آموزشی روش‌های خلاقانه برای یافتن ایده‌های داستانی

[Tara Motlagh]

دغدغه بسیاری از کسانی که قصد دارند قدم در مسیر داستان‌نویسی بگذارند، پیداکردن ایده برای داستان است. داستان اوج تمام نوشته‌های خلاقانه است. چه نویسنده پرفروش نیویورک‌تایمز مانند استیون‌کینگ باشید، چه نویسنده جدیدی که برای اولین بار قصد دارد قلم در دست بگیرد و داستان بنویسد، باید بدانید که نوشتن یک داستان به مهارت، صبر و فداکاری فوق‌العاده‌ و مهم‌تر از همه این‌ها به مقدار زیادی خلاقیت نیاز دارد. این خلاقیت با انتخاب یک ایده داستانی جذاب شروع می‌شود.

 

[Tara Motlagh]

پیداکردن ایده داستانی برای برخی افراد مانند آب خوردن است، اما بعضی آن را کاری دشوار و زمان‌بر می‌دانند. من به دسته دوم مژده می‌دهم که بعد از خواندن این مقاله و به‌کارگیری تکنیک‌های گفته‌شده، به‌راحتی می‌توانند برای خود گنجینه‌ای از ایده‌های جذاب و خلاقانه آماده کنند. پس همراه من باشید تا ایده‌‌ها را بپزیم و نوش‌جان کنیم!

 

[Tara Motlagh]

ایده داستانی خوب چیست؟

هیچ تعریف دقیقی از ایده داستانی خوب وجود ندارد. در واقع بسیاری از داستان‌های خوب به‌دلیل نحوه پیداکردن ایده و خلاقیت در شاخ و برگ دادن به آن خوب‌اند. حتما شنیده‌اید که می‌گویند هر ایده‌ داستانی قبلا نوشته شده است. بهتان هم حق می‌دهم اگر بعد از شنیدن این جمله ناامید شده‌باشید، اما من اعتقاد دارم خلاقیت می‌تواند حتی از دل ایده‌های تکراری، نقاطی درخشان بیرون بیاورد.

 

[Tara Motlagh]

به‌عنوان مثال، نمایشنامه شکسپیر هملت و فیلم دیزنی شیرشاه را درنظر بگیرید. این دو داستان تفاوت‌های زیادی با هم دارند، اما ایده داستانی یکسانی دارند: یک شاهزاده یتیم باید انتقام مرگ پدرش را بگیرد. اما چه می‌شود که مخاطب درک متفاوتی از این دو داستان پیدا می‌کند؟ باید بگویم که نحوه نگاه نویسنده به موضوع و چگونگی شاخ و برگ دادن به ایده، اثرگذار بوده‌است؛ یعنی همان خلاقیت، چیزی که در این مقاله به آن می‌پردازم.

 

[Tara Motlagh]

ایده داستانی از کجا پیدا کنیم؟

پیداکردن ایده برای داستان مانند یافتن یک معدن طلای ارزشمند است. تنها کافی است روش بهره‌برداری از آن را یاد بگیریم تا در داستان‌نویسی ثروتمند شویم. در ادامه به چند روش کاربردی و خلاقانه اشاره می‌کنم تا کمکی باشد برای خلق دنیاهای داستانی خارق‌‎العاده توسط شما نویسندگان عزیز.

 

[Tara Motlagh]

۱. تماشا و تحلیل دنیای پیرامون
وقتی صحبت از پیداکردن ایده برای داستان می‌شود، بسیاری می‌گویند با دفترچه یادداشتی در دست، این‌طرف و آن‌طرف بروید، هرچه را که می‌بینید بنویسید و تبدیل به ایده داستانی کنید. اما آیا این کار به‌تنهایی کافی است؟ در پاسخ باید بگویم قرارگرفتن در محیط‌‌های مختلف و تماشای مردم و زیرنظرگرفتن کارهایشان تنها بخش کوچکی از کار است.

 

[Tara Motlagh]

اصلی‌ترین عاملی که باعث خلاقیت در این روش می‌شود، تحلیل چیزهایی است که می‌بینید. بگذارید با ذکر یک مثال، این موضوع را برایتان روشن کنم. فرض کنید امروز همراه دفترچه‌تان برای شکار ایده داستانی به کافه می‌روید. خانومی در میز کناری شما نشسته‌ است و با تلفن همراهش صحبت می‌کند. مقابلش نیز یک پرونده و چند کاغذ قرار دارد.

 

[Tara Motlagh]

در همین حین پیش‌خدمتی هنگام تحویل سفارش مشتری پایش به لبه میز گیر می‌کند و محتویات درون سینی‌اش که شامل دو فنجان قهوه است، روی وسایل میز خانم می‌ریزد. خب، تا اینجا مشاهدات شما است. اگر تنها به نوشتن همین مشاهدات اکتفا کنید، به هیچ ایده‌ای جز کلیشه‌های روزمره نمی‌رسید. برای ایجاد خلاقیت کافی است قوه تخیلتان را به‌کار بیندازید و چیزی که دیده‌اید را تحلیل کنید.

 

[Tara Motlagh]

برای این کار باید دو مرحله را طی کنید: در مرحله اول، صحنه را از میز آن خانوم به قسمت‌های دیگر کافه بسط دهید و در مرحله دوم، شخصیت دیگری را وارد صحنه کنید و با قوه تخیلتان بین آن شخصیت، خانم و پیش‌خدمت ارتباط ایجاد کنید. بگذارید این مراحل را برای پختن ایده داستانی در همین مثال برایتان شرح دهم.

 

[Tara Motlagh]

در اولین مرحله تصور می‌کنم که صحنه بزرگ‌تر شده‌ و به آشپزخانه کافه گسترش پیدا کرده‌است. در مرحله دوم شخصیت آقایی را در آشپزخانه قرار می‌دهم و فرض می‌کنم که از آنجا اتفاقات را زیر نظر دارد. سپس فکر می‌کنم که چه ارتباطی بین این‌ موارد می‌توانم ایجاد کنم؟ شاید آن آقا عمدا پیشخدمت را اجیر کرده‌ باشد تا روی وسایل خانم قهوه بریزد. بعد با طرح پرسش‌های متعدد به ایده می‌رسم.