موجهای بزرگتر و کم‌انرژی‌تر نور فرابنفش ، به تدریج ‏پوست آنها را قهوه‌ای کند. محصولات گوناگونی برای قهوه‌ای شدن پوست تهیه شده ‏است. بعضی از آنها لوسیونهایی هستند که بطور گزینشی ، پرتوهای فرابنفش پُرانرژی ‏آفتاب را می‌گیرند و بعضی دیگر ، اساسا پوست را به رنگ قهوه‌ای روشن در می‌آورند.‏

لوسیونهایی که پرتوهای فرابنفش را می‌گیرند، به گفته دقیق‌تر ، صافیها یا پرده‌های ‏خورشیدی هستند. اما اجزای آنها غالبا با مواد دیگر مخلوط می‌شوند تا لوسیونی تولید ‏شود که هم صافی باشد و هم رنگ قهوه‌ای ایجاد کند. یک جزء معمول در این محصولات ‏که برای جلوگیری از آفتاب سوختگی بکار می‌رود، ‏P‏ ـ اسید آمینو بنزوییک است.‏ PABA‏ ، مانند بیشتر ترکیبات آروماتیک ، در ناحیه فرابنفش طیف ، جذب قوی دارد.

‏ پوست ، در جریان قهوه‌ای شدن در برابر آفتاب ، تحریک می‌شود تا تولید رنگ‌دانه ملانین ‏را افزایش دهد. درعین حال پوست زخیم می‌شود و مقاومت آن در برابر سوختگی عمیق ‏افزایش می‌یابد. موادی که برای تسکین درد آفتاب سوختگی مفید واقع می‌شوند، ‏محلولهای بی‌حسی موضعی مانند بتروکایین هستند.‏

 

[Ramina.p]

مواد دافع بو
حدود 2 میلیون غده عرق بر سطح بدن ، دست اندرکار تنظیم دمای بدن هستند. این ‏غده‌ها با ترشح آب که تبخیر آن ، اثر خنک کنندگی دارد، دمای بدن را تنظیم می‌کنند. از ‏این تبخیر اجزای جامدی به جای می‌ماند که عمدتا سدیم کلرید و مقادیر کمتری پروتئین ‏و دیگر مواد مرکب آلی است. بوی بدن ، بیشتر از آمین‌ها و مواد حاصل از هیدرولیز روغن‌های ‏چرب (اسیدهای چرب ، آکرولئین و غیره) است که از بدن و از رشد باکتریایی در باقیمانده ‏حاصل از غده‌های عرق گسیل می‌یابند.

برای آنکه بدن انسان وظایف خود را به خوبی ‏انجام دهد، عمل تعریق هم امری عادی و هم ضروری است. خود عرق کاملا بی‌بو ‏است، اما محصولات تجزیه باکتریایی چنین نیستند.‏ مواد دافع بو از سه نوع عمده هستند: یک نوع آنها ، بطور مستقیم تعرق را می‌خشکانند یا به عنوان مواد منقبض کننده عمل می‌کنند. نوع دیگر آنها که بویی دارند و ‏بوی عرق را می‌پوشانند و بالاخره نوع سوم آنها که ترکیبات بودار را با واکنش شیمیایی ‏برطرف می‌کنند.

از جمله موادی که به عنوان قابض عمل می‌کنند، سولفات آلومینیوم ‏آبپوشیده ، کلرید آلومینیم آبپوشیده ، کلروهیدرات آلومینیم ( در واقع کلرو هیدروکسید آلومنیوم ) و الکلها ‏هستند. از جمله مواد مرکبی که به عنوان عوامل بی‌بو کننده عمل می‌کنند، روی ‏پروکسید ، روغن‌های اسانسی و عطرها و انواعی از مواد ضدعفونی کننده ملایم ‏هستند. روی پروکسید ، مواد مرکب بودار را با اکسید کردن آمین‌ها و ترکیبات اسیدهای ‏چرب برطرف می‌کند. روغن‌های اسانسی و عطرها ، یا بوها را جذب می‌کنند یا آنها را ‏می‌پوشانند و ضدعفونی کننده‌ها ، معمولا عوامل اکسید کننده یا کاهنده‌ای هستند که ‏باکتری‌های ایجاد کننده‌ بو را می‌کشند.‏