تحلیل فیلم پلتفرم

[نویسنده- کوچک]

 

[نویسنده- کوچک]

فیلم «پلتفرم» با ترکیبِ عناصرِ «انگل» و «مکعب» به معجونِ لذیذی در باب وحشتِ میخکوب‌کننده‌‌ی خصلتِ غیرقابل‌حلِ مبارزه‌ طبقاتی تبدیل می‌شود.

 

[نویسنده- کوچک]

یکی از کاراکترهای «پلتفرم» (The Platform)، جدیدترین فیلمِ وایرال‌شده‌ی نت‌فلیکس، پیش از هرکدام از پاسخ‌هایش به هم‌سلولی‌ تازه‌اش که بی‌شمار سؤال درباره‌ی زندانِ عجیبشان از او دارد، مدام از قیدِ «مشخصا» استفاده می‌کند. این پیرمرد با آغاز کردن یا پایان دادنِ هرکدام از جملاتِ خبری‌اش با «مشخصا»، بی‌وقفه به هم‌سلولی جوان، خام و سردرگمش یادآوری می‌کند که سوالاتش غیرضروری و احمقانه هستند. معلومه که قضیه همان‌ چیزی است که او فکر می‌کند و تابلو است که قضیه آن چیزی که دوست دارد نیست.

 

[نویسنده- کوچک]

فقط کافی است او چشمانش را باز کند و کمی دندان روی جگر بگذارد تا هر چیزی را که لازم است بداند متوجه شود. پیرمرد حق دارد. «پلتفرم» فیلمِ روشن و مشخصی است. حتی اگر صدای گفتگوی کاراکترها را قطع کنیم، در همان اولین دقایقِ فیلم، فقط به وسیله‌ی ساختارِ تمثیلی و تصاویرِ استعاره‌ای‌اش می‌توانیم به‌راحتی و با درصدِ قاطعیتِ بالایی حدس بزنیم که مشغولِ تماشای چه داستانی هستیم. این فیلم هویت و هدفش را همچون خیره شدن به خورشیدِ ظهرِ تابستان، در عمقِ چشمانمان فرو می‌کند. اما همزمان به مرد جوان هم حق می‌دهیم که این همه سؤالِ بی‌مورد داشته باشد.

 

[نویسنده- کوچک]

او در چارچوبِ بسته‌ی زندانِ ابسوردش که گویی از ذهنِ فیلسوفی مثل آلبر کامو سرچشمه گرفته، خودش را در وضعیتی پیدا کرده که گرچه در تمام طولِ زندگی‌اش در دنیای بیرون، تجربه‌ی زندگی در جایی شبیه به آن را داشته است، اما تا حالا این‌قدر این‌گونه با این حقیقتِ وحشتناکِ انکارناپذیر چشم در چشم نشده است. حالا که حبابِ توهمِ پیرامونش پاره شده است، حالا که نورِ خورشید با ذره‌بین در یک نقطه‌ی سوزاننده روی مرکزِ پیشانی‌اش متمرکز شده است، حالا که دنیای درهم‌تنیده اما گسترده‌اش در بیرون که با زرق و برق‌های فریبنده‌اش به او کمک می‌کرد تا چشم به روی حقیقتِ واقعی‌اش ببند، در قالب یک دنیای درهم‌تنیده اما فشرده و مینیاتوری در آمده است، نادیده گرفتنِ آن غیرممکن شده است.

 

[نویسنده- کوچک]

او شاید در دنیای بیرون از این وحشت آگاه باشد، اما آگاهی از آن به‌حدی سنگین و طاقت‌فرسا است که ذهنش به‌طور ناخودآگاه ترجیح می‌دهد که آن را نبیند و یک رویای دلگرم‌کننده‌ی من‌درآوردی برای او می‌سازد تا هر وقت مرد به‌طور تصادفی با آن وحشت روبه‌رو شد، به‌طور اتوماتیک خودش را متقاعد کند که شاید اوضاع درست نباشد، اما حتما درست خواهد شد.

 

[نویسنده- کوچک]

مردِ جوان که احساس می‌کند ذهنش در حال از‌هم‌گسیخته شدن است، از سوالاتش به‌عنوان سطلِ آبی برای فروکش کردنِ شعله‌های بلندِ زبانه‌کشِ ناباوری‌اش استفاده می‌کند؛ او از سوالاتش به‌عنوانِ دندان‌هایی برای جویدنِ افکارِ سفت و سختش جهت تقسیم کردنِ آن‌ها به ابعادِ کوچک‌تر برای قورت دادن و قابل‌هضم کردنشان استفاده می‌کند. قضیه درباره‌ی این نیست که او نمی‌تواند چیزی که می‌بیند را باور کند؛ قضیه درباره این است که او نمی‌تواند چیزی را که همواره واقعیتِ تغییرناپذیر و حل‌نشدنی زندگی خودش و هم‌نوعانش بوده است باور کند. او متوجه می‌شود که فقط یک ژانر، مناسبِ دسته‌بندی و توصیفِ زندگی‌اش است و آن هم ژانرِ وحشت است. وحشتِ او اما درباره‌ی ما تماشاگرانش هم حقیقت دارد.

 

[نویسنده- کوچک]

اولین تجربه‌ی کارگردانی گالدر گازتلو-اوروتیای اسپانیایی، یکی از آن فیلم‌های چالش‌برانگیزی که دو دستی شانه‌هایمان را می‌گیرند و محکم تکان می‌دهند تا از خوابِ ناز بیدارمان کنند تا پیش از اینکه دوباره به خواب برویم، بهمان یادآوری کنند که تنهایی بالای صخره‌ای که از همه طرف توسط دره‌ای عمیق احاطه شده است خواب هستیم. «پلتفرم» شاید نوآورانه‌ترین، نبوغ‌آمیزترین و غافلگیرکننده‌ترین فیلم در بینِ فیلم‌هایی با مضمونِ یکسان نباشد، اما در آن واحد چیزی است که خیلی از فیلم‌هایی با مضمونِ یکسان از رسیدن به آن باز می‌مانند و آن هم این است که دقیقا می‌داند چه چیزی می‌خواهد باشد و با داستانگویی صادقانه، روایتِ متراکم، کارگردانی بااعتمادبه‌نفس، لوکیشنِ خیره‌کننده، اتمسفر مرموزِ درگیرکننده‌اش و ایده‌پردازی جزیی‌نگرانه‌اش موفق به برانگیختنِ احساس و انتقالِ پیامی که به‌عنوانِ ماموریتش انتخاب کرده است می‌شود. و چیزی که «پلتفرم» را به دستاوردِ شگفت‌انگیزی تبدیل می‌کند به ماهیتش به‌عنوانِ فیلمی پخش‌شده پس از «انگل»، ساخته‌ی برنده‌ی بهترین فیلمِ اسکارِ بونگ جون هو مربوط می‌شود.

 

[نویسنده- کوچک]

 

[نویسنده- کوچک]

آخه، یکی دیگر از جملاتی که باید پیش از آن از قیدِ «مشخصا» استفاده کنم این است که مشخصا تاکنون متوجه‌ی جدیدترین ترندِ سینما شده‌اید: فاصله‌ی طبقاتی و نابرابری اجتماعی. از «ما» (Us)، «کلاهبرداران» (Hustlers) و «آماده‌ای یا نه» (Ready or Not) گرفته تا «چاقوکشی» (Knives Out)، «فانوس دریایی» (The Lighthouse)، «درد و افتخار» (Pain and Glory) و صد البته پادشاهِ بلامنازعشان «انگل» (Parasite). حتی سینمای ابرقهرمانی که عموما سعی می‌کند حواسِ مخاطبانش را از دغدغه‌های روزمره‌شان پرت کند، در قالب «جوکر» شاید به‌شکلی کج و کوله و مشکل‌دار، اما باز نمی‌توانست جلوی خودش را از ترکیبِ دوتا از پُرسروصداترین ترندهای روز بگیرد.