بزرگان تاریخ شاه اسماعیل یکم

[DELVIN]

نگاره شاه اسماعیل اول از هنرمند ونیزی کریستوفانو دل آلتیسیمو در قرون وسطا، نسخه اصلی در موزه فلورانس نگهداری می‌شود

 

[DELVIN]

اسماعیل بن سلطان حیدر بن شیخ جنید ملقب به ابوالمظفر بهادرخان حسینی، و معروف به شاه اسماعیل ختایی (۱۷ ژوئیهٔ ۱۴۸۷ – ۲۳ مه ۱۵۲۴) پایه‌گذار و اولین شاه از دودمان صفویان بود

 

[DELVIN]

حکومت وی به دو دلیل مهم است. اول این‌که پس از گذشت نه قرن از سقوط شاهنشاهی ساسانی؛ یک فرمانروایی یک‌پارچهٔ ایرانی بر کشور مسلط شد چرا که بعد از اسلام، حکومت‌هایی مانند صفاریان، سامانیان، طاهریان، زیاریان، آل بویه و سربداران قدرت‌هایی بودند که بر مناطق خاصی حکومت می‌کردند.

 

[DELVIN]

دوم، رسمی کردن مذهب شیعه به اجبار با این‌که تا آن هنگام اکثریت مردم ایران شافعی مذهب بودند تغییر مذهب پیامدهای بزرگی برای آیندهٔ ایران داشت.

 

[DELVIN]

منفعت سیاسی کوتاه‌مدت آن جدا کردن دولت رو به رشد صفوی از همسایگان سنی قوی خود خلافت عثمانی در غرب و کنفدراسیون ازبکستان در شرق کشور و کمک به استقلال و تمایز مرزهای غربی کشور بود.

 

[DELVIN]

عواقب اجتناب‌ناپذیر آن درگیری بین شاه به‌عنوان مرکز قدرت سکولار و رهبران مذهبی شیعه بود. علمای شیعه دولت‌های سکولار را غیرقانونی می‌دانستند و این تنش وارد تار و پود سیاسی ایران شد که در نهایت با انقلاب ۱۳۵۷ سر باز کرد.

 

[DELVIN]

حکومت صفوی بیش از دو قرن دوام آورد و در اوج خود بر تمام ایران امروز، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، بیشتر گرجستان، قفقاز شمالی، عراق، کویت، افغانستان، بخش‌هایی از سوریه، ترکیه، پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان حکومت می‌کرد.

 

[DELVIN]

تأسیس دوبارهٔ ایران به‌عنوان یک پایگاه اقتصادی بین شرق و غرب، ایجاد یک دولت و بوروکراسی کارآمد، نوآوری‌های معماری و حمایت آن از هنر از دیگر دستاوردهای صفویه بودند.

 

[DELVIN]

وی شاعر بود و با تخلص ختایی شعر می‌سرود و پس از عمادالدین نسیمی، ادبیات آذربایجانی را گسترش داد. وی علاوه بر ترکی آذربایجانی به زبان فارسی نیز شعر می‌سرود که تنها چند نمونه از اشعار فارسی وی به‌جا مانده‌است.

 

[DELVIN]

شاه اسماعیل در خلال ۱۰ سال، پس از حرکت از لاهیجان به اردبیل و تبریز رفت و از آن‌جا سراسر ایران را از کرمان و پارس و خراسان تا خوزستان و عراق زیر پرچم دولت واحد شیعی درآورد و نظام ارباب‌رعیتی را برانداخت.