تاریخ ایران شاه عباس یکم

[روحاء]

شاه عباس اول (۱ رمضان ۹۹۶ قمری – ۱ جمادی‌الاول ۱۰۳۸ قمری/ ۲۵ ژوئیه ۱۵۸۸ میلادی – ۱۹ ژانویهٔ ۱۶۲۹ میلادی) معروف به شاه عباس بزرگ، پنجمین پادشاه از دودمان صفویان بود. وی که فرزند و جانشین شاه محمد خدابنده بود، از سال ۹۹۶ ه‍.ق تا زمان درگذشتش، به مدت بیش از ۴۱ سال خورشیدی بر ایران حکومت کرد.

 

[روحاء]

شاه عباس هنگامی به سلطنت رسید که غرب و شمال غربی ایران در تصرف امپراتوری عثمانی بود، هم‌چنین در شمال شرق ایران نیز خراسان جولانگاه ازبک‌ها شده و تحت اشغال آن‌ها بود و در داخل کشور نیز طی ۱۲ سال پس از مرگ شاه تهماسب یکم و دوران پادشاهی اسماعیل دوم و محمد خدابنده قدرت شاه کاهش پیدا کرده بود و دسته‌بندی‌های قبیله‌ای قزلباشان مجدداً به شکل فزاینده‌ای بروز کرده و دوگانگی میان قزلباشان ترکمان و تاجیکان (مردم غیر ترک) در دربار شدت پیدا کرده بود. در نتیجهٔ این چند دستگی، هر یک از مقامات دولتی در اندیشهٔ منافع و قدرت خویش بود و کشور دچار هرج و مرج گردیده بود. شاه عباس با اولویت‌بندی مشکلات متعدد توانست در طول سلطنتش دودمان صفویان را به اوج قدرت برساند.

 

[روحاء]

عباس میرزا به همراه علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو در جنگ‌های خراسان، محاصره قلعه نیشابور، محاصره قلعه تربت و نبرد تیرپل علیه پدرش شاه محمد خدابنده (شاه وقت) جنگید. وی در هجده‌سالگی قزوین را متصرف شد و در نهایت خود را شاه ایران خواند.

 

[روحاء]

شاه عباس در ابتدای پادشاهی، برای آن‌که خیالش از حمله پیش‌دستانهٔ امپراتوری عثمانی به قلمروهای ایران آسوده گردد، پیمان‌نامهٔ صلح با آن کشور بست و مناطقی کردنشین در عراق و سوریه کنونی را به آنان واگذار کرد. سپس به بهینه‌سازی امور درون کشوری و فرونشاندن شورش در استان‌ها پرداخت. او نخست ازبکان را شکست داد و سپس به جنگ با دولت عثمانی پرداخت. او در سه نوبت با عثمانی‌ها جنگید و مناطقی که در گذشته اشغال شده بودند را آزاد کرد. هم‌چنین دو بار به گرجستان حمله کرد. از واپسین لشکرکشی‌های او می‌توان فتح قندهار را نام برد. در زمان شاه عباس، درآمد دولت ایران بالا رفت و بازرگانی با کشورهای اروپایی و چین افزایش یافت. او بناهای بسیاری ساخت که هنوز برخی از آن‌ها پابرجاست.