آموزشی مصاديق نقد تاريخي در آثار مورخان اسلامي

[Kosarvalipour]

نقد تاريخي فني كهن نزد مسلمانان است و كمتر كتاب تاريخي مي توان يافت كه مقدمه اش از اثري نقدي- ولو اندك- دربارة كتاب هاي تاريخي يا سبك هاي نگارش مورخان خالي باشد .

 

[Kosarvalipour]

تاريخ نگاران مسلمان در فعاليت هاي انتقادي خود به هر دو مؤلفة نقد بيروني و دروني توجه داشته اند و در تدوين كتاب هاي تاريخي خود از اصول اين دو شيوه كمابيش استفاده مي كردند.

 

[Kosarvalipour]

شايد نخستين شاخصه و اصلي كه در نزد مورخان اسلامي پديدار شد عقل گرايي بود. آموزه هاي قرآني ، سيره و احاديث نبوي كه مسلمانان را به تفكر در امور فرا مي خواند و بعدها آشنايي مسلمانان با آثار فيلسوفان عقل گراي يونان سبب شد كه عقل گرايي و انديشه ورزي در سرشت انديشوران و تمدن اسلامي نهادينه و دروني شود .

 

[Kosarvalipour]

بر پاية اين شاخصه مسلمانان اخبار و احاديث را صرف نظر از سندهايشان به عقل عرضه مي كردند و آنچه عقل نمي پذيرفت به بطلانش حكم مي كردند، اگرچه با سندهاي ارزشمندي نزد علماي رجال روايت شده بود.

 

[Kosarvalipour]

بدين ترتيب بسياري از تاريخ نويسان از اسطوره ها و خرافه هاي فراواني كه راويان و اخباريان نقل مي كردند رهايي مي يافتند.

 

[Kosarvalipour]

با افزايش تجارب و ظهور تاريخ نگاران بزرگ ، تعريف موازين دقيق تري در نقد تاريخ تحقق يافت كه آرام آرام راه خود را به سوي تكامل باز كرد. در ادامه به بررسي شيوه هاي انتقادي برخي از مورخان مشهور اسلامي مي پردازيم.