مردم شناسی ایران خصوصیات مردم یزد

[Ayumi]

هفت سین جشن نوروز در یزد​

هفت سین جشن نوروز در یزد مانند تمام ایران بر پا می شود و مهم ترین نماد نوروز هم به حساب می آید. سفره هفت سین در یزد مشابه دیگر سفره های هفت سین در ایران است. سفره هفت سین هم یکی از نمادهای آداب و رسوم یزد در جشن نوروز است. رسم هدیه دادن و عیدی دادن هم چنان در ایران پا برجا است. بیشتر پدرهای خانواده های یزدی هم در گذشته عسل و چند سکه را به اعضای خانواده هدیه می دادند و جالب است بدانید که اگر جزو طبقه تجار بودند سکه نقره و طلا را هدیه می داند.

 

[Ayumi]

خانه تکانی در یزد​

زرتشتی ها اعتقاد دارند که ۱۰ روز مانده به سال جدید روح رفتگان از دنیا به زمین می آیند و روان آن ها تا ده روز پس از سال نو در زمین است و سپس به جایگاه اصلی خود می روند به همین دلیل باید خانه بسیار تمیز باشد. خانه تکانی در یزد هم چنان با این دیدگاهی هم چنان انجام می شود و ده روز قبل از آغاز سال نو با برپایی میزبانی سال نو و زوان رفتگان آن را تمیز می کنند. یکی دیگر از آداب و رسوم یزد در زمینه خانه تکانی که هم چنان در برخی محله های قدیمی انجام می شود شکستن کوزه است. پول مانده در قلک یا کوزه سفالی از پشت بام خانه در کوچه می اندازند. این پول را نیازمندها بر میدارند و اعتقاد دارند با بیرون کردن کوزه های سفالی کهنه نحسی اشیا هم از بین می رود.

 

[Ayumi]

روشن کردن آتش و پختن آش رشته​

برای سال نو یزدی ها آداب و رسوم ویژه ای دارند. در یزد رسم بر این است که خانواده ها اغلب آش رشته می پزنند و هر ک.س بر دیگ آش حاجت و آرزوی خود را می گوید. هم چنین از دیگر آداب و رسوم یزد در شب سال نو که جدا از جشن چهارشنبه سوری است برپایی روشن کردن آتش روی پشت بام خانه است. نمای شهر از دور روشن می شود و زیبایی وصف ناشدنی را دارد و اسپند برای دوری از زخم چشم در آتش می ریزند. برخی سیب زمینی در آتش می گذارند که یزدی ها به آن کلوخک می گویند و دورهم سیب زمینی ها آتش پز شده را نوش جان می کنند. روشن کردن آتش و پختن آش رشته دو رسمی که برای سال نو هم چنان برگزار می شود.

 

[Ayumi]

مراسم محرم در شهر یزد​

یکی از مراسم هایی بسیار مهم که در شهر یزد که توسط شیعیان شهر برپا می شود مراسم محرم در شهر یزد است. این مراسم در در کمال شکوه و نظم برپا می شود و از روز اول محرم تا دهم محرم که روز شهید شدن امام سوم شیعیان است انجام می شود. در این بخش آداب و رسوم یزد برای عزاداری در محرم بسیار اهمیت دارد. چاووش خوانی یکی از مراسم بسیاری قدیمی در یزد بوده است که خواننده خوش آواز مرتبط با دستگاه آواز ایرانی سروده های در برای عزاداری سالار شهیدان در کوچه و پس کوچه می خوانده است. هدف چاووش خوانی خبر دار کردن مردم شهر از ماه محرم بوده است.

پرسه زنی همان دسته ها هئیت زنجیرزنی و سی*ن*ه زنی است که هر هیئتی به هئیت دیگر می روند و به عزدارای می پردازند و یزدی ها آن به پرسه زنی می گویند. هر هییئت که وارد محله جدیدی می شود هیئت دیگر به پیشوازش می آیند و از آن ها پذیرایی می کنند. نخل گردانی مراسم ویژه در محرم است که در ادامه توضیح می دهیم.

 

[Ayumi]

مراسم نخلگردانی​

یکی دیگه از مراسم که یزدیها درش شهرت دارد و این بار توسط شیعیان یزدی برگزار میشود، مراسم نخلگردانی است. احتمالا نام مراسم نخلگردانی را شنیدیه اید یا از تلوزیون دیده باشید.این مراسم به مناسبت شهادت امام حسین (ع) که امام سوم شیعیان برگزار می شود. عنصر اصلی این مراسم، اتاقک بزرگی از جنس چوبه که به نخل معروف است. این اتاقک چوبی، نمادی از تابوت پیکر امام سوم شیعیان و عزت و سرافرازیه و با اینکه از درخت گردو و سپیدار ساخته شده، به دلیل شباهتش به درخت نخل خرما، به نخل هم مشهور شد. این نخل با شاخه‌های درخت سرو، مورد، ترنج و شمشاد تزیین می شود.

درخت نخل و سرو در کنار هم پیام جاودانگی و تجدید حیات را نشان میدهند. مراسم نخلگردانی در روز دهم محرم توسط ساکنان شهر یزد گردانده می شود و یکی از باشکوه ترین آداب و رسوم یزد در ماه محرم است. نخل گردانی در اکثر شهرهای استان یزد، چون یزد، مبید، اردکان و چند شهر دیگر انجام می شود.

 

[Ayumi]

عید پسح​

از دیگر آداب و رسوم یزد که برای یهودی های یزدی است برپایی جشن عید پسح است. در این مراسم فقط یهودی ها شرکت می کنند و آزادی قوم یهود را از دست فراعنه مصری جشن می گیرند و هر ساله این مراسم در به صورت محدود در شهر یزد برگزار می شود. عید پسح بسیار برای کلیمی ها مهم است و یکی از جشن های اصلی آن ها به حساب می آید.

 

[Ayumi]

آداب و رسوم ازدواج در یزد​

بخشی از آداب و رسوم یزد دیگر مرتبط به آیین ها و دین ها نیست و سبک زندگی و شیوه ی آن ها است که هم چنان مانند گویش یزدی زنده است. در شهر یزد دو رسم برای ازدواج وجود دارد. یکی رسم روس کردن و دیگر جاخالی است. از آداب و رسوم ازدواج در یزد این است که بعد از مراسم خواستگاری و شیرینی خوری در مراسم عقد پارچه سفیدی بر بالای سر داماد و عروس گرفته می شود و شعرهای یزدی خوانده می شود که مضمون آن گرفتن مهر و محبت برای عروس و داماد است. سپس با نخ و سوزن پارچه را نشانه دوختن مهر و محبت یزد به هم می دوزند و به این مراسم روس کردن گفته می شود.

دو روز پس عروسی هم اقوام داماد و داماد به خانه عروس می روند و برایشان هدیه می برند که به این رسم هم جا خالی می گویند. سپس خانواده عروس و داماد مانند دیگر شهرهای ایران عروس و داماد را پا گشا می کنند و به خانه های یکدیگر دعوت می کنند. هم چنان این رسوم در شهر یزد برگزار می شود و به آن هم بسیار اهمیت میدهند.