خبری شاهکارهای نگارگران نام‌آور هند در «پنج گنج» نظامی

[Puyannnn]

جشنواره حکیم نظامی، شاعر بزرگ ایرانی توسط مرکز بین‌المللی نور میکروفیلم و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در محل رایزنی فرهنگی ایران در دهلی نو برگزار شد.

در این مراسم چگنی سفیر جهموری اسلامی ایران در هند، سورو کومار معاون بخش آسیای شرقی وزارت امور خارجه هند، تی جی وینکیتیشن عضور پارلمان و رییس کمیسیون گردشگری و فرهنگ هند، ربانی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هند، مهدی خواجه‌پیری رییس مرکز بین المللی میکروفیلم نور، امرجیت معاون دانشکده هنر دهلی نو و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب دو کشور ایران و هند حضور داشتند.

در این جشنواره فرهنگی هنری، آثار نقاشان هندی و ایرانی رونمایی شد که از جمله این موارد، رونمایی از نفیس‌ترین نسخه خمسه نظامی، کاری به یادگارمانده از خواجه عبدالصمد بود. در ادامه نیز چاپِ همانند(فاکسی‌میله) این نسخه رونمایی شد که که برگ برگش به قدمت درخت کهن دوستی ایران و هند است.

 

[Puyannnn]

این نسخه نفیس بین سال‌های 1611 تا 1620 میلادی تحت نظر اکبر شاه به سامان رسید و مورد قبول او واقع شد و در آن می‌توان نمونه موفقی از همکاری و همدلی هندوان و مسلمانان را مشاهده کرد. قرار است چاپ همانند شده آن به کتابخانه‌های مختلف ارسال شود. در این برنامه همچنین از فهرست آثار خطّی و چاپی به جا ماند از حکیم نظامی در هند که با تلاش پرفسور شریف حسین قاسمی انجام گرفته شده بود، رونمایی شد تا مورد استفاده دانشجویان و علاقه‌مندان قرار گیرد.

مهدی خواجه‌پیری، مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، نیز در بخشی از این مراسم به توضیح درباره نسخه عبدالصمد از خمسه نظامی پرداخت. او در بخشی از سخنان خود گفت: خمسه نظامی -در سرزمین پهناور هند که در حدود 800 سال زبان فارسی، زبان فرهنگ و ادب و دربار بود- یکی از کتاب‌های مطرح و شاید یکی از کتاب‌هایی بوده که در مدارس تدریس می‌شد؛ لذا نسخه‌های بسیار زیادی، دست‌نوشته‌هایی از خمسه نظامی در سراسر شبه‌قاره هند وجود دارد و پادشاهان و امرا و بزرگان نیز با عشق و علاقه‌ای که به خمسه نظامی داشتند، سعی کردند که این کتاب را به بهترین نحو کتابت کنند.



وی ادامه داد: یکی از بهترین و نفیس ترین نسخه‌های موجود از خمسه نظامی متعلق به زمان اکبرشاه است که در نگارخانه اکبرشاه کتابت شده و زیر نظر مستقیم خود اکبر و چندنفر از نگارگران ایرانی کتابت شده، در سی و هشتمین سالگرد جلوس اکبر شاه به دستور و زیرنظر وی، خمسه نظامی کتابت شد و حدود 20 تن از بهترین نقاشان دربار اکبری، این کتاب را در 43 نگاره تذهیب و نقاشی کردند؛ نقاشانی که از مشهورترین نقاشان هند بودند.

به گفته مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور؛ این کتاب بعدها به دربار جهانگیر، فرزند اکبر راه یافت و معلوم نیست در چه تاریخی از هند خارج شد و به کتابخانه سلطنتی انگلیس منتقل شد، تعدادی از صفحات آن به موزه والترز رفت و مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور موفق شد که مجموعه اوراق پراکنده خمسه نظامی را جمع‌آوری کند و امروز این نسخه را به صورت همانند انتشار دهد؛ این نسخه یکی از زیباترین و نفیس‌ترین نسخه‌های موجود از خمسه نظامی در جهان است.

خواجه‌پیری در پایان تاکید کرد: همچنین فهرست آثار نسخ خطی و چاپی حکیم نظامی در هند که به همت پرفسور شریف حسین قاسمی به رشته تحریر در آمده و از سوی مرکز به چاپ رسیده اثری ارزشمند است و تلاش‌های ایشان تشکر می‌کنم.

 

[Puyannnn]

پیام غلامعلی حدادعادل، رئیس بنیاد سعدی، نیز در بخشی از این مراسم قرائت شد. رئیس بنیاد سعدی در بخشی از این پیام به سبک کاری نظامی و اهمیت آثار او اشاره کرد و گفت: حکیم نظامی چند خصوصیت دارد که اولین آن زبان فصیح، شیرین، روان و دلنشین اوست و یک سبک بیان مخصوص به خود دارد. در واقع مُهر و امضای خود را با زبان خاص خود حک کرده است. نظامی با هنرمندی داستان‌های عاشقانه را همراه با حکمت در خمسه خود به شعر در آورده است.

در ادامه این مراسم نیز خانم پروفسور نجمه رحمانی، رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه دهلی نیز در سخنان خود با تاکید بر این نکته که زبان اردو به مثابه جسم و زبان فارسی روح آن است، گفت: حذف واژه‌های فارسی از زبان اردو یا دیگر زبان‌های رایج در هند مانند بنگالی، مراتهی، پنجابی ممکن نیست و مردم واژه‌های فارسی را در این زبان‌ها استفاده می‌کنند؛ بدون این که بدانند این واژه‌ها در اصل فارسی هستند.

وی با تاکید بر این نکته که شیرینی زبان فارسی مربوط به عناصر مختلف فرهنگ ایرانی است، گفت: شیرینی فارسی در قالی‌های ایرانی، نقاشی‌های ایرانی و دیگر عناصر آن مشهود است.

وی در ادامه افزود: مفهوم جهانی شدن مفهومی جدید است اما قرن‌ها پیش از آن فرهنگ‌های مختلف از یک منطقه به مناطق دیگر رفتند و با یکدیگر امتزاج پیدا کردند و فرهنگ مشترکی را تشکیل دادند.

استاد شریف حسین قاسمی نیز در سخنان خود ضمن شرح نسخه‌های خطی آثار حکیم نظامی موجود در هند گفت: با جستجوی بیش از 48 کتابخانه در هند، بیش از 30 نسخه خطی از آثار این شاعر به دست آمد که برخی از آنها مصوّر است و نقاشی‌های نقاش مشهور بهزاد نیز در برخی از نسخ موجود است.