آموزشی سبک اختصاصی

[Tara Motlagh]

بسیاری از نویسندگان دوست دارند سبک نویسندگی خاص خود را داشته باشند و از سبک اختصاصی آنها در نویسندگی در محافل و رسانه‌های مختلف یاد شود. این خواسته و آرزو، خواسته ناثوابی نیست و چه بسا برای ادامه کار نویسندگی هر داستان‌نویسی در مرحله‌ای از کار لازم و ضروری هم هست.

 

[Tara Motlagh]

اما چگونه می‌شود سبک خاص نویسندگی خود را داشت و اصلا به این سبک در محافل و رسانه‌ها و میان خوانندگان آثار شناخته شد. اولین شناسه سبک، ماهیت سیال و تقریبا نامرئی آن است که به مرور به وجود می‌آید و از پیوستگی یک نظم کاری و توالی عادات نویسندگی یک فرد حاصل می‌شود. بنابر‌این، نمی‌شود برای آن زمان و مکان مشخصی تعیین کرد یا نقطه شروع آن را به یک زمان مشخص نسبت داد.

 

[Tara Motlagh]

مجموع داده‌ها از کارنامه کاری یک نویسنده بستری برای شکل‌گیری سبک نویسندگی آن فرد است که هر چه گسترده‌تر باشد طبعا عمق بیشتری خواهد داشت. نکته مهم و کلیدی در این زمینه، جنبه‌های اغلب ناخودآگاه این مسئله است که بدون اراده قبلی نویسنده به مرور ایجاد می‌شود. یعنی برای یک نویسنده تازه‌کار که هنوز آثار قابل‌توجه چندانی خلق نکرده است، حتی حرف زدن از سبک نویسندگی آن شخص چندان خوشایند نیست.

 

[Tara Motlagh]

مسئله مهم دیگر این است که معمولا خودِ شخص نویسنده سبک نویسندگی خود را انتخاب و دنبال نمی‌کند. این منتقدان و کارشناسان ادبی و در مواردی هم دیگران هستند که با مطالعه مجموعه آثار یک نویسنده، کلیت آثار او را در یکی از سبک‌های رایج و شناخته شده قرار می‌دهند و بعد از آن، هنگام نام بردن از آثار آن نویسنده، از سبک وی هم یاد می‌کنند. برای عنوان «سبک» تعاریف مختلفی بیان شده که از مجموع آن‌ها می‌توان چنین برداشت کرد که سبک به رسم و طرز بیان اشاره دارد.

 

[Tara Motlagh]

تحلیل و تدبیری كه نویسنده در انتخاب واژه‌ها و به‌كار‌بردن آنها در نوشتن دارد. می‌توان گفت كه گزینش واژگان، صنایع ادبی، طرح‌ها، ریخت جمله‌ها و پاراگراف‌ها و در واقع همه جنبه‌های قابل تصور زبان و نحوه به كارگیری آنها در ایجاد سبک مؤثر هستند. سبک لحن و صدای خود نویسنده است و مختص خود اوست.

 

[Tara Motlagh]

سینكلر لوئیس (نویسنده آمریكایی 1951 – 1885) سبک را متشكل از دو عنصر می‌داند: «سبك حالتی‌ست كه نویسنده در آن احساسات خود را بیان می‌كند و بسته به دو چیز است: قدرت احساس نویسنده و مایه او. مایه نویسنده باید بر اثر مطالعه و مباحثه به آن پایه‌ای رسیده باشد كه بتواند احساسات خود را به یاری آن بیان كند. بدون «احساس» كیفیتی كه نویسنده آن را در هیچ مكتبی نمی‌تواند بیاموزد و بدون «مایه» گنجینه‌ای كه نه از كیفیت‌های تغییرناپذیر حافظه و ذوق خوب، بلكه بیشتر از طریق برداشت‌های بیرونی به دست می‌آید، نویسنده سبكی نخواهد داشت.»

 

[Tara Motlagh]

بنابر این، می‌‌توان گفت هیچ سبک «خوب» و «بدی» به خودی خود وجود ندارد. همه چیز بسته به بافت و ساختار داستان است. از این نظر در سبک خوب، بافتی به كار رفته كه منظور نویسنده را بهتر به خواننده منتقل می‌كند و حاكی از ذهن باز نویسنده به طیف وسیع تجربه است و سبک بد، نوشته و اثری است كه مخل فهم و درک خواننده می‌شود گرچه ذاتاً آراسته و زیبا باشد. احتمالا شما هم شنیده‌اید که اغلب می‌گویند فلان نویسنده صاحب سبک است.

 

[Tara Motlagh]

یعنی برای خود سبک ویژه‌ای دارد که خاص خود اوست. البته این احتمال هم وجود دارد که بعضی سبک‌های نویسندگی در آثار چند نویسنده به طور پراکنده دیده شود. اما این‌که صاحب اصلی آن سبک نویسندگی کدام نویسنده است، می‌تواند تعیین‌کننده باشد. چون در مواردی، بعضی از نویسندگان تازه کار از سبک‌‌های شناخته شده یک یا چند نویسنده به طور پراکنده در برخی آثار خود استفاده می‌کنند که طبعا توسط کارشناسان ادبی و اهل فن قابل شناسایی است و اعتباری به کار نویسنده تازه کار نمی بخشد.

 

[Tara Motlagh]

بنابراین، هر نویسنده تازه کاری با تمرین سبک‌های مختلف که پیش از او توسط نویسندگان حرفه‌ای و پیشکسوت ایجاد و معرفی شده‌اند، دنیای نویسندگی خود را دنبال می‌کند و به مرور به سبک اختصاصی و مورد نظر خود دست می‌یابد. یکی از تعاریف قابل توجه در خصوص سبک، این است که نویسنده با خروج آگاهانه از سبک‌های رایج و تداوم پروسه نوشتن خود در چهارچوب و معیارهای خاص خود، در نهایت به سبک مورد نظر خود می‌رسد که همانا سبک اختصاصی آن نویسنده است که با تمرکز و ممارست به دست آمده است.

 

[Tara Motlagh]

در مجموع، سبک هر نویسنده‌ای ریشه در نگاه، اندیشه، جهان بینی، دانش و مهارت نویسندگی آن فرد و سایر عوامل موثر در شکل‌گیری یک سبک خاص نویسندگی دارد که ذره‌ذره و مرحله‌به‌مرحله شکل می‌گیرد و در نهایت، هویت و سبک نویسندگی آن فرد را تشکیل می‌دهد. با این توضیح، اگر در مراحل اولیه و حتی میانی عمر نویسندگی خود هستید و هنوز شما را به سبک خاصی از نویسندگی نمی‌شناسند، نگران نباشید. در نهایت وقتی مجموع آثار شما را در کنار هم قرار دهند و مطالعه کنند حتما آثار شما را هم به سبکی خواهند شناخت که ردپای شما در نویسندگی را یادآوری می کند.