آموزشی منتقد و ویژگی‌های او

[Tara Motlagh]

• كشمكش:
انواع كشمكش:
الف. انسان باخودش: مانند بوف كور.
ب. انسان با انسان:‌ مانند دُن آرام.
ج. انسان با طبيعت: مانند پيرمرد و دريا
منتقد بايد ببيند كه آيا كشمكش داستان ساكن است كه داستان را به جلو نبرده و موجب دلسردي خواننده مي‌گردد يا كشمكش جهنده است و شخصيت‌ها منطقي نيستند و دوگانگي در آن‌ها حس مي‌شود يا تدريجي و تصاعدي است و سير منطقي و طبيعي دارد و در دل و جان خواننده‌اش اثر مي‌گذارد. منتقد بايد كشمكش را معين كند و فرا روي خواننده قرار دهد. البته اگر لازم باشد.

 

[Tara Motlagh]

• گفت و گو يا ديالوگ:
گفت و گو پيرنگ را گسترش مي‌دهد و درونمايه را نمايش مي‌گذارد و شخصيت‌ها را معرفي مي‌كند و عمل را به پيش مي‌برد. گفت‌و‌گو به داستان نيرو مي‌دهد و زندگي مي‌بخشد. منتقد بايد بداند همان‌طور كه دو فرد مثل هم پيدا نمي‌شوند كلام و حرف هيچ دو شخصيتی هم مثل هم نيست. هر شخص تغييرات خاصي به كار مي‌برد و صحبت كردن مرد و زن خيلي با هم فرق دارد. كودك جملاتي به كار مي‌برد و پيرمرد جملاتي ديگر.كار منتقد اين است كه با موشكافي بنگرد كه آيا نويسنده گفت‌وگو را به‌جا و مناسب آورده است؟ آيا هر شخص به تناسب خودش سخن مي‌گويد؟ اگر نه به نويسنده تذكر دهد. ببيند آيا گفت‌و‌گو از قوت و استحكام برخوردار است يا هيچ تناسبي با موقعيت داستان و اشخاص آن ندارد.

 

[Tara Motlagh]

• جملات و واژگان:
نثر ادبيات كودكان و نوجوانان با نثر ادبيات بزرگسالان بسيار متفاوت است، حيطه واژگاني كودكان محدود است آن‌ها معني آشكار را به راحتي مي‌فهمند ولي شايد معني فاش برايشان مبهم باشد. طول جملات در ادبيات كودكان كوتاه است و جمله‌ها ساده و روان بايد باشد. منتقد آگاه متوجه است كه نويسنده نبايد مطالب خود را در جملات طولاني و معلق بريزد و از واژگان خاص استفاده كند. اين‌جا است كه منتقد بايد با چشمي بينا جمله به جمله نويسنده را زير نظر بگيرد و اگر نثري روان و خوب دارد او را تشويق كند وگرنه تذكر بدهد كه تمرين كند.

 

[Tara Motlagh]

• رسم‌الخط:
متأسفانه در كشور ما رسم‌الخط معيني وجود ندارد. در ادبيات كودكان بايد توجه داشت كه نويسندگان بايد با توجه به رسم‌الخط كتاب‌هاي درسي‌شان مطابقت داشته باشد وگرنه بچه‌ها دچار دست درازی مي‌شوند و نمي‌دانند كدام درست است. منتقد بايد رسم‌الخط و دستور زبان را به خوبي بداند وقتي كتابي را نقد مي‌زند اگر ديد نويسنده به دلخواه خود كلمات را نوشته است به او تذكر دهد و گوشزد كند.

 

[Tara Motlagh]

• پيام:
در پايان بايد دقت شود كه آيا نويسنده‌اي كه ازعوامل بالا استفاده كرده و داستاني نوشته است، پيامش را توانسته واضح و روشن بر مخاطبش انتقال دهد يا نه؟ آيا پيام را مستقيم آخر داستان آورده است يا در ضمن داستان و با پرداخت خوب شخصيت‌ها و فضاسازي مناسب و گفت‌وگوهاي به‌جا و انتخاب بهترين زاويه ديد، پيامش را بر جان و دل خواننده انتقال داده است و موجب شده تا با زاويه‌هاي تاريك نقد داستان به طور عملي آشنا شويم.