معرفی کتاب خودشناسی در فلسفه فارابی: تحقیقی در نظریه تحقق و تحول «خود» فردی و جمعی"

[-pariya-]

سال: 1403
نوع سند: مقاله پیش چاپ
زبان: فارسی
این پژوهش با عنوان "خودشناسی در فلسفه فارابی: تحقیقی در نظریه تحقق و تحول «خود» فردی و جمعی" به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف نظریه فارابی در خصوص تحقق و تحول «خود» در دو سطح فردی و جمعی می پردازد.

 

[-pariya-]

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تبیین آراء فارابی در زمینه ویژگی های وجودی انسان، فعلیت «خود» در عرصه فردی و جمعی، و همچنین تاثیر منابع معرفتی و فلسفی بر اندیشه های او است.

 

[-pariya-]

این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است که به منظور تحلیل متون فلسفی فارابی و مقایسه آن با فلسفه یونانی، از روش های تطبیقی و تحلیلی استفاده شده است. برای تحقق این هدف، ابتدا به بررسی مفهوم خودشناسی در فلسفه یونانی پرداخته شده است.

 

[-pariya-]

سقراط با شعار معروف «خود را بشناس»، خودشناسی را معادل دانایی می دانست و آن را زیربنای فضایل اخلاقی معرفی می کرد. افلاطون نیز در تفسیر خود از خودشناسی، آن را در قالب شناخت روح و بازیابی حقایق فراموش شده در عالم مثل قرار می داد. ارسطو، خودشناسی را در حیطه اخلاق و در قالب فضیلت دوستی مطرح کرده و بر نقش عقل و میانه روی دررسیدن به فضیلت تاکید داشت

 

[-pariya-]

سپس، نظریه فارابی در باب خودشناسی موردبررسی قرارگرفته است. فارابی خود انسان را موجودی متجسد از مراتب مختلف عالم وجود می داند که عناصر مادی، عقلانی و الوهیتی در آن همزمان حضور دارند.

 

[-pariya-]

به عقیده او، خودشناسی از طریق عقل فعال و اتصال به مجردات ممکن می شود و سعادت انسان در گرو تجرد از ماده و رسیدن به کمال معنوی است. فارابی همچنین خودشناسی را بااخلاق و سیاست پیوند زده و سعادت فردی را به سعادت جمعی وابسته می داند.

 

[-pariya-]

او مدینه فاضله را به عنوان محیطی ایده آل برای کسب فضایل و رسیدن به سعادت معرفی کرده و نقش رئیس فاضل (فیلسوف یا نبی) را در هدایت جامعه به سوی کمال و سعادت برجسته می سازد.

 

[-pariya-]

نتایج این پژوهش نشان می دهد که فارابی با تلفیق فلسفه یونانی و مبانی اسلامی، نظریه ای جامع از خودشناسی ارائه کرده است که در آن خود فردی و جمعی به عنوان دو بعد مکمل یکدیگر در نظر گرفته می شوند. او خودشناسی را راهی برای نیل به سعادت قصوی می داند که تنها از طریق تعلیم، تربیت و زندگی در اجتماع فاضل امکان پذیر است.