آموزشی مهم‌ترین عنصر خیال و تصویرسازی در شعر

[mobina01]

برای ایجاد تصویر شاعر باید انتخاب کند. واژه‌ها و ریتم و موسیقی را طوری برگزیند که بهترین تصویر ممکن در ذهن مخاطب نقش ببندد.

زلف آشفته و خوی کرده و خندان‌لب و مسـ*ـت

پیرهن چاک و غزل‌خوان و صراحی در دست

نرگسش عربده‌جوی و لبش افسوس‌کنان

نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست

سر فرا گوش من آورد به آواز حزین

گفت ای عاشق دیرینه من خوابت هست

عاشقی را که چنین بادۀ شب‌گیر دهند

کافر عشق بود ار نشود باده‌پرست

در این بیت‌ها حافظ بدون استفاده از صنایع ادبی تصویری شگفت‌انگیز از معشوق خلق کرده

 

[mobina01]

زن زیبایی آمد لب رود

آب را گل نکنیم

روی زیبا دو برابر شده است…

پدیدۀ آشنای انعکاس تصویر در آب را سهراب خیلی هنرمندانه بیان کرده طوری که در ذهن ثبت شود.

 

[mobina01]

توجه به جزئیات به ارائۀ یک تصویر مناسب کمک می‌کند. اگر در مورد گلی حرف می‌زنیم چه چیزهایی آن را در ذهن واضح‌تر نشان می‌دهد؟ اسم؟ رنگ؟ بو؟ بافت گلبرگ‌ها؟ لطافت؟ زیبایی؟

حتی به موضوع شعر نیز بستگی دارد برای مثال وقتی شعر، ردپایی از مرگ و فراق دارد گل رز گمراه کنند است.

 

[mobina01]

خنده خواهد بست بر لب،

روی گندم‌ها شقایق،

آه! بعد از ما

می‌خرامند آن نگاران،

نازک‌اندامان میان ره به‌سوی کشتگاهان…

با دقت در این شعر نیما می‌بینیم بدون اینکه سخنی از زرد و قرمز به میان آید با گندم و شقایق رنگ‌ها در ذهنمان زنده می‌شوند.

 

[mobina01]

هنگام مرور و بازنویسی شعر خوب است به این موارد دقت کنیم. کدام حس خواننده را بیشتر درگیر می‌کند؟ آیا بهترین جزئیات را انتخاب کرده‌ایم؟

برای تصویرسازی بهتر و تأثیرگذارتر از آرایه‌های ادبی استفاده می‌کنیم.

رایج‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها استعاره، تشخیص، مجاز، نماد و تداعی است؛ که به هرکدام در تاپیک جداگانه می‌پردازم.

 

[mobina01]

یکی از بهترین راه‌های یادگیری خلق تصویر در شعر هم مطالعۀ آن است. هنگام خواندن اشعار دیگران ببینید چه چیزهایی دریافت می‌کنید؟ روی چه چیزهایی تأکید شده؟ استعاره‌ها و نمادها را تجزیه‌وتحلیل کنید. ببینید تا چه اندازه تأثیرگذار و متقاعدکننده هستند؟

 

[mobina01]

یک تمرین خوب هم این است که روزانه زمانی را برای استفاده از زبان استعاری و نمادین صرف کنید. این‌طوری خلاقیت شما برای ایجاد تصویرهای بکر و جذاب افزایش می یابد.

 

[mobina01]

بسط دادن و تشریح ایده‌ها و اندیشه‌ها یکی از راه‌های نوشتن با جزئیات است که منجر به نشان دادن یک تصویر ملموس می‌شود.