آموزشی ساختار روایی چیست؟

[آریانا]

از داستان‌های عامیانه گرفته تا اسطوره‌های ماوراءالطبیعه، روایت‌هایی که به‌خوبی بازگو شده اند توانسته اند در میان فرهنگ‌ها و در طول نسل‌ها منتقل شوند. در دنیای امروز، اکثراً با یکی از این چهار شکل داستان‌پردازی آشنا شده‌ایم: داستان گفتاری، رمان (یا داستان کوتاه)، تئاتر زنده و داستان‌های فیلم‌برداری شده. در انواع رسانه‌ها، داستان‌هایی که پابرجا می‌مانند، داستان‌هایی دارای ساختار روایی قوی و جذاب هستند.

 

[آریانا]

ساختار روایی چیست؟
ساختار روایی (Narrative Structure) - که ساختار داستان، خط داستانی یا خط پیرنگ نیز نامیده می‌شود - چارچوب ساختاری یک داستان است. داستان‌ها یک آغاز، یک میانه و یک پایان دارند. وقتی هر سه این بخش‌های داستان به تنهایی جذاب باشند، و در هماهنگی با یکدیگر نیز خوب عمل کنند، روایت‌هایی روان و جذاب خواهیم داشت.

 

[آریانا]

۵ نوع ساختار روایی
با گذشت زمان، رمان‌نویسان، نمایشنامه‌نویسان و فیلمنامه‌نویسان روش‌های خاصی را برای قالب‌بندی یک روایت ارائه داده‌اند. این تکنیک‌های روایی در نحوه ارائه توالی رویدادها متفاوت هستند، اما ثابت شده است که هر چارچوب ابزاری مفید برای نویسندگانی است که آن را به کار می‌گیرند. در اینجا پنج الگوی ویژه قدرتمند برای ساختار پیرنگ یک داستان آورده شده است:

 

[آریانا]

۱. ساختار پیرنگ خطی
در یک کتاب، نمایش، فیلم یا قسمت تلویزیونی با ساختار طرح خطی، وقایع به ترتیب زمانی ارائه می‌شوند. این بدان معنا نیست که شخصیت‌ها نمی‌توانند گذشته را به یاد بیاورند - به‌عنوان مثال، شخصیت اصلی ممکن است یک فلش بک داشته باشد - اما هر عنصر غیر زمانی به‌وضوح مشخص می‌شود. اکثر کتاب‌ها، نمایش‌ها، فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی از یک ساختار داستانی خطی استفاده می‌کنند. نویسندگانی مانند دن براون و مارگارت اَتوود از طرح‌های خطی با تأثیرگذاری عالی استفاده می‌کنند.

 

[آریانا]

۲. ساختار پیرنگ غیرخطی
در این ساختار داستانی، رویدادهای پیرنگ خارج از توالی زمانی آنها معرفی می‌شوند. صحنه اول یک کتاب یا فیلم غیرخطی ممکن است در واقع آخرین اتفاقی باشد که از نظر زمانی رخ می‌دهد. داستان‌هایی که خارج از نظم گفته می‌شوند، می‌توانند در ابتدا مخاطب را گیج کنند، اما وقتی داستان به قسمت گره‌گشایی خود برسد و رشته‌های داستان به هم گره می خورند، این داستان‌ها می‌توانند بسیار جذاب باشند. "سلاخ خانه شماره پنج" اثر کرت وانه‌گت یک داستان کاملاً غیرخطی است. نویسندگانی مانند جویس کارول اوتس و ویلیام فاکنر نیز به همین ترتیب برای روایت‌های غیرخطی شان تحسین می‌شوند.

 

[آریانا]

۳. ساختار پیرنگ موازی
در یک ساختار داستانی موازی، چندین داستان به طور هم‌زمان آشکار می‌شوند. گاهی اوقات این داستان‌ها با آنها تلاقی می‌کنند - مانند کتاب "داستان دو شهر" اثر چارلز دیکنز - و گاهی هم تلاقی بین داستان‌ها وجود ندارد - مانند کتاب "زبان شهردار" اثر ناتانیل ریچ.

 

[آریانا]

۴. ساختار داستانی مدور
در این ساختار، داستان از همان جایی که آغاز شده به پایان می‌رسد، زیرا وقایع در نهایت به تصویر، واقعه یا صحنه‌ای بازمی‌گردند که داستان را آغاز کرده‌اند. ساختارهای دایره‌ای شکل یا مدور در تمام سطوح نوشتاری پیدا می‌شوند، به‌عنوان مثال "موش‌ها و آدم‌ها" اثر جان اشتاین بک از این ساختار روایی استفاده شده است.

 

[آریانا]

۵. ساختار پیرنگ تعاملی
در یک ساختار داستانی تعاملی، داستان با خواست خواننده یا بیننده سازگار می‌شود. یکی از این نمونه‌ها مجموعه کتاب‌های کودکان "ماجراجویی خود را انتخاب کن" است که در آن خوانندگان بسته به اینکه به کدام صفحه مراجعه می‌کنند، داستان‌های مختلفی را تجربه می‌کنند.

 

[آریانا]

۴ نکته‌ای که باید هنگام ایجاد یک ساختار روایی در نظر بگیرید
کمتر نویسنده‌ای داستان یا فیلمنامه خود را حول یک ساختار داستانی برنامه‌ریزی می‌کند. در عوض آنها ابتدا عناصر دیگر را در نظر می‌گیرند و فقط پس از پاسخ به چندین سؤال اصلی، ساختار پیرنگ داستان خود را انتخاب می‌کنند.

 

[آریانا]

۱. قوس شخصیت اصلی داستان چیست؟
به این فکر کنید که می‌خواهید شخصیت اصلی داستان شما چه تغییراتی را تجربه کند و چه مجموعه‌ای از وقایع این تغییر را امکان‌پذیر می‌کند. بیشتر خوانندگان و بینندگان بیشتر از همه به رشد و توسعه شخصیت اهمیت می‌دهند. این عنصر قبل از اینکه به نحوه روایت داستان خود برسید، باید قوی باشد.