آموزشی سوالات درس ۵ جامع شناسی انسانی دوزادهم

[BARAN_KH_Z]

بسم الله الرحمن الرحیم

 

[BARAN_KH_Z]

۱چه پرسش های از معنای زندگی میتوان در نظر گرفت ؟
جواب: معنا ، معیار و دلایل زنده بودن، پایان زندگی ، مراحل زندگی ، تنفر از زندگی، آرامش از زندگی، رنج های زندگی ، همواره ذهن انسان ها و صاحب نظران علوم اجتماعی را به خود مشغول کرده است.

۲_ در چه صورتی بررسی و مطالعه پدیده های انسانی و اجتماعی به نتیجه گیری های غلط و اشتباه منجر می شود؟
جواب: مثال بزنید. در صورتی که پیچیدگی های پدیده های انسانی و اجتماعی و عمق آن ها بدون انگیزه ها و بسترهای تاریخی و فرهنگی مورد مطالعه قرار گیرند. مثلاً شهادت در راه خدا ، مرگ در راه دفاع از میهن، خود کشی ، پدیده هایی هستند که از معنا و انگیزه متفاوت اند ولی ظاهر یکسان آنها اقدام آگاهانه در جهت هدف خود است.

۳_ پدیده های شهادتطلبی ، فدا کردن جان برای وطن ، خودکشی چه شباهت و تفاوت هایی دارند؟
جواب: شباهت هر ۳ استقبال و اقدام آگاهانه در جهت حذف خود (مرگ) است. ولی از نظر معنا متفاوت اند: شوق به حیات جاودانه و دیدار با محبوب الهی و دفاع از دین الهی در شهادت طلبی معنا مییابد، دفاع از کشور یا کشورگشایی به فدا کردن جان برای وطن معنا میدهدو گریز از سختی های اجتماعی و اقتصادی و بحران معنویت موجب اقدام خودکشی میشود. (گاهی فرد خود را به کشتن میدهد برای دیگران که ایثار و شهادت است و گاهی خودخواهانه است برای رهایی از سختی های زندگی است و دیگران را به زحمت می اندازد.) (کامیکازه ها خلبانان عملیات انتحاری برضدناوگان دریایی آمریکا، نوعی فداکردن جان در راه دفاع از وطن محسوب می شود.)

۴_ کدام پدیده اجتماعی پس از انقلاب صنعتی رواج بی سابقه یافت و چه کسانی در صدد چارهاندیشی درباره آن بودند؟
جواب: مسئله خودکشی به شکل بی سابقه ای در جوامع صنعتی رواج پیدا کرد و به گونه ای که جامعه شناسان، روانپزشکان ، اقتصاددانان ، حقوقدانان و حتی فیلسوفان را به مطالعه این پدیده و چاره اندیشی برای آن داده است. (با وجود تفاوت بین نظرات آنها)

۵_ در خصوص پدیده خودکشی بین جامعه شناسان چه تفاوت دیدگاهی وجود دارد؟
جواب: برخی به عوامل ساده، سرراست و کاملاً قابل پیش بینی را مورد توجه قرار میدهند. مانند فقر، کاهش رفاه عمومی و برخی به عمق پیچیدگی های این پدیده مانند: عدم انسجام و هماهنگی اجتماعی توجه دارند و این انتقاد را وارد می دانند که نرخ خودکشی در بعضی از جوامع با سطح رفاه عمومی بالا از برخی از جوامع با سطح رفاه و شرایط اقتصادی پایین، بیشتر است.

 

[BARAN_KH_Z]

۶_ ویژگی های دیدگاه و رویکرد تفسیری- تفهمی را بنویسید .
۱- رویکرد تفسیری ازنظر روش نقطه مقابل رویکردی تبیینی است. (نگاه تبیینی به پدیده ها صوری، ظاهری وبیرونی است ولی نگاه تفسیری درونی ومعنای الیه های درون است.)
۲_ کنشگران بر اساس معنایی که در ذهن دارند دست به عمل می زنند
-۳. برای فهم زندگی اجتماعی باید از ظاهر پدیده های اجتماعی عبور کرد و به معنای نهفته در کنش ها راه یافت
-۴. برای فهمیدن دلایل کنش های اجتماعی باید به زمینه فرهنگی که آن کنشگر در آن به عمل دست زده است مراجعه کنیم.

۷_ وقتی از معنای کنش میپرسیم دقیقا درباره چه چیزی سوال می کنیم؟
جواب: -۱: گاهی منظورمان قصد و هدف کنشگر از انجام دادن کنش است. مثلاً ممکن است هدف دانش آموزی از درس خواندن کسب نمره ، کسب شغل و یا افزایش معلومات باشد
-۲. گاهی منظورم آن چیزی است که کنش انسان نماد و نشانه ای از آن است و برای آن دلالت می کند . مثال درس خواندن یک دانش آموز می تواند نشان دهنده فضای رقابتی در مدرسه باشد و یا نشان دهنده ی ارزشمند بودن و با اهمیت بودن تحصیلات برای والدین و جامعه آن دانش آموز است.

۸_ برای پی بردن به هدف کنش چه باید کرد؟
جواب: باید به ذهن کنشگر راه یابیم.

۹_ برای فهمیدن دلیل و هدف کنش باید چگونه عمل کرد؟
جواب: باید به ذهن کنشگر راه یابیم و برای فهمیدن دلایل این کنش باید به زمینه فرهنگی که کنشگر در آن به عمل دست زده است مراجعه کنیم یعنی فرهنگ هر کنشی مستلزم دسترسی به معنای ذهنی (فردی) و معنای فرهنگی (اجتماعی) نهفته در آن است.

۱۰_ دلایل پیدایش معانی گوناگون در جامعه و پدید آمدن انواع خرده فرهنگ ها و گروه های مختلف درون جهان اجتماعی چیست؟
جواب: فعالیت و خلاقیت کنشگران در بعد فردی (ذهنی) و اجتماعی (فرهنگی) موجب میشود معانی گوناگون و متنوع باشند و هر جامعه ای نسبت به جامعه دیگر از تفاوت هایی برخوردار باشد.

 

[BARAN_KH_Z]

۱۱_ خلاقیت و فعالیت انسان ها در تولید معانی ذهنی و فرهنگی (اجتماعی) چه نتایجی می تواند در جهان اجتماعی به وجود آورد؟
جواب: ۱- پیدایش معانی گوناگون، پدیدآمدن خرده فرهنگ ها و گروه های مختلف درون هر جهان اجتماعی
۲_ پیدایش فرهنگ ها و جهان های اجتماعی مختلف،

۱۲_ تنوع و تکثر معانی، چه نتایجی به دنبال دارد؟
جواب: موجب پیچیدگی کنش های انسانی و دشواری فهمیدن معانی آنها میشود. بنابراین برای فهم کنش انسانها باید به سراغ روشهای رفت که این تنوع و تفاوت ها را در نظر می گیرد که این روش ها روش های کیفی نامیده می شود

۱۳_ چرا جامعه شناسی تفسیری از روشهای کیفی استفاده می کند ؟
جواب: چون تنوع و تکثر معانی موجب پیچیدگی کنش های انسانی و دشواری فهم آن هاست و باید از روشهای کیفی استفاده کرد. تا بتواند این تفاوت ها و تنوع ها را تفسیر کند.

۱۴_ برخی از انواع روشهای کیفی را بنویسید.
۱- قوم نگاری : در این روش پژوهشگر برای مدتی با قومی که قصد تحقیق درباره آنها را دارد زندگی میکند و خود را در شرایط فرهنگی شان قرار می دهد و کنش های شان را تجربه می کند تا آنها را بهتر بشناسند
-۲. مطالعات موردی در این روش اگر محقق بخواهد تمامی ابعاد یک پدیده اجتماعی خاص را بررسی کند و به عمق پنهان و منحصر به فرد آنها را ببرد از این روش استفاده می کند مثلاً یکی از جامعه شناسان برای تحقیق درباره بیمارستان روانی به عنوان یک نهاد اجتماعی و اثر آن بر بیماران ماهها به عنوان کارمند در یک بیمارستان روانی مشغول به کار شد و از طریق مشاهده مشارکتی به تحقیق پرداخت.

۱۵_ شهدای دفاع مقدس چه انگیزه هایی درشهادت طلبی داشتند؟
جواب:
-۱چون کشور را کشوری اسلامی می دانستند ، جان خودرابرای دفاع ازاسلام فدا می کردندهمانند شهدای تاریخ اسلام
-۲. برای دفاع از آب وخاک میهن ورفاه نسل های آینده حاضر به اهدا جان خود بودند
-۳. دفاع از مرزهای کشور را وظیفه خود می دانستند، ولو اینکه دراین انجام وظیفه جانشان را فدا کنند… .

 

[BARAN_KH_Z]

۱۶_ در قرن نوزدهم متفکرین اجتماعی آلمانی مانند وبر و دیلتای در خصوص جهان اجتماعی و جهان طبیعی چه دیدگاهی داشتند ؟
جواب: معتقد بودند هرچند جهان اجتماعی همانند جهان طبیعی نظم و قواعد خاصی دارد اما انسان ها مانند موجودات طبیعی نیستند و پدیده های اجتماعی با پدیده های طبیعی تفاوت دارد. کنش اجتماعی معنادار است و پدیده های معنادار را نمی توان همانند پدیده های طبیعی از طریق حواس مطالعه کرد بلکه باید این کنش ها را فهمید و به معانی آن دسترسی پیدا کرد بنابراین به این رویکرد رویکرد درون فهمی یا تفهمی می گویند.

۱۷_ منظور از معنای کنش را باید دریافت که مورد توجه جامعه شناسان تفسیری است چیست ؟
جواب: در این خصوص مثال بزنید دو دانش آموز هر دو نمره امتحانی ۱۸ را کسب کردهاند ولی یکی از آنها بسیار خوشحال است و یکی از آنها بسیار ناراحت است چون هر دو برای اولین بار است که این نمره را گرفتهاند ، یکی شاد است و یکی ناراحت است در حالیکه آنکه شاد است برای اولین بار است که نمره ۱۸ گرفته و قبال همیشه کم تر از ۱۸ نمره می گرفته است. و آن که ناراحت است همیشه نمره ۲۰ میگرفته و برای اولین بار از ۱۸ گرفته است. با وجود اینکه هر دو نمره ۱۸ گرفتهاند میبینیم که چون دو معنی متفاوت برای آنها دارد یکی شاد و یکی ناراحت است، و ما برای بررسی و پی بردن به معنای رفتار و کنش آنها باید متوجه شرایط درونی آنها باشیم.

۱۸_ روش جامعه شناسی وبر چگونه بوده است ؟
جواب: روش تفسیری بهعنوان روش ویژه علوم اجتماعی ماست اما او علم را به علم تجربی محدود می دانست و معتقد بود که جامعه شناس باید از روش تجربی اثباتی استفاده کند و گرنه روش او ارزش علمی ندارد. بنابراین جامعه شناس از نظر وبر فقط میتواند آرمانها و ارزشهای اجتماعی را توصیف کند و نباید به داوری ارزشها و آرمانها بپردازد.

۱۹_ چرا وبر معتقد است” جامعه شناسی فقط میتواند آرمانها و ارزشهای اجتماعی را توصیف کند و نمیتواند درباره این آرمانها و ارزشها داوری علمی کند” ؟
جواب: چون روش تجربی توان و ظرفیت داوری علمی ندارد مثلاً جامعه شناس می تواند برای مدتی با اعضای یک گروه سیاسی زندگی کند و صرفاً عقاید و ارزش های آنها را توصیف کند و نمی تواند درباره درست یا غلط بودن این ارزشها و عقاید آوری کند یا آنها را نقد و اصلاح کند چون از نظر وبر این کار خارج از دایره علمی شود و یک کار غیر علمی محسوب می شود.

۲۰_ در چه صورتی می توان ارزش ها و عقاید را داوری کرد آنها را نقد کرد و درباره اصلاح آنها نظر داد؟
جواب: در صورتی که به ارزش های ثابت وحیانی و عقلانی و فرا انسانی معتقد باشیم در این صورت است که می توانیم این ارزشها و عقاید موجود در فرهنگها را بررسی قضاوت و مقایسه کرد. (این پرسش خارج ازمتن کتاب است صرفا جهت تنویرمحتوا ومسیر کتاب نوشته آمد.)

۲۱_ جامعه شناسی تبیینی و جامعه شناسی تفسیری و جامعه شناسی انتقادی متعلق به چه دوره زمانی هستند؟
جواب: جامعه شناسی پوزیتیویستی در قرن نوزدهم میلادی و در کشور فرانسه و جامعه شناسی تفهمی تفسیری در آلمان و در اواسط قرن نوزدهم شکل گرفت. جامعه شناسی انتقادی در قرن بیستم پدید آمد.