معرفی زه صدا

[مرام فواضلی]

معرفی ساز زه صدا

 

[مرام فواضلی]

سازهای زهی[۱] یا زه‌صداها[۲] آن رده‌ای از سازها هستند که در آن‌ها صدا از لرزش زه یا تار یا سیم به وجودمی‌آید. معمولاً با زخمه زدن یا ضربه زدن یا کشیدن آرشه بر روی این زه‌ها صدای دلخواه از ساز درمی‌آید. سازهای زهی را به صورت‌های مختلف بخش‌بندی نموده‌اند.

 

[مرام فواضلی]

زه‌صداها به دو دستهٔ زخمه‌ای و مرکب بخش می‌شوند

 

[مرام فواضلی]

زه‌صداهای زخمه‌ای دسته‌ای از زه‌صداها هستند که در آن‌ها با زخمه زدن با انگشت یا مضراب بر عامل لرزنده، صدا تولید می‌شود.

 

[مرام فواضلی]

زه‌صداهای مرکب خانواده‌ای از زه‌صداها است با محملی برای زه‌ها و تشدیدکننده‌ای که جزء جدایی‌ناپذیر ساز است.

 

[مرام فواضلی]

در قدیم به آلات موسیقی سیمی و زهی ذوات الاوتار می‌گفته‌اند. ذوات الاوتار دو نوع بوده یکی آن که مثل چنگ و قانون و سنتور برای هر صدایی یکی سیم روی ساز بسته می‌شده و در روی آن رشته‌ها انگشت نمی‌گذارده‌اند. نوع دوم آن‌هایی است که روی رشته‌ها که هر یک را وتر می‌نامیدند، انگشت‌های دست چپ تکیه می‌کرده، مانند عود، رباب، تنبور. به اصطلاح دیگر آن‌هایی که نغمهٔ آن‌ها از مطلقات حاصل شود و نوع دیگر آنهایی که نعمهٔ به مطلق و گرفت ایجاد گردد.[۴]

 

[مرام فواضلی]

بربط‌ها lutes خانواده‌ای از زه‌صداهای مرکب مقید که زه‌های آن‌ها به موازات صفحهٔ ساز کشیده می‌شود.
چنگ‌ها harps: دسته‌ای از زه‌صداهای مرکب مطلق که زه‌های آن‌ها عمود بر صفحهٔ ساز کشیده می‌شود.
مَعازف zithers: خانواده‌ای از زه‌صداها با محملی به شکل‌های مختلف برای زه‌ها با یا بدون تشدیدکننده که در آن‌ها تشدیدکننده درصورت وجود، الزاماً جزء جدایی‌ناپذیر ساز به‌شمار نمی‌آید.[۵]