نقد ادبی دلنوشته نغمه‌های دل | مهرداد معتمدالسادات کاربر انجمن رمان بوک

[STARLET]

بسمه تعالی
نویسنده عزیز ضمن درود و عرض وقت‌بخیری خدمت شما
سپاس‌گذاریم بابت اعتماد شما از نقد آثار خود در انجمن رمان بوک
*لطفا تا قبل از قرار‌گیری نقد توسط منتقد در این تایپک چیزی ارسال نکنید!
*همچنین پس از ارسال نقد این تایپک به مدت دو روز باز خواهد بود تا شما نظر خود را نسبت به نقد اعلام نمایید!
*در صورتی که از نقد خود ناراضی بودید یا شکایتی از تالار نقد داشتید، می‌توانید شکایت خود را ثبت کنید تا مورد بررسی قرار گیرد!


@مهرداد معتمدالسادات
منتقد: @mobina01
مدیر تالار ادبیات: @*aram* @SHAHDOKHT (: ​

 

[STARLET]

به نام خالق قلم
دلنوشته نغمه‌های دل
دلنویس‌: مهرداد متعمد السادات

عنوان: عنوان یک دلنوشته‌ باید در نگاه اول طوری باشد که خواننده هرچند کم و ناچیز به موضوع و ژانر دلنوشته پی ببرد، عنوان دلنوشته‌ی شما" نغمه های دل" می‌باشد. در نگاه اول این عنوان، دلنوشته‌ای با ژانر عاشقانه یا اجتماعی را بیان می‌کند. منظور از انتخاب نام چندان واضح نیست و خواننده برای درک این مطلب باید قسمتی از دلنوشته را بخواند تا متوجه علت انتخاب نام شود. عنوان دلنوشته باید از ترکیب کلماتی تشکیل شده باشد که علاوه بر تکراری نبودن، با یکدیگر ترکیب زیبایی ایجاد کرده و جذابیت داشته باشد. عنوان دلنوشته شما چند کلمه ای است. ترکیب کلمات انتخاب شده کلیشه‌ی زیادی دارد همچنین برای دلنوشته که یک اثر ادبی است بهتر است از عنوان‌های نسبتا کوتاه استفاده کرد زیرا ماندگاری بیشتری در ذهن خواننده دارند؛ عنوان شما با وجود چند کلمه ای بودن اندازه مناسبی دارد. نام انتخابی جذابیت نسبتا خوبی دارد اما اگر دلنویس عنوانی در نظر دارد که مقصود دلنوشته را بهتر می‌رساند و همچنین کلیشه ای نیست میتواند عنوان را عوض کند. نام‌های طولانی را به شرطی می‌توانیم از اندازه ان‌ها چشم پوشی کنیم که کلمات ترکیب ایجاد شده جذابیت خاصی داشته باشد.

ژانر: ژانر یک دلنوشته در واقع بیانگر این موضوع است که دلنوشته در چه حیطه و سبکی نگارش شده و چه احساساتی را در بر می‌گیرد. ژانرهای یک دلنوشته‌ با یکدیگر ارتباط کامل برقرار کنند. همچنین دلنویس باید در انتخاب ژانر دقت کافی به خرج دهد، ژانر یا ژانرهای انتخابی باید همگی در دلنوشته به طور یکسان و یکدست استفاده شده باشند. ژانر انتخابی شما اجتماعی است که با موضوع دلنوشته مرتبط است. ژانر انتخابی شما با مقدمه و محتوا ارتباط دارد و از عنوان هم می‌توان ژانرها را حدس زد. دلنوشته شما تک ژانری است. اگر نویسنده در یک پارت فقط غم و اندوه را به‌کار برده اما در بقیه پارت‌ها نه نیازی نیست که ژانر تراژدی را جزو ژانر‌ها قرار دهیم. در دلنوشته های چند ژانری باید ترتیب ژانر حفظ شده باشد. برای مثال اگر موضوع اصلی عاشقانه می‌باشد اما همراه خود موضوعات غمگین را دارد اول ژانر عاشقانه قرار می‌دهیم بعد تراژدی نه برعکس که چون دلنوشته شما تک ژانری است طبیعتاً این موارد منظور نمیشود.

مقدمه: مقدمه سرآغاز دلنوشته است و باید چکیده‌ای از احساسات به کار رفته در دلنوشته باشد. مقدمه در قدم اول باید عنوان و ژانر تطابق داشته باشد. اگر ژانرهای انتخابی عاشقانه_تراژدی هستند مقدمه می‌بایست با هردو ژانر ارتباط داشته باشد و هردو احساسات در ان به‌کار رفته باشد. با توجه به اینکه دلنوشته شما تک ژانر دارد به طبع ژانر اجتماعی در مقدمه دلنوشته به کار رفته است. مقدمه این دلنوشته با آثار دیگر متفاوت است و در واقع به معرفی اثر پرداخته است، لازم به ذکر است که ژانر خاصی ندارد. مقدمه شما با ژانر و عنوان ارتباط دارد و اما برخلاف انتظار از هیچ آرایه، زیبا نمایی ادبی، سخنان زیبا کلمات جدید و ... استفاده نشده! مقدمه باید جامع و کامل باشد، به بیانی دیگر اول و پایان حرف‌های گفته شده در مقدمه مشخص باشد. البته نباید زیادی واضح و روشن باشد. اگر حرفی یا موضوعی در ابتدای مقدمه ذکر شده، دلیل ان و نتایجی که به دنبال دارد باید در سطرهای بعدی مقدمه روشن شود. در خطوط مقدمه به نوعی علت انتخاب عنوان را نیز توضیح داده است. مقدمه‌ی اثر ادبی شما چکیده‌ای از محتوای دلنوشته است و مشخص می‌کند مخاطب در ادامه دلنوشته باید با چه چیزی روبرو شود. مقدمه از لحاظ گنگ یا واضح بودن، وضوح بسیاری دارد یعنی کاملا واضح است. بهار است مقدمه کمی گنگ تر باشد. همچنین برای دلنوشته که یک اثر ادبی است وجود آرایه بیشتر و کلمات زیبا و جدید

ضروری است!
در دل هر انسانی، دنیایی از احساسات نهفته است.احساساتی که گاهی آرام و گاهی طوفانی، همچون فصل‌های متغیر زندگی، در جان ما جریان می‌یابند.
این مجموعه دلنوشته، بازتابی از همین جهان درونی است.صفحاتی پر از لحظه‌های بی‌پایان، مناسبت‌های به یادماندنی، و اتفاقاتی که هر یک، رنگ و بوی خاص خود را دارند.

همان‌طور که اشاره شد مقدمه به گونه ای علت نامگذاری را شرح داده مقدمه دلنوشته از جذابیت نسبتا خوبی برخوردار است. مقدمه باید از اندازه مطلوبی برخوردار باشد تا خواننده خواندن ان خسته نشود. اندازه پیشنهادی برای مقدمه بین ۵ تا ۱۰ خط می‌باشد. مقدمه شما حدودا ۷ خط است که در بازه‌ی استانداردی قرار دارد. همچنین نیازی به اضافه یا کم کردن دلنوشته نیست دلنویس مقدمه ای جذاب و دلنشین را به قلم کشیده که تا حدودی باعث جذب مخاطب می‌شود.

انسجام: بین پارت‌های یک دلنوشته می‌بایست انسجام کاملا برقرار باشد. انسجام از ۳ لحاظ ادبی، نگارشی و محتوایی بررسی خواهد شد.
منظور از انسجام ادبی رعایت لحن دلنوشته و عدم پرش لحن است. ذلنوشته یک اثر ادبی است، بهتر است لحن تمامی پارت‌ها ادبی باشد زیرا خواننده با لحن ادبی بهتر می‌تواند احساسات را دریافت کند و به ژرف معنی و مفهوم دلنوشته پی ببرد. در دلنوشته شما انسجام ادبی تا حدی رعایت شده بود. گروه دلنوشته به زبان ادبی نگارش شده است اما از برخی کلمات استفاده شده که ادبی نیستند و گزینه ی مناسبی برای یه کار بردن در دلنوشته نیستند. در واقع دلنوشته شما با زبانی کاملا واضح نوشته شده است. هیچ کلمه ی ادبی وجود نداشت و در واقع دلنوشته فقط به زبان ادبی نوشته شده بود. انسجام محتوایی باید به گونه‌ای باشد که نویسنده در یک پارت ۳ خط قرار ندهد و در پارت بعدی ۶ یا ۷ خط. حجم پارت‌ها هیچ تاکیدی نیست که شبیه به هم باشند اما باید حجمی مشابه و نزدیک به هم داشته باشند. در این اثر نویسنده انسجام‌ محتوایی را نیز رعایت نکرده بود. پارت های دلنوشته حدودا بین ۳ الی ۷ خط است. دلنویس باید پارت ها را ویرایش و در هر پارت به تن اژه مطلوب و شبیه همی بنویسد. همچنین در انسجام محتوایی باید موضوع و احساسات به‌کار رفته در تمامی پارت‌ها یکسان و مشابه باشد. در واقع این انسجام قصد دارد احساسات نویسنده را در تمامی پارت‌ها به کار ببرد و عواطف دلنویس در تمام پارت‌ها به طور یکسان تقسیم کند. در بُعد دیگر این انسجام نیز نویسنده بهتر عمل کرده و بیان احساسات و عواطف کمی که در تمامی پارت ها تقریبا یکسان و مشابه بوده است. رعایت اصول نگارشی در زیبایی و ظاهر متن تاثیر بسیاری دارد. همچنین خوانش و انتقال مفهوم و احساسات را برای خواننده راحت می‌کند. علائم نگارشی خصوصا نقطه، نقطه‌ویرگول، سه نقطه و نقطه باید به درستی رعایت شوند.نیم فاصله‌ها باید رعایت شوند و غلط املایی دیده نشود. خوشبختانه در دلنوشته شما غلط املایی و ایراد نگارشی دیده نمیشد. از علائم نگارشی به جا استفاده کردید. بهتر است با توجه به اهمیت خوانش دلنوشته اصول نگارشی رعایت شود. در کل، در رابطه با علامت‌های نگارشی، ایرادات املایی و نیم فاصله و ... خوب عمل کرده‌اید.

هدف و ایده: هدف و ایده انتخابی نویسنده باید جدید و دور از کلیشه باشد، اما اگر مانند بسیاری از دلنوشته‌ها هدف اصلی کلیشه بود نویسنده حتما باید با مواردی که باعث زیبایی دلنوشته می‌شوند همراه با قلم نويسنده این کلیشگی دور شود. هدف و ایده شما کاملا واضح بود. دلنوشته در واقع دغدغه‌های امروزه را با زبانی بسیار ساده! به قلم کشیده است که این به قلم کسی کشیدن صرفا نوشتن بوده است. نوشته هایی که بهتر بود در قالب دیگری به قلم کشی
ده میشد.
دستور زبان: همانطور که در بالا هم اشاره کردیم دلنوشته یک اثر ادبی است و بهتر است که به لحن ادبی نگارش شود زیرا باعث زیبایی هرچه بیشتر متن می‌شود و در انتقال احساسات کمک می‌کند. در دلنوشته شما به نوعی از لحن ادبی استفاده شده و در تمامی پارت‌ها این لحن مشاهده می‌شود. قسمت بعدی در این رکن مورد بررسی قرار می‌گیرد ساختمان دلنوشته است. نویسنده گاهی می‌تواند برای زیبایی بیشتر دلنوشته خود جای ارکان جمله را جابه جا کند ( جابه‌جایی نهاد و مفعول) یا ( نهاد و فعل) و ... . اما این جابه‌جایی نباید به صورتی باشد که ساختمان جمله بهم بریزد و خواننده متوجه منظور نشود. دلنویس از این شیوه که بلاغی نام دارد استفاده‌ای نکرده.

دستور ادبی: استفاده از ارایه‌های ادبی و کلمات جدید متنوع در یک دلنوشته‌ کاملا اجباری هستند. در واقع این ارایه‌های ادبی هستند که یک متن ساده را تبدیل به متن ادبی می‌کنند. دقیقا همین مورد در دلنوشته شما دیده می‌شود. از هیچ آرایه ای استفاده نشده و متن به متن ادبی تبدیل نشده است. گویی قلم به دست و بدون آرایه ادبی متنی نوشته‌شده است. که بسیار در مورد دلنوشته حیرت انگیز است. اثری که آذابه نداشته باشد با متن ساده تفاوتی ندارد. هرچه بیشتر از ارایه‌های ادبی در دلنوشته استفاده شود بهتر و زیباتر خواهد بود. البته نویسنده باید توجه داشته باشد از آرایه‌ها با توجه به نوع متنش در جای مناسب از آن استفاده کند. منظور از نوع متن سبک ساده نویسی یا ادبیات ثقیل است. مشخصا ادبیاتی که متنش سنگین، ثقیل و پربار باشد به طبع به آرایه‌های بیشتری نیازمند است. دلنوشته شما به علت ثقیل بودن ترکیب کلمات نیاز به آرایه های بیشتری دارد. نویسنده باید سعی کند از ارایه‌های متنوعی بهره بگیرد و میزان استفاده را بالا ببرد نه اینکه در کل دلنوشته شاید یک یا دو ارایه‌ی تکراری استفاده شود. برخلاف انتظار منتقد از آرایه ای استفاده نشده. فقط چند آرایه در دلنوشته وجود داشت که آن چنان به چشم نمی آمد و متن نیازم مبرم به آرایه دارد.
تشخیص
بادهای خشمگین و بی‌رحم
اضافه تشبیهی
لوح وجودشان
تناسب
عطسه، سرماخوردگی، سرفه
حداقل در مورد آرایه چند مورد وجود داشت اما در مورد کلمات جدید هیچ کلمه جدیدی در دلنوشته وجود نداشت. اکیدا توصیه میشود برای پیشرفت قلم موارد گفته شده را رعایت کنید.
دلنویس عزیز، موفق باشید!​

 

[مهرداد معتمدالسادات]

دکتر مهشید مشیری فرهنگ‌نویس، مترجم، دارای دکتری زبانشناسی از دانشگاه سوربن که نویسنده ی نخستین فرهنگ الفبایی ـ قیاسی زبان فارسی نیز است، می گوید:
امروز آمدم «دلنوشته» را برای اولین بار وارد فرهنگ فارسی بکنم و برایش تعریف بنویسم با مولفه های معنایی زیر شاید بتوان تعریف آن را به دست آورد «دلنوشته» نوعی تک گویی نوشتاری، خواه نثر و خواه موزون است که از سر دلتنگی نوشته می شود؛ اصولا صمیمانه و صادقانه است. تعارف و خوشامدگویی ندارد. بازتاب احساس و اندیشۀ واقعی نویسنده است. هدف و ساختارِ از پیش تعیین شده ندارد؛ فرمایشی نیست؛ سفارشی نیست. نویسندۀ دلنوشته وقتی بخواهد بنویسد خواستنش خود به خودی است.
یعنی برای دل خودش می نویسد و در جستجوی «مخاطب خاص» نیست؛ دلنوشته از دل بر می آيد ولی جزمیت «لاجرم بر دل نشستن» را بر نمی تابد. زیرا سخنانی از دل بر خاسته ولی لاجرم بر دل ننشسته اند. و اما، دلنوشته های امروزی شاید به نوعی ادامه ی همان خطی است که بر دیواری نوشته می شد: «به یادگار نوشتم خطی ز دلتنگی در این زمانه ندیدم رفیق یکرنگی». خط دلتنگی معمولا دیوار نوشته بود. امضا نداشت. نویسندهاش معمولا ناشناس می ماند. فقط میشد حدس زد که این ناشناس، شاید خاطرخواه کسی است، شاید در عشق شکست خورده است، شاید در فراق است و انتظار میکشد، شاید از یاد رفته است. شاید تنهایش گذاشته اند، شاید به او نارو زده اند… هر چه هست دلش تنگ است، می نویسد تا از روزگار نامناسب، از محبوب ناسازگار، از رفیق نا شفیق، گلایه ای کرده باشد.
دلنوشته نویس قدیم دنبال «لایک» نبود، منتظر «کامنت» و «شِیر» نمی ماند. فقط به یادگار خطی ز دلتنگی مینوشت و بعد میرفت سراغ کار و کاسبی اش. نفر بعدی هم می آمد و آن هم به یادگار خطی ز دلتنگی مینوشت و دیوار پر میشد از یادگار نویسی های کلیشه ای ز دلتنگی. دلنوشته ی امروز هم تقریبا «خطی ز دلتنگی» است.
«دلنوشته نویس» می نویسد و اس ام اس میکند: «دلنوشته های کوتاه».یا پُست می کند روی وبلاگ یا در شبکۀ اجتماعی: «دلنوشته های زیبای عاشقانه» و «دلنوشته های پر معنی زندگی».
امروز فرض بر این است که دلنوشته ها را کسی یا کسانی می خوانند. گاهی دلنوشته های امروز راهی است که شاید دردمندی به تو راهی بیابد، با تو همدل شود، هم داستان شود و ...

 

[مهرداد معتمدالسادات]

علی مرادی نظرآبادی(ساده) سابقهء سه سال نویسندگی در فضای مجازی، نویسندهء بیش از صد و پنجاه داستان کوتاه از قبیل عاشقانه و اجتماعی، پیشگام در سبک جان بخشی به اشیاء بین نویسندگان مجازی که رمان "من مَحیا نیستم" از ایشان در دست چاپ است، می گوید:
دلنوشته همانطور که از اسمش پیداست، هیچ قاعده ی خاصی برای نوشتنش وجود ندارد و برای ابراز احساسات نویسنده است. برای نوشتن دلنوشته سواد خاصی نیاز نیست و حتی لازم نیست که رشتهء ادبیات خوانده باشیم. هر نوشتهء ادبی ممکن است دلنوشته(دلی) باشد اما هر دلنوشته ای ارزش ادبی ندارد. از نظر من ارزش ادبی هیچ ربطی به این که کتابی چاپ شود و حتی در بازهی زمانی کوتاه پرفروشترین باشد اما سال ها بعد هیچ یادی از آن نشود، ندارد. در واقع اثری دارای ارزش ادبی است که ماندگار شود.

 

[مهرداد معتمدالسادات]

علی قاسم پیوندی شاعر، رماننویس و یکی از نویسندگان رمان "سکه ای دو رو به نام زندگی" می گوید:
دلنوشته ی ادبی حاصل مونولوگی زاییده ی ذهن نویسنده است و اغلب از قواعد نثر پیروی می‌کند و اگر موزون باشد حاصل چینش اتفاقی کلمات است. دلنوشته اصول و مبانی از قبل تعیین شده‌ ندارد و تقریباً می‌توان گفت نویسنده با نوشتن کلماتی برآمده از امیال و آرزوهایش سر و کار دارد. از این جهت، کلمات از دل بر‌می‌آیند و بازتاب احساس صادقانه و اندیشه ی معمولی نویسنده‌اند.
دلنوشته معمولاً با اندکی کم و کاست از ذهن نویسنده به قلم او منتقل می‌شود و نویسنده تنها به دنبال افزودن حس اثر به وسیله ی صنایع ادبی و زبان‌بازی و ساده‌نویسی است. در واقع استفاده از تشبیهات و استعاره‌‌ها و... تنها برای درگیر کردن احساسات خواننده‌ است و از پیوستگی بی‌بهره. معمولا تصاویری که ممکن است به این روش به وجود آید منظور و معنا و مفهومی را _جز آنچه بیان می‌کنند_ نمی‌رسانند و دلنوشته دارای تصاویر اتفاقی، آنی و بدون ارتباط است. (آن هم اگر تصویری داشته باشد و فقط روایتی را نقل نکند!)
دلنوشته می‌تواند سطرهای زیبا و خیال‌انگیزی داشته باشد اما این سطر‌ها برآمده از ساختار نیستند و نمی‌توانند خواننده را در دنیای پشت کلمات همراهی کنند.برای دلنوشته مبانی مشخصی ارائه نشده است و به همین دلیل مثلاً نمی‌توان کسی را محکوم کرد که برای نوشتن آن از قواعد دستوری و نگارشی پیروی نمی‌کند اما بهتر است آن را در حوزه ی نثر بررسی کرد.در دلنوشته بسیار می‌بینیم که نویسنده زیاده‌گویی کرده است و هنگام ابراز احساس آنقدر آن را در چند سطر بسط می‌دهد و جزئیات غیرضروری را بیان می‌کند که اثر با حشو همراه می‌شود اما همین ویژگی برای کسی که مخاطب دلنوشته است نقش تأثیرگذاری و ارتباط بیش‌تر با اثر را ایفا می‌کند و بنابراین برای دلنوشته حسن محسوب می‌شود. گفته شد بهتر است دلنوشته در حوزه ی نثر بررسی شود چرا که به طور مثال برای این مورد در حوزهی شعر گفته می‌شود اثر حالت توضیحی توصیفی گرفته، کلمات و سطرهای اضافی به کار رفته و نویسنده به جای تصویرسازی به شرح تصاویر پرداخته است.

 

[مهرداد معتمدالسادات]

زینب قشقایی نویسنده‌ی رمان "سوگندجان"، رمان نویس، ویراستار و منتقد می گوید:
دلنوشته همانطور که از اسمش نشأت می گیرد نوشته ایی است که از دل برخاسته باشد اما هر چیزی که به قلب مان نفوذ می کند، قابل بیان نیست. ما می توانیم با تشبیهات، صور خیال و استعارات متعدد و... دلنوشته ی خودمان را بال و پر دهیم.شاید یک نوشته برای خود نویسنده پر از احساس زیبا باشد و زمانی که دلش تنگ بوده یا به قول رایجتری از عالم و آدم بریده باشد، آن را نوشته و به دلش هم نشسته باشد اما شاید برای فرد خواننده یک متن عادی به نظر برسد. درست است که برای یک دلنوشته نویس رعایت نکات ادبی و نگارشی چندان اهمیتی ندارد و کسی اصرار به رعایتشان نمی کند اما با آرایه های ادبی می توان تا حدی به آن رضایت مطلوب داشت.

 

[مهرداد معتمدالسادات]

زهرا خدارحمی(سها بانو) مدیر گروه ادبی کلوت، شاعر، نویسنده ی رمان "هبوط تلخ" منتقد و مدرس نویسندگی می گوید:
در واقع ادیبان و ادبشناسان دلنوشته را مکتب خاصی نمی دانند در حالی که اگر کمی به عمق ماجرا بیاندیشند دلنوشته را می توان سرگروه همه ی شعرها و متن های ادبی دانست. چیزی که من از اساتیدم آموخته ام و در حال حاضر می دانم این است که دلنوشته در واقع کل نویسندگی را شامل می شود البته به جز داستانها و داستانک هایی که با تفکر قبلی و پیش زمینه هایی از جمله ایده و روند شکل می گیرند. ضمن اینکه بخش هایی از داستان و داستانک هم دلنوشته دارند.
در اصل می توانیم هر چیزی که نویسنده به شکل بداهه و جوششی بنویسد را دلنوشته خطاب کنیم.
با این حال باز هم ما شعرها را از دلنوشته جدا می کنیم.