آموزشی زاویه دید

[نهال رادان]

شیوه‌ای است كه نویسنده با آن مواد و مصالح داستان خود را به خواننده ارایه می‌كند. در واقع نمایشگر رابطه ی نویسنده با داستان است. از این نظر زاویه دید حاوی چند معنی مخصوص است:
1- زاویه دید جسمانی كه با وضعیت زمانی و مكانی در ارتباط است و نویسنده به یاری آن به «مواد و مصالحش می‌پردازد و این مواد و مصالح را از نظر می‌گذراند و آنها را توصیف و تشریح می‌كند.»

2- زاویه دید ذهنی كه با احساس و شیوه ی پرداخت نویسنده نسبت به «موضوع» سروكار دارد.

3- زاویه دید شخصی به روایتی كه نویسنده به كمك آن موضوعی را نقل یا مطرح می‌كند، اطلاق می‌شود.

 

[نهال رادان]

زاویه دید ممكن است درونی باشد یا بیرونی. در زاویه دید، راوی داستان یكی از شخصیت‌های داستان (شخصیت اصلی یا فرعی) است و داستان از زاویه دید اول شخص روایت می‌شود. در زاویه دید بیرونی، راوی داستان و گوینده هیچ نقشی ندارد و داستان از زاویه دید سوم شخص نقل می‌شود. در این نوع روایت، نویسنده خود، راوی داستان است. برای روشن‌تر شدن مطلب به شرح هر كدام از این دو و انواع آن‌ها می‌پردازیم:

1- زاویه دید درونی
گاه داستان به وسیله ی شخصیت اصلی و یا توسط شخصیت فرعی داستان روایت می‌شود.
مزایا و سودمندی‌های روایت داستان توسط شخصیت اصلی:
الف： هنگامی كه ما داستان را توسط شخصیت اصلی نقل می‌كنیم، ماجراهای خارق‌العاده و غریب كه باوركردن آن برای خواننده مشكل است تا حدود زیادی قابل پذیرش جلوه می‌كند. این باور توسط خواننده به دلیل آن است كه راوی خود در ماجرا سهم عمده‌ای دارد و از زبان او داستان روایت می‌شود. به این نوع روایت راوی - قهرمان گفته می‌شود.

ب：در زاویه دید اول شخص، راویِ ماجرا از دید خود داستان را نقل می‌كند و به همین دلیل در بیان احساسات و تجربیات و هیجاناتش رابطه صمیمانه‌تر و مؤثرتری با خواننده برقرار می‌كند و به همین دلیل داستان تأثیر بیشتری بر خوانندگان می‌گذارد.

ج：نقل داستان با ضمیر اول شخص ارتباط مطالب داستان را ساده می‌كند و به «وحدت و هماهنگی داستان استحكام می‌بخشد.»

 

[نهال رادان]

اشكالات و محدودیت‌هایی كه بر نقل داستان به شیوه ی اول شخص وارد است عبارتند از:
۱_ شخصیت داستان كه همان راوی است فقط می‌تواند به بیان عقاید و نظریات خود بپردازد و از بیان آراء و عقاید و خصوصیات درونی شخصیت‌های دیگر عاجز است.
۲_شخصیت داستان فقط می‌تواند از دید و نظر خود به دنیای خارج نگاه كند به همین دلیل نمی‌تواند از دیدگاه بیرونی خود را مورد ارزیابی و سنجش قرار دهد. یعنی می‌تواند احساس خود را بیان نماید اما نمی‌تواند احساس درونی شخصیت‌های دیگر را نسبت به خودش بداند.
۳_شخصیت‌پردازی گوینده داستان در این روش با اشكال صورت می‌گیرد.

چرا كه راوی داستان نمی‌تواند از خصوصیات مثبت یا منفی خود سخن بگوید، بلكه باید در طول داستان با اعمال، رفتار و افكارش خواننده را متقاعد سازد. یعنی راوی به طور غیرمستقیم در طول داستان نقش شخصیت خود را به خواننده نشان می‌دهد تا خواننده خود با نتیجه‌گیری راوی داستان را بشناسد.
۴_ اگر راوی، داستان را به خوبی روایت كند، ممكن است این سئوال برای خواننده مطرح شود كه چطور ممكن است مثلاً پسر بچه‌ای كم سن و سال، یا كسبه ساده یا معلمی و یا هركس دیگری كه راوی داستان است، چنین خوب داستان را نقل كند. این سئوال در ذهن خواننده ممكن است جایگاه داستان را در فكر آنها تضعیف كند.
مزایای نقل داستان به وسیلة شخصیت فرعی (راوی – ناظر)

 

[نهال رادان]

در زاویه دید اول شخص:
وقتی داستان از زبان شخصیت غیراصلی و كم‌اهمیت روایت می‌شود. راوی داستان می‌تواند به شخصیت‌های داستان از خارج نیز نگاه كند و در عین حال به همراه شخصیت داستان حركت كند و در ماجراها و حوادث داستان به طور مستقیم یا غیرمستقیم دخیل باشد. این زاویه دید به خواننده این امكان را می‌دهد كه شخصیت اصلی داستان را نه به وسیله ی خود او بلكه از طریق شخصیت دیگر داستان بشناسد.


زاویه دید بیرونی：
زاویه دید بیرونی در حیطه ی «عقل كل» یا «دانای كل» قرار می‌گیرد. فكری برتر از خارج، شخصیت‌های داستان را رهبری می‌كند و از نزدیك بر اعمال و افكار آنها آگاه است و در حكم خدایی است كه از گذشته، حال و آینده آگاه است.

از كلیه ی افكار و احساسات پنهان همه ی شخصیت‌های داستان مطلع است. هرگز نیازی نیست كه به خواننده حساب پس بدهد كه چطور چنین اطلاعاتی را دارد، می‌تواند صدای شخصیت‌ها را بشنود پیش از آن كه زبان به سخن بگشایند و چشم هایش می‌تواند از میان درهای بسته و پرده تاریك ببیند.

 

[نهال رادان]

🔴راوی کیست؟
👈راوی همان قصه گوست که ماجرایی را به شیوه خودش و از زاویه دید خودش تعریف می‌کند.
راوی نویسنده نیست بلکه آفریده نویسنده است. بنابراین میتواند از نظر سلائق و علائق کاملا با نویسنده متفاوت و حتی در تضاد باشد.


🔴تکنیک راوی نابینا
👈این تکنیک یک روش کاربردی و بسیار موثر برای افزایش مهارت نویسنده است. در این روش نویسنده به صورت کاملا مخفیانه و نامحسوس چشمهای راوی خود را می‌بندد و او را مثل یک فرد نابینا در دل داستان رها می‌کند.

👈حالا یک راوی نابینا چگونه فضای اطراف خود را درک میکند؟

راوی نابینا سعی می‌کند بالاجبار دیگر حواس خود را هوشیار کند و از طریق لمس کردن، احساس دما، توجه به باد، شنیدن صداها، بوها، و یا حتی حس ششم محیط پیرامون خود را درک و بازگو کند

 

[DELVAN.]

زاویه دید اول شخص:

زاویه دید اول شخص (First Person) زمانی مورد استفاده قرار می گیره که داستان از زبان شخصیت اصلی شما روایت میشه. ضمیر مورد استفاده در این زاویه دید، اول شخص «من» و بعضا «ما» هست. مخاطب شما تنها و فقط داستان رو از دریچه لنز یا چشم شخصیت اصلی شما تجربه می کنه. به همین خاطر راوی داستان و نویسنده تقریبا یک نفر هستند. این زاویه دید گرچه آسون تر از سایر زاویه های دیده ولی با این حال خوبی ها و بدی های خودش رو داره. ولی قبلش بذارین یک مثال از راوی اول شخص براتون بزنم تا ذهنیت داشته باشین:
***
اسلحه روی میز قرار داشت و مرا وسوسه می کرد تا آن را بردارم. سنگینی و سردی بدنه فلزی اش را به خوبی در دستانم حس می کردم. طوری آن را در دستم می فشردم که گویی بخشی از اعضای وجودم بود. همانطور که اسلحه را به سمت او نشانه می رفتم، انگشت لرزانم ماشه را بغل کرد. صدای شلیک، فراتر از حد انتظارم بود.
***

 

[DELVAN.]

مزایای زاویه دید اول شخص:
یکی از آسون ترین و کم دردسرترین زاویه های دیده.
مخاطب خیلی زود با شخصیت و راوی ارتباط نزدیک برقرار میکنه.
حس همذات پنداری میان مخاطب و شخصیت بسیار قوی تر و سریع تر اتفاق میفته.
احساسات، افکار، حواس پنج گانه، عمل و عکس العمل شخصیت تاثیر بیشتری در ذهن مخاطب ایجاد میکنه.
به طور کلی مخاطب شما خودش رو درون ذهن و بدن قهرمان داستان میذاره و حوادث رو از نزدیک تجربه میکنه.
می تونین راحت تر به مخاطب دروغ بگین و گمراهش کنین چون دید مخاطب همون دید شما یا شخصیت داستانتونه، نه فراتر!

 

[نهال رادان]

راوی مردد و جزئیات پر اهمیتی که بطور غیر مستقیم در روایت بیان می شود. جزئیات پراهمیت نقش مهمی در معرفی راوی دارند. هر چه جزئیات پراهمیت بیشتری بر زبان راوی جاری شود، شناخت مخاطب از راوی بیشتر می‌شود.
اگر نویسنده بتواند زمان، مکان، فیزیک ظاهری شخصیت ها و... چیزهای منحصر به فردتری را به نمایش بگذارد، در این صورت مخاطب ها بهتر آنها را می‌پذیرند.