گردشگری داخلی خراسان جنوبی

[ASMA]

آینه خانه مفخم موزه اسناد و نسخه خطی
عمارات معروف به آیینه خانه مفخم یکی از یادمان های برجسته دوره قاجار در شهر بجنورد و منتهی الیه شمالی خیابان شریعتی قرار دارد، در دوره قاجار بنای آیینه خانه همراه با آثار دیگری از جمله عمارات مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه سردار مفخم را تشکیل می داده است.

این بنا در حدود ۱۳۰۰هجری همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم بجنورد ساخته شده و به عنوان فضای اداری و دیوانی برای انجام دیدارهای رسمی سردار با رجال سیاسی قاجار و نیز انجام مراسمات تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و غیره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.​

 

[ASMA]

خانه تاریخی جاجرمی ها
خانه جاجرمی ها واقع در بجنورد، اوایل خیابان طالقانی شرقی، کوچه جاجرمی از بناهای اواخر دوره قاجاری است که به استناد کتیبه موجود در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنای ساخته شده است. این بنای کوچک و زیبا با پلان مربع به حدود ۶۰۰ متر مربع مساحت، نمونه ارزشمندی از معماری سنتی و حیاط مرکزی است. درب چوبی آن و تمام پنجره ها و نورگیرهای به سمت حیاط باز می شود.

ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابیه ای طبقه بالا راه نیابد. قسمت فوقانی دیوار ایوان شرقی یک افریز تزیینی با کتیبه به خط نستعلیق دارد که در آن گزیده ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچبری شده است​

 

[ASMA]

مجموعه سبزه میدان
مجموعه تاریخی سبزه میدان واقع در میدان شهید، اوایل خیابان ۱۷ شهریور، متشکل از یک کاروانسرا، حمام، راسته بازار و چند قهوه خانه از آثار تاریخی دوره قاجار، امروز به یکی از جاذبه های مهم گردشگری شهر بجنورد تبدیل شده است.
شاخص ترین اثر این مجموعه کاروانسرای سردار است که طرح کلی آن از یک میانسرا و ۳۴ حجره در اطراف آن تشکیل شده است.

بنای حمام تاریخی در شمال شرقی مجموعه قرار دارد. همچنین «فروشگاه صنایع دستی عطاران» و جز آن هم از قدیم الایام در سبزه میدان علاقه‌مندان و گردشگران انواع دست ساخت های محلی، دست دوخت های سنتی و غیر و عرضه می‌دارد.
همچنین بازار سنتی شهر بجنورد همین حدود است و نیز «چهارشنبه بازار» و «بازار پای توپ» اندکی بالاتر است که مردم را برای خرید لوازم ضروری زندگی، لبنیات و خشکبار اعلاء و گیاهان دارویی خراسان شمالی فرار می خواند.​

 

[ASMA]

شهر تاریخی بلقیس
ارگ نارین قلعه از آثار به‌جامانده در شهر تاریخی بلقیس اسفراین با قدمتی ۱۲۰۰ ساله، دومین بنای خشتی و گلی ایران و یکی از قطب‌های گردشگری خراسان شمالی محسوب می‌شود.
محدوده شهر تاریخی بلقیس که در واقع اسفراین کهن محسوب می‌شود قدمتی حدود چهار هزار سال دارد و در سه کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین قرارگرفته و ۱۸۰ هکتار وسعت دارد، در این منطقه در طول قرن‌ها همواره مردمی زیسته و تمدن آفریده‌اند و سپس با هجوم و دست درازی اقوام مختلف تخریب‌شده و بار دیگر از درون خاکسترهای جنگ و نفرت جوانه شهری جدید سر برآورده است.
بیشتر آنچه اکنون در این شهر تاریخی باقی‌مانده، آثار و بقایایی است که به دوره صفوی نسبت می‌دهند، اما شواهد و یافته‌های جدید تاریخی حاکی از آن است که دیرینگی شهر تاریخی بلقیس در شهرستان اسفراین به قرن دوم اسلامی می‌رسد.
مهم‌ترین اثر باقی‌مانده در شهر تاریخی بلقیس نارین قلعه است، نخستین دوره استقرار در ارگ پس از حمله مغول به این شهر برمی‌گردد و بعدازاین زمان دو بار در ارگ فعالیت‌های مرمتی و ساخت‌وساز در پیکره آن دیده می‌شود. ‌
خرابه‌های شهر بلقیس از اعصار مختلف شامل مجموعه آثار، بقایای ارگ و خندق، بخش‌هایی از حصار گرداگرد شهر و بقایای مقبره شیخ آذری و غیره تشکیل می‌شود، این اثر درسال ۸۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
ارگ آخرین بار توسط افغان‌ها به تصرف درآمد و به‌طور کامل تخریب شد، اما گفته می‌شود خانواده‌هایی به‌طور مستقل تا اواخر قاجار در این مکان زندگی می‌کرده‌اند.
اسفراین کهن (شهر بلقیس) پس‌ازاینکه در دوره صفوی رونق گرفت در سال ۱۷۳۱ میلادی توسط افغان‌ها تخریب شد و ساکنان آن شهر جدیدی را در نزدیکی شهر بلقیس ایجاد کردند.

ارگ بلقیس اسفراین پس از ارگ بم دومین بنای گلی ایران است که بر اساس اصول معماری ساسانی ساخته‌شده و مهم‌ترین مصالح به‌کاررفته در آن خشت و گل است. اسفراین به علت واقع‌شدن در شاهراه ورودی اقوام مهاجر به ایران ازجمله قوم مغول، ازبک‌ها، افغان‌ها و در طول قرون اسلامی بارها مورد دست درازی و تخریب این اقوام قرارگرفته و دوباره با کوشش مردم سخت‌کوش این دیار سر از خاک برافراشته و شکوفایی خود را بازیافته است.
این شهر که روزگاری در حاشیه جاده ابریشم قرار داشته است، جزو عظیم‌ترین میراث‌های خشتی ایران پس از ارگ بم به‌حساب می‌آید؛ بخش اعظمی از دیوار ارگ تاریخی بلقیس تاکنون از سوی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری مرمت‌شده و سایت موزه‌ها نیز در این محوطه تاریخی ایجادشده است.​

 

[ASMA]

رباط قلّی
رباط قلی یکی از باشکوه‌ترین کاروانسراهای خراسان شمالی واقع در بخش سنخواست شهرستان جاجرم و در میان دشت وسیعی است که شهر سنخواست و روستاهای قلی، گازان و... درآن قرار دارند. این بنای تاریخی در سه کیلومتری شرق روستای گازان و سه کیلومتری جنوب روستای قلی واقع شده است.
طرح کلی ربات قلی مستطیل است با چهار برج در چهار گوشه بنا و یک برج نیز در وسط ضلع شرقی قرار دارد.

بعد از ورودی از طریق یک فضای سرپوشیده چهارطاقی شکل به چهار طرف دسترسی می یابد. بارانداز یا حیاط کاروانسرا به صورت یک صحن چهار ایوانی در فرورفتگی ایوان جنوبی در محراب با بقایای گچبری که بی شک نمازخانه کاروانسرا بوده، قرار داشته است.
بر اساس آثار و شواهد کتیبه گچبری موجود بر سر در ورودی به خط ثلث که اکنون بکلی از بین رفته و نیز سبک و سیاق معماری و طرح کلی بنا، نما سازی داخل و خارج بنا و مصالح می‌توان این اثر را جزء آثار شاخص دوران تیموری به شمار آورد.​

 

[ASMA]

روستای توریستی اسفیدان
روستای توریستی اسفیدان در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی ایران واقع شده است. این روستا بافت مسکونی جالب توجهی دارد به طوری که خانه ها به صورت پلکانی در دامان کوه ساخته شده اند بر همین اساس اسفیدان به «ماسوله خراسان شمالی» شهرت یافته است.
از جاذبه های روستا به آبشار هِنَه ور، آبشار بارگاه، غارخزانه هِنَه ور، مقبره شیخ محمدرضا ربانی محمد معروف به حاج آخوند، بقعه امامزاده محمد بن باقر بن موسی بن جعفر(ع) می توان اشاره کرد.

صنایع دستی این روستا فرش های دستباف، صنایع چوبی، صنایع سفالی، قالی بافی بچه ها و چادر شب بافی است. از ورزش های رایج محلی کشتی با چوخه، تسمه تسمه، درنا، ریسمان کشی و پشتک را می توان نام برد.
غذاهای سنتی اسفیدان از جمله فتیر مسکه، آش پلو، قورمه، کاچی، آش قلیه، طرفداران زیادی دارد. همچنین موسیقی محلی شامل قشمه و دوتا و نیز مراسم محلی از جمله مراسم روز اول عید نوروز که نزدیک امامزاده نذری می دهند و مراسم روز ۱۳ بدر که به آبشار هنه ور می روند از ویژگی‌های برجسته اسفیدان قلمداد می‌شود. سوغات این روستای زیبا کشمش، بادام و گردو است.​

 

[ASMA]

روستای رویین
روستای تاریخی، سرسبز و زیبای رویین در فاصله ۲۷ کیلومتری شمال اسفراین واقع شده است. روستای هدف گردشگری و تاریخی هزار ساله، بافت تاریخی ثبتی، در دل باغات و مناظری چشم‌نواز امروز به مقصد گردشگری شناخته شده در شهرستان اسفراین تبدیل شده است.
خانه های سنتی روستای رویین به زیبایی چشم نوازی به صورت پلکانی مشرف بر یکدیگر ساخته شده اند به طوری که پشت بام منزل یکی، حیاط خانه دیگری است. رویین با ده ها کارگاه صنعتی چادر شب بافی، چتائی بافی، دستمال و حوله بافی به عنوان نخستین دهکده نساجی صنعتی ایران معروف شده است.
همچنین محصولات باغی روستا عبارتند از سیب، گلابی، گردو، انگور، هلو و زردآلو است و نیز بقعه امامزاده اسحاق علیه السلام و فرزند بزرگوارش سید عباس(ع) از دیگر جاذبه‌های روستا به شمار می‌روند.

سوغات محلی این روستا چادر شب، حوله سنتی، گردو، عسل و فراورده های دامی و باغی است.
حمام تاریخی روستا به موزه نساجی رویین تبدیل شده و نیز اخیرا اقامتگاه بوم گردی وصال رویان به عنوان نخستین اقامتگاه بوم گردی استان و نیز به کمپ گردشگری در این روستای تاریخی انتخاب شده است.​

 

[ASMA]

منطقه حفاظت شده و نمونه گردشگری گلیل
منطقه حفاظت شده گلیل و سرانی در فاصله ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر شیروان در نوار مرزی ایران و ترکمنستان واقع شده و طبیعت بکر و دست‌نخورده دارد. کوهستان این منطقه پوشش گیاهی متنوع و جنگلی تنک و به ویژه ارس های کم نظیر دارد. انواع گونه های وحشی همچون قوچ، بزکوهی، غزال، پلنگ، گرگ و انواع پرندگان همچنین کبک، تیهو و غیره در آن زندگی می‌کنند.

این منطقه ییلاق عشایری کرمانج است و سیاه چادرهای زیبا و شیوه زندگی و آداب و رسوم و صنایع دستی آن ها در کنار مناظر چشم‌نواز کوه های سرسبز و بلند، گلیل را به یک منطقه ویژه گردشگری بدل ساخت است. سد گلیل نیز در دل این منطقه بکر به این جاذبه‌ها افزوده و چه بسیار روزها و مناسبت ها و برنامه های فرهنگی طبیعت دوستان شیروانی و گردشگران که در مجاورت و مشرف به چشم انداز سد و طبیعت پیرامونش به خاطراتی ماندگار تبدیل شده و در آینده نیز خواهد شد. این طبیعت زیبا همچنین به عنوان منطقه نمونه گردشگری تعیین و تصویب شده است.​

 

[ASMA]

سنگ نگاره کال جنگال​

​

​

یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ثبت شده در استان خراسان جنوبی سنگ نگاره کال جنگال در ۵ کیلومتری جنوب شهر خوسف و متعلق به دوره اشکانی است که در بررسی‌های جدید ۱۴ سنگ نگاره در نزدیکی آن شناسایی شده‌است.سنگ نگاره کال جنگال شهرستان خوسف در بیرجند با قدمت چند هزار ساله خود شما را به عمق تاریخ می‌برد به طوری که شما در این مجموعه جدال شاهزاده هخامنشی با شیر را در سنگ نگاره های کال جنگال نظاره کنید.نقش‌های که بر روی سنگ نگاره‌ کال جنگال حک شده، صحنه مبارزه و جدال یک مرد پارتی بدون صلاح با شیر را نشان می‌دهد به همین دلیل نام این محل را کال جنگال نهاده‌اند، زیرا در گویش بیرجندی کال به معنی چال و گودی است و جنگال به معنی جنگجو عنوان می‌شود. مجموعه سنگ نگاره‌های کال جنگال یکی از آثار طبیعی شهرستان خوسف به شمار می‌رود که 11 کتیبه مختلف یک تا 13 سطری را گه در نقاط مختلف در پراکنده شدند را در خود جای داده است.این سنگ نگاره‌ها در 5 کیلومتری شهر خوسف در دو طرف دره‌ای به نام کال جنگال در دل کوه رچ که از قله‌های رشته‌کوه باقران است قرار دارد. در سنگ نگاره‌های کال جنگال عکس‌ها و نوشته‌هایی را می‌بینید که به زبان پهلوی است و سه نقش دارد. این نوشته‌ها بر روی سطح سنگ‌های صاف و با رنگ قهوه‌ای که در جبهه‌ی جنوبی و شمالی دره قرار دارند نگاشته شده است. سنگ نگاره کال جنگال در آذرماه 1378 با شماره ثبت 2532 در لیست آثار ملی ثبت شده ایران قرار گرفت.​

 

[ASMA]

آبشار چهارده​

آبشارهای چهارده در مسیر کوهنوردی قله باقران در جنوب شهرستان بیرجند واقع شده و از حدود هشتاد آبشار کوچک و بزرگ متفاوت تشکیل شده است که مسیری مناسب جهت آبشار نوردی و سنگنوردی به حساب می آید. وجود این همه آب در کنار کویر گوارایی و خنکی آن، نظر هر بیننده ای را جلب می کند. لازم به ذکر است که در نزدیکی روستای چارده پایین نیز آبشار کوچکی در کنار یک امامزاده قدیمی به نام سلطان شیخ حسین واقع گشته که محل تجمع و استراحت خانواده ها است و برای دسترسی به آبشارهای اصلی چارده نیاز به دو ساعت کوهنوردی و گذشتن از موانع سخت است. چارده نام روستایی است که در پنج کیلومتری جنوب شهر بیرجند واقع شده و از انتهای خیابان غفاری و پس از گذشتن از یک مجتمع دانشگاهی، قابل دسترسی است. این روستای کوچک محل عبور کوهنوردان و عاشقان طبیعت جهت دسترسی ارتفاعات باقران است. باقران، نام قله و رشته کوهی است که از غرب به شرق کشیده شده و همچون دیواره ای مستحکم شهرستان بیرجند را احاطه کرده است. این رشته کوه از چشمه سارها و قلعه های زیادی تشکیل شده و تاریخی کهن دارد. نام دیگر این قله، النگ آتش است.

​

​