دین و مذهب مردم ازبکستان

[BALLERINA]

( اصحاب و راویان شیعه )

از میان اصحاب امامان شیعه و برخی از راویان شیعه کسانی به شهرهای ماوراء النهر مانند بخارا و کش و سمرقند شهرت دارند. با توجه به کثرت آنان در نیمه نخست قرن چهارم هجری می‌توان یک حوزه علمی شیعی را در آن ناحیه ترسیم کرد. محمد بن مسعود عیاشی، در قرن ۴ ق، مدرسه علمیه در این شهر تاسیس کرد. از دیگر چهره‌های شیعه سمرقند، حسین بن اشکیب سمرقندی، از اصحاب امام حسن عسکری(ع) شاگرد وی حیدر بن محمد بن نعیم، جعفر بن ابی جعفر سمرقندی، جعفر بن ایوب سمرقندی، محمد بن نعیم و محمد بن ابراهیم وراق است.

 

[BALLERINA]

مراکز مذهبی شیعیانمسجد اهل بیت:
سال ۱۳۷۷ش، کلنگ مسجد اهل بیت(س) در محله پنجاب سمرقند زده شد. مدتی پیش از آن، شیعیان سمرقند با کوشش «شیخ محمد علی» امام مسجد پنجاب و «روشن پهلوان» موفق به ثبت زمین این مسجد به عنوان دارایی شیعیان شدند. این مسجد در سال ۱۳۷۸ش افتتاح شد و بزرگ‌ترین مسجد شیعیان ازبکستان است. گنجایش این مسجد تا ۲۰ هزار نفر نمازگزار است. [یادداشت ۲] چهارده لچک در اطراف گنبد مسجد تعبیه شده که از آن‌ها برای نوشتن نام چهارده معصوم استفاده شده است

 

[BALLERINA]

در ۱۳۶۸ش، دو سال پیش از استقلال ازبکستان، قانون آزادی مذاهب و فعالیت های دینی تصویب شد. پس از استقلال، مساجد و مدارس قابل توجهی تاسیس یا بازگشایی شدند. پس از مدتی با فعالیت‌های افراد و گروه‌های مذهبی مخالف دولت و نیز با اندیشه‌های تندرو و متمایل به القاعده و طالبان، اسلام کریم‌اف، رییس جمهور ازبکستان فعالیت سیاسی احزاب دینی را ممنوع اعلام كرد و برخی از این احزاب و گروه‌ها غیرقانونی اعلام شدند. اما چند گروه‌، مخفیانه به عضوگیری و اقدامات خود ادامه دادند

 

[BALLERINA]

اسماعیلیان

اوایل قرن سوم قمری، به تدریج پای مبلغان اسماعیلیان به آسیای میانه گشوده شد و حتی به دربار سامانی هم نفوذ یافت. افرادی از این ناحیه مانند حسین بن علی مروزی (درگذشته ۲۹۵ق)، محمد بن احمد نخشبی (درگذشته ۳۰۶ق) جیهانی (درگذشته ۳۲۸ق) و حتی حسنک وزیر (درگذشته ۴۲۳) به قرمطی‌گری گرایش یافته یا متهم شدند و اعدام گشتند. خانواده ابوعلی سینا نیز یک خانواده اسماعیلی بود. اسماعیلیان تا به امروز در برخی از نواحی ماوراءالنهر حضور دارند. برخی از آثار اسماعیلیان مانند کتاب وجه دین ناصر خسرو که تصور می‌شد مفقود گشته در این اواخر در همین بخارا یافت شد. برخی از دیگر آثار اسماعیلیان نیز پس از یک هزار سال در این منطقه به دست آمد

 

[BALLERINA]

حزب احیای اسلامی: این حزب مشهورترین حزب اسلامی ازبکستان محسوب می‌شود که طرفدار ایجاد نظام سیاسی کشور براساس اصول اسلامی است، مرکز فعالیت آن در شهر تاشکند قرار دارد. بیشتر فعالیت حزب در زمینه جذب جوانان به اسلام متمرکز است.

 

[BALLERINA]

دفتر مرکز روحانی آسیای مرکزی و قزاقستان: این نهاد در تاشکند قرار دارد. وظیفه اصلی آن تعلیم و تربیت علمای مذهبی است و هزینه لازم برای انتشارات اسلامی در کشورهای آسیای مرکزی را تأمین می‌کند.

 

[BALLERINA]

مدرسه عالی میر عرب: این مدرسه در ۹۱۵ش/۱۵۳۶م در شهر بخارا تاسیس شد. میر عرب، امام جمعه یمنی بخارا بود و عبدالله شیبانی، حاکم بخارا، این مدرسه را نزدیک منار کلان بخارا جهت تدریس این امام جمعه ساخت

 

[BALLERINA]

انستیتوی عالی امام اسماعیل بخاری: این مرکز در اواسط قرن شانزدهم میلادی به نام بَرَک خان در شهر تاشکند ساخته شد و در ۱۹۷۴م به یادبود هزار و دویستمین سالگرد تولد امام بخاری به اسم فعلی تغییر نام یافت

 

[BALLERINA]

گروه‌های صوفی: از ابتدای ورود اسلام به این سرزمین، تصوف نیز مورد توجه گروهی از مردم قرار گرفت. شهرهای بخارا و خیوه از مهم‌ترین مراکز تعلیمات صوفیه در قرون وسطی بود. نجم الدین کبری در شهر خیوه پایه گذار راه و روش کبرویه شد و در بخارا، بهاءالدین نقشبندی مسلک نقشبندی را رواج داد. در آن عصر این دو شهر در اشاعه تصوف در جهان اسلام نقش عمده داشتند

 

[BALLERINA]

گروه‌های سلفی و جهادی:پس از ظهور القاعده و نیز طالبان در افغانستان، چند گروه با عناوین جهادی یا سلفی در ازبکستان شروع به فعالیت کردند و برخی از آنان با این دو گروه و نیز داعش در کشورهای مختلف بخصوص افغانستان و سوریه همکاری دارند.
حرکت اسلامی ازبکستان یا جنبش اسلامی ازبکستان، کتیبة التوحید و الجهاد، کتیبة (جماعت) امام بخاری، حزب اسلامی ترکستان یا جنبش اسلامی ترکستان شرقی و اتحادیه جهادی اسلامی، معروفترین این گروه‌ها هستند.