آموزشی سوالات درس ۷ فلسفه دوازدهم

[baran.kh]

بسم الله الرحمن الرحیم

 

[baran.kh]

۱- کاربردهای عقل در فلسفه را بنویسید.
پاسخ: الف) عقل به عنوان دستگاه تفکر و استدلال
ب) عقل به عنوان یک موجود متعالى و برتر از ماده

۲- عقل به عنوان دستگاه تفکر و استدلال چه کاربردی دارد؟توضیح دهید
پاسخ: انسان با کمک عقل خود استدلال می کند و از این طریق به دانش ها و حقایق دست می یابد و می تواند هستی را از نیستی ، خوب را از بد و درست را از نادرست و حق را از باطل تشخیص دهد. همچنین با کمک عقل می توان دین و آیین درست را انتخاب کرد و در علوم و دانش های مختلف به پیشرفت رسید و از وقت و فرصت ها بهتر بهره برد.

۳- آیا همه افراد از قدرت عقلی یکسانی برخوردارند؟ چگونه می توان توانمندی های عقلی را تقویت کرد؟
پاسخ: خیر، توانمندی های عقلی در کودک به صورت یک استعداد وجود دارد که با تربیت و تمرین به شکوفایی و فعلیت می رسد و تقویت می شود به همین سبب در افراد مختلف این توانایی ها متفاوت است و برخی انسان ها قدرت عقلی بیشتر و بعضی قدرت کمتری دارند.

۴- عالم عقول را تعریف کنید.
پاسخ: بسیاری از فلاسفه معتقدند که علاوه بر عالم طبیعت، عوالم و موجودات دیگری هم وجود دارند که با حواس ظاهری نمی توان آن ها را درک کرد و حقیقت وجودشان مجرد از ماده است. یکی از این عوالم عالم عقل یا عقول است.

۵- ویژگی های عالم عقول و موجودات عقلانی را بنویسید.
پاسخ: این موجودات از جسم و ماده مجردند و در قید زمان و مکان نیستند، در افعال خود نیاز به ابزار مادی ندارند، حقایق اشیا را را از طریق شهود درک می کنند و به مفاهیم و استدلال نیاز ندارند.

۶- موجودات و فرشتگان در عالم عقول از چه طریقی علم و حقیقت را درک می کنند؟
پاسخ: علم این موجودات از طریق استدلال و کنار هم گذاشتن مفاهیم نیست بلکه عقول یا فرشتگان حقایق اشیا را شهود می کنند و به مفاهیم و استدلال مفهومی نیازی ندارند.

۷- از نظر فیلسوفان آیا روح انسان استعداد و توانایی رسیدن به عالم عقول و شهود حقایق را دارد؟ چگونه؟
پاسخ: بله- روح هر انسانی می تواند با تهذیب و تزکیه نفس به مرتبه ای برسد که کاملا از جسم و ماده مجرد باشد و در عین حال که از قوه استدلال برخوردار است همچون فرشتگان بسیاری از حقایق را شهود کند.

 

[baran.kh]

- عقل و خرد در نزد حکمای ایران قدیم از چه جایگاهی برخوردار بود؟ توضیح دهید.
پاسخ: یکی از کانون های اولیه عقل گرایی و خرد ورزی ایران باستان است که اندیشمندان آن به خرد ورزی و فرزانگی شهرت داشتند. آنان از وجود عقل به عنوان یک وجود متعالى و برتر آگاه بوده اند و به عقل به عنوان تعقل و خرد ورزی اهمیت می داده اند.
در اندیشه حکمای ایران قدیم خرد با وجود آفریدگار، متحد و یگانه است و آفریدگار، کل جهان و موجودات را بر اساس خرد آفریده و با خرد و عقل خود آن ها را رهبری می کند.

۹- کدام فیلسوف یونان باستان از حقیقتی به نام لوگوس سخن گفته ؟ معنای آن را در نزد وی شرح دهید.
پاسخ: هراکلیتوس، لوگوس در نزد او هم به معنای عقل به عنوان حقیقت متعالی است و هم به معنای نطق و سخن و کلمه- کلمه و سخن نزد او ظهور و پرتو عقل هستند و عقل همان حقیقتی است که هم جهان و اشیاء ظهور او هستند و هم کلمات و سخن و به نظر او اشیاء عالم همان کلمات عقل و بیان حکمت و علم او هستند

۱۰- ارسطو قوه ی عقل را بر اساس کاربرد به چند دسته تقسیم کرد؟
پاسخ: عقل نظری
عقل عملی

۱۱- مقصود ارسطو از عقل نظری و عقل عملی چیست؟ مثال بزنید
پاسخ: عقل از آن جهت که درباره اشیاء و موجودات و چگونگی آن ها بحث می کند مانند بحث درباره خدا، کهکشان و درجه حرارت عقل نظری نامیده می شود. | عقل از آن جهت که درباره رفتارهای اختیاری انسان و بایدها و نبایدهای او بحث می کند مانند انسان نباید ظلم کند ، انسان باید راست بگوید عقل عملی نامیده می شود.

۱۲- ارسطو بر اساس عقل، علم و دانش را به چند دسته تقسیم میکند؟ هر یک را تعریف کنید
پاسخ: علم نظری: دانشی که توسط عقل نظری به دست می آید.
علم عملی: علم و دانشی که از عقل عملی به دست می آید.

۱۳- ارسطو چه تعریفی از انسان ارائه می کند؟ مقصود او چیست؟
پاسخ: او انسان را با مفهوم حیوان ناطق تعریف می کند که منظور از نطق همان عقل و تفکر است. او عقل را ذاتی انسان می دانست.

۱۴- ارسطو استدلال را به چند دسته تقسیم کرد و آن ها را در کدام آثار خود تدوین نمود؟
پاسخ: استدلال تجربی و استدلال عقلی محض – او آنها را در بخش منطق آثار خود تدوین نمود.

 

[baran.kh]

- در دوره جدید اروپا و عصر رنسانس عقل چه جایگاهی در اروپا و نزد فلاسفه داشت؟
پاسخ: در این دوره عقل جایگاه ممتازی پیدا کرد و یگانه معیار و مرجع درستی و نادرستی افکار و عقاید تلقی می شد. عقل جای دین را گرفت و دین را در گوشه ای از زندگی انسان های اروپایی به حاشیه راند.

۱۶- توجه فلاسفه مسیحی در دوره دوم حاکمیت کلیسا (قرن دهم تا سیزدهم میلادی) به تبیین مسائل دینی با روش عقلانی چه نتیجه مهمی به دنبال داشت؟
پاسخ: این توجه عقلی به مسائل دینی چون با مبانی اولیه کلیسای کاتولیک سازگاری نداشت منجر به گسترش عقل گرایی و عقب نشینی تفکر دینی در مقابل عقل شد و در رنسانس سبب شد تا عقل جای دین را بگیرد و دین را در حاشیه قرار دهد.

۱۷- در دوره اول حاکمیت کلیسا در اروپا (قرن سوم تا نهم میلادی) عقل چه جایگاهی داشت؟ توضیح دهید.
پاسخ: در این دوره بزرگسان کلیسا دخالت و چون و چرا کردن عقل را عامل تضعیف ایمان می دانستند و حتی برخی عقل را امری شیطانی می پنداشتند و در برابر استدلال های عقلی می ایستادند. در نظر آنان ایمان قوی از آن کسی بود که در برابر شبهه های عقل بایستد و بر ایمان خود استوار بماند.

۱۸- به چه دلیل در دوره دوم حاکمیت کلیسا حکمای مسیحی به تببین عقلانی مسائل دینی روی آوردند و نتیجه آن چه بود؟
پاسخ: آنان تحت تاثیر مطالعه کتاب های ابن سینا و ابن رشد و سایر فیلسوفان مسلمان که به زبان های اروپایی ترجمه شده بود به عقل و تبیین عقلانی مسائل دینی روی آوردند اما چون این توجه با مبانی اولیه کلیسای کاتولیک سازگاری نداشت منجبر به حاکمیت عقل در مقابل دین شد.

۱۹- نظر و دیدگاه دکارت را درباره کارکرد و جایگاه عقل شرح دهید.
پاسخ: او به همه توانایی های عقل مانند بدیهیات عقلی و استدلال های عقلی محض توجه داشت و معتقد بود که عقل می تواند وجود خدا و نفس مجرد انسان و اختیار او را اثبات کند. البته او به عقل به عنوان یک حقیقت برتر و متعالی در جهان و انسان عقیده ای نداشت و عقل را صرفا یک دستگاه استدلال می دانست.

۲۰- از نظر اوگوست کنت، عقل انسان چه زمانی می تواند به واقعیت و علم دست یابد؟
پاسخ: وقتی عقل با روش حسی و تجربی وارد عمل شود و فقط از طریق علم تجربی می توان به شناخت واقعیت رسید.

۲۱- محدوده عملیات عقل را نزد فیلسوفان زیر بیان کنید.
پاسخ: ارسطو: عقل به دو دسته عقل نظری و عملی تقسیم می شود. عقل قوه استدلال و ذاتی انسان است.
بزرگان اولیه کلیسا: عقل عامل تضعیف ایمان و امری شیطانی و مخالف دین است.
فرانسیس بیکن: بهترین روش برای پیشرفت زندگی بشر روش تجربی است نه روش عقلى.
دکارت: عقل صرفا یک دستگاه استدلال است و می تواند وجود خدا ، نفس مجرد و اختیار انسان را اثبات کند.
اوگوست کنت: عقل فقط از طریق علم و روش تجربی می تواند به شناخت واقعیات برسد.

۲۲- تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدام یک غلط است
پاسخ: ۱- در اندیشه حکمای ایران قدیم، مزدا همان خداوند است (صحیح ✅)
۲- از نظر هراکلیتوس، اشیای عالم همان کلمات عقل هستند که حقیقت برتر است. (صحیح ✅)
۳- هراکلیتوس معتقد به حقیقتی به نام لوگوس بود که به معنای عقل ونطق می باشد. (صحیح ✅)